Η ρύπανση από υδράργυρο είναι ένα πρόβλημα που συνήθως σχετίζεται με την κατανάλωση ψαριών. Οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά σε πολλά μέρη του κόσμου συμβουλεύονται να τρώνε ψάρια με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο για να προστατεύονται από τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, συμπεριλαμβανομένων των νευρολογικών βλαβών που προκαλεί μια ιδιαίτερα τοξική μορφή υδραργύρου, ο μεθυλυδράργυρος.
Αλλά μερικοί άνθρωποι στην Κίνα -αυτή η χώρα είναι η μεγαλύτερη πηγή εκπομπής υδραργύρου στον κόσμο- εκτίθενται στον μεθυλυδράργυρο από το ρύζι παρά από τα ψάρια. Σε μια πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν την έκταση αυτού του προβλήματος. Βρήκαν επίσης ότι η μελλοντική πορεία των εκπομπών της Κίνας μπορεί να έχει μετρήσιμη επίδραση στον μεθυλυδράργυρο του ρυζιού της χώρας. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στην Κίνα αλλά σε ολόκληρη την Ασία, όπου η χρήση άνθρακα αυξάνεται και το ρύζι είναι μια βασική τροφή. Η μελέτη είναι σημαντική καθώς οι χώρες εφαρμόζουν τη Σύμβαση Minamata, μια παγκόσμια συνθήκη για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από τον υδράργυρο.
Οι μετρήσεις του μεθυλυδραργύρου στο κινεζικό ρύζι από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 έγιναν σε περιοχές όπου η εξόρυξη υδραργύρου και άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες οδήγησαν σε υψηλά επίπεδα αυτού του μετάλλου στο έδαφος που στη συνέχεια απορροφήθηκε από τα φυτά ρυζιού. Πιο πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ο μεθυλυδράργυρος στο ρύζι είναι επίσης αυξημένος σε άλλες περιοχές της Κίνας. Αυτό υποδηλώνει ότι ο αερομεταφερόμενος υδράργυρος -που εκπέμπεται από πηγές όπως σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και στη συνέχεια εγκαθίσταται στο έδαφος- μπορεί επίσης να είναι ένας παράγοντας ρύπανσης.
Ο ατμοσφαιρικός υδράργυρος από την καύση άνθρακα και άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες συσσωρεύεται στα ψάρια, αλλά δεν έχει γίνει επαρκής έρευνα σχετικά με τη συγκέντρωση στο ρύζι στην Κίνα και την υπόλοιπη Ασία, όπου η χρήση άνθρακα εξαπλώνεται. Για να κατανοήσουν οι ερευνητές καλύτερα τη διαδικασία συσσώρευσης του μεθυλυδραργύρου στο ρύζι μέσω εναπόθεσης -δηλαδή από υδράργυρο που προέρχεται από τον αέρα που και μέσω της βροχής κατακάθεται στο έδαφος- βασίστηκαν σε ένα μοντέλο υπολογιστή.
Οι συγκεντρώσεις μεθυλυδραργύρου στο ρύζι είναι χαμηλότερες από εκείνες στα ψάρια, αλλά, στην κεντρική Κίνα, οι άνθρωποι τρώνε πολύ περισσότερο ρύζι από ό,τι ψάρια. Μελέτες έχουν υπολογίσει ότι οι κάτοικοι σε περιοχές με έδαφος μολυσμένο με υδράργυρο καταναλώνουν περισσότερο μεθυλυδράργυρο από τη δόση αναφοράς του αμερικανικού EPA (U.S. Environmental Protection Agency) που είναι 0,1 μικρογραμμάρια μεθυλυδραργύρου ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα, ένα επίπεδο που προστατεύει από αρνητικά αποτελέσματα υγείας, όπως π.χ. το μειωμένο IQ. Πρόσφατα δεδομένα υποδηλώνουν ότι άλλες νευροαναπτυξιακές επιπτώσεις από τον μεθυλυδράργυρο μπορεί να συμβούν σε επίπεδα κάτω από τη δόση αναφοράς. Ωστόσο, λίγες μελέτες υγείας έχουν εξετάσει τις επιπτώσεις της έκθεσης σε μεθυλυδράργυρο ειδικά στους καταναλωτές ρυζιού.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι στις επαρχίες της Κίνας με υψηλή εναπόθεση υδραργύρου παράγονται σημαντικές ποσότητες ρυζιού. Επτά επαρχίες στην κεντρική Κίνα (Henan, Anhui, Jiangxi, Hunan, Guizhou, Chongqing και Hubei) αντιπροσωπεύουν το 48% της κινεζικής παραγωγής ρυζιού και δέχονται σχεδόν το διπλάσιο της εναπόθεσης υδραργύρου στην ατμόσφαιρα από την υπόλοιπη Κίνα. Υπολόγισαν επίσης ότι η εναπόθεση υδραργύρου θα μπορούσε να αυξηθεί σχεδόν κατά 90% ή να μειωθεί κατά 60% έως το 2050, ανάλογα με τις μελλοντικές πολιτικές και τεχνολογίες.
Ο μεθυλυδράργυρος στο ρύζι
Ο υδράργυρος από την ατμόσφαιρα μπορεί να ενσωματωθεί στο ρύζι ως μεθυλυδράργυρος. Ο μεθυλυδράργυρος παράγεται στο περιβάλλον από βιολογική δραστηριότητα και συγκεκριμένα από βακτήρια. Συχνά, αυτό συμβαίνει σε πλημμυρισμένα περιβάλλοντα όπως υγρότοποι και ιζήματα. Ομοίως, οι ορυζώνες διατηρούνται πλημμυρισμένοι κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου και το πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά περιβάλλον που δημιουργείται από τις ρίζες του ρυζιού υποστηρίζει την ανάπτυξη βακτηρίων και την παραγωγή μεθυλυδράργυρου. Ο υδράργυρος αλλάζει μορφή, συσσωρεύεται και μετατρέπεται σε μεθυλυδράργυρο σε διάφορα μέρη του οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένου του νερού, του εδάφους και των φυτών ρυζιού. Ο υδράργυρος εισέρχεται στο στάσιμο πλημμυρισμένο νερό μέσω διαδικασιών εναπόθεσης και άρδευσης, και στη συνέχεια μετακινείται μεταξύ του νερού, του εδάφους και των φυτών.
Αλλά το χώμα δεν είναι όλη η ιστορία. Ο υδράργυρος από το νερό -ο οποίος μπορεί να προέρχεται από το πλημμυρισμένο νερό στους ορυζώνες ή το νερό που συγκρατείται στο έδαφος- μπορεί επίσης να επηρεάσει τις συγκεντρώσεις στο ρύζι. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, ένα μέρος του υδραργύρου στο ρύζι μπορεί να προέρχεται από τον υδράργυρο στην ατμόσφαιρα, μόλις αυτός ο υδράργυρος εναποτεθεί στον ορυζώνα. Αυτό υποδηλώνει ότι οι μεταβαλλόμενες εκπομπές υδραργύρου θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν τις συγκεντρώσεις στο ρύζι.
Οι ερευνητές εξέτασαν ένα σενάριο υψηλών εκπομπών, το οποίο προϋποθέτει ότι δεν υπάρχουν νέες πολιτικές για τον έλεγχο των εκπομπών υδραργύρου έως το 2050, και ένα σενάριο χαμηλών εκπομπών, όπου η Κίνα χρησιμοποιεί λιγότερο άνθρακα και οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα έχουν προηγμένους ελέγχους εκπομπών υδραργύρου. Οι μέσες συγκεντρώσεις μεθυλυδραργύρου στο κινεζικό ρύζι αυξήθηκαν κατά 13% στο υψηλό σενάριο και μειώθηκαν κατά 18% στο χαμηλό σενάριο. Οι περιοχές όπου ο μεθυλυδράργυρος του ρυζιού μειώθηκε περισσότερο υπό αυστηρούς πολιτικούς ελέγχους ήταν στην κεντρική Κίνα, όπου η παραγωγή ρυζιού είναι υψηλή και το ρύζι αποτελεί σημαντική πηγή έκθεσης στον μεθυλυδράργυρο. Επομένως, η διαχείριση των συγκεντρώσεων υδραργύρου στο ρύζι απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία θα αντιμετωπίζει τόσο την εναπόθεση όσο και τη μόλυνση του εδάφους και του νερού. Η κατανόηση των τοπικών συνθηκών είναι επίσης σημαντική.
Άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που δεν καταγράφηκαν από το μοντέλο των ερευνητών, όπως η οξύτητα του εδάφους, μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή και τη συσσώρευση μεθυλυδράργυρου στο ρύζι. Διαφορετικές στρατηγικές παραγωγής ρυζιού μπορούν επίσης να βοηθήσουν -για παράδειγμα, η εναλλαγή κύκλων διαβροχής και ξήρανσης στην καλλιέργεια ρυζιού μπορεί να μειώσει την κατανάλωση νερού και τις εκπομπές μεθανίου καθώς και τις συγκεντρώσεις μεθυλυδράργυρου του ρυζιού. Η μείωση του υδραργύρου θα μπορούσε επίσης να είναι επωφελής για άλλες χώρες παραγωγής ρυζιού, αλλά προς το παρόν, υπάρχουν λίγα διαθέσιμα δεδομένα εκτός Κίνας. Η μελέτη αυτή δείχνει ότι το πρόβλημα του υδραργύρου δεν είναι απλώς μια ιστορία ψαριών και ότι οι προσπάθειες πολιτικής μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
