Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του δέρματος είναι είτε βασικοκυτταρικά καρκινώματα, είτε πλακώδη καρκινώματα, είτε μελανώματα. Εάν έχετε εξάγει μια ελιά -καφέ, περίπου στρογγυλή κηλίδα που μπορεί να είναι επίπεδη ή ανασηκωμένη- και η διάγνωση είναι καρκίνος, μάλλον μιλάμε για μελάνωμα. Οι άλλοι τύποι είναι πιο πιθανό να είναι ροζ, φολιδωτά εξογκώματα ή πληγές που μερικές φορές αιμορραγούν.
Ο γιατρός σας αφαίρεσε έναν σπίλο (ελιά) από το δέρμα σας και η βιοψία έδειξε ότι είναι μελάνωμα. Τι συμβαίνει μετά;
Το μελάνωμα είναι ο πιο σπάνιος από τους τρεις παραπάνω καρκίνους του δέρματος, και επίσης ο πιο πιθανός να εξαπλωθεί σε όλο το σώμα, δηλαδή να κάνει μετάσταση. Το πόσο πιθανό είναι αυτό εξαρτάται κυρίως από το πόσο βαθιά στο δέρμα έχει εξαπλωθεί το μελάνωμα τη στιγμή της διάγνωσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έγκαιρη ανίχνευσή του είναι τόσο σημαντική για την έκβαση.
Το 2021, σχεδόν 40.000 μελανώματα αφαιρέθηκαν στην Αυστραλία. Περίπου 23.000 ήταν πολύ λεπτά «in situ» μελανώματα, όπου ο καρκίνος περιορίζεται στο ανώτερο στρώμα του δέρματος, στην επιδερμίδα, και μπορεί να εξαπλωθεί τοπικά, αλλά όχι ακόμα σε όλο το σώμα. Τα άλλα ήταν διεισδυτικά μελανώματα, που σημαίνει ότι είχαν αναπτυχθεί στα βαθύτερα μέρη του δέρματος. Η λέξη διεισδυτικό (invasive) ακούγεται τρομακτική, αλλά τα περισσότερα στην πραγματικότητα έχουν μόνο ρηχή εισβολή και εξαιρετική πρόγνωση.
Άρα είναι μελάνωμα, τι ακολουθεί; Μετά την αρχική εκτομή του μελανώματος, αποστέλλεται σε παθολογοανατόμο για εξέταση κάτω από το μικροσκόπιο. Θα γίνει μια αναφορά που θα περιγράφει το μελάνωμα λεπτομερώς για να βοηθήσει το γιατρό σας να ξέρει τι να κάνει στη συνέχεια. Η πιο σημαντική λεπτομέρεια είναι το πάχος του μελανώματος από την επιφάνεια του δέρματος μέχρι το βαθύτερο άκρο του. Τα in situ μελανώματα είναι τόσο λεπτά που δεν έχουν επίσημη μέτρηση και τα επεμβατικά μελανώματα μετρώνται σε χιλιοστά. Πάχος άνω του 1 χιλιοστού είναι το σημείο όπου ο γιατρός σας θα αρχίσει να ανησυχεί πολύ περισσότερο για τον κίνδυνο μετάστασης.
Η βιοψία θα ενημερώσει επίσης τον γιατρό σας εάν το μελάνωμα ήταν εξέλκωση, εισβολή από κύτταρα του ανοσοποιητικού ή κοντά σε αιμοφόρο αγγείο ή νεύρο.
Εάν το μελάνωμα έχει πάχος μικρότερο από 1 χιλιοστό, το πρώτο βήμα είναι μια ευρεία τοπική εκτομή. Αυτό αφαιρεί περισσότερο δέρμα γύρω από την αρχική περιοχή του μελανώματος. Το πόσο θα αφαιρεθεί εξαρτάται από το πόσο παχύ ήταν το μελάνωμα και τι τύπος ήταν. Τα in situ μελανώματα γενικά χρειάζονται επιπλέον 5 χιλιοστά αφαίρεσης δέρματος σε κάθε πλευρά του αρχικού τραύματος. Για τα διεισδυτικά μελανώματα πάχους κάτω από 1 χιλιοστό είναι 1 εκατοστό επιπλέον διάκενο.
Το βάθος του μελανώματος είναι πολύ σημαντικό για την πρόγνωση.
Ο παθολογοανατόμος θα ελέγξει την εκτομή με το μικροσκόπιο ότι οι άκρες του μελανώματος είναι αρκετά μακριά από την άκρη της τομής. Εάν δεν είναι, θα χρειαστεί να αφαιρεθεί περισσότερο δέρμα και να ελεγχθεί ξανά.
Για τους περισσότερους ανθρώπους με επιτόπιο μελάνωμα, αυτό είναι το τέλος της θεραπείας του καρκίνου, αν και ο γιατρός σας μπορεί να θέλει να σας κάνει συνεχείς τακτικούς δερματικούς ελέγχους. Τα μελανώματα πάχους μικρότερου από 1 χιλιοστό (ονομάζονται μελανώματα σταδίου 1) είναι επίσης πολύ απίθανο να έχουν εξαπλωθεί και έχουν ποσοστό πενταετούς επιβίωσης 99%.
Ποιες είναι οι πιθανότητες μετάστασης; Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για την εξάπλωση σε άλλο σημείο του σώματος είναι το πάχος του όγκου. Τα μελανώματα πάχους άνω των 4 χιλιοστών είναι τα πιο ανησυχητικά. Εάν το μελάνωμα ήταν ελκωμένο ή ακουμπούσε ένα αιμοφόρο αγγείο ή νεύρο, ο κίνδυνος εξάπλωσης είναι επίσης υψηλότερος. Εάν το μελάνωμα έχει πάχος μεγαλύτερο από 1 χιλιοστό, ο γιατρός σας θα συζητήσει μαζί σας την πιθανότητα βιοψίας φρουρού λεμφαδένα (sentinel lymph node) και θα σας παραπέμψει σε ειδικό χειρουργό.
Οι λεμφαδένες σας είναι μέρος του ανοσοποιητικού σας συστήματος και συγκεντρώνονται στις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα (περιοχή μεταξύ ποδιού και κορμού) και τον λαιμό σας. O “λεμφαδένας φρουρός” είναι αυτός που πρώτος δέχεται τη λέμφο από την περιοχή του μελανώματος που αφαιρέθηκε. Βρίσκεται συνήθως στη μασχάλη ή στη βουβωνική χώρα, αναλόγως με την αρχική τοποθεσία του μελανώματος. Εφόσον αυτός βρεθεί θετικός για μετάσταση, τότε θα πρέπει στη συνέχεια ο χειρουργός να εκτελέσει ριζικό λεμφαδενικό καθαρισμό (λεμφαδενεκτομή), αφαίρεση δηλαδή όλων των λεμφαδένων της περιοχής του λεμφαδένα φρουρού.
Το να έχετε ένα μελάνωμα σημαίνει ότι κινδυνεύετε να έχετε κι άλλα στο μέλλον, επομένως το τελευταίο μέρος του θεραπευτικού σας προγράμματος θα είναι οι τακτικοί δερματικοί έλεγχοι με το γιατρό σας. Θα πρέπει επίσης να μάθετε να ελέγχετε το δέρμα σας μεταξύ των επισκέψεων, ώστε να μπορείτε να φέρετε έγκαιρα στην προσοχή του γιατρού σας μια νέα ή μεταβαλλόμενη βλάβη.
