Μπορεί να έχετε ακούσει το ακρωνύμιο PFAS. Πρόκειται για συνθετικά χημικά που ονομάζονται υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (per- and polyfluoroalkyl substances) και βρίσκονται σε πολλά πράγματα όπως σε αντικολλητικά σκεύη, χαλιά ανθεκτικά στους λεκέδες, αδιάβροχα ρούχα, συσκευασίες τροφίμων, ιατρικές συσκευές, ορισμένους πυροσβεστικούς εξοπλισμούς, ακόμη και στον αέρα του σπιτιού.
Τα PFAS είναι μια μεγάλη ομάδα περίπου 9.000 χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως σε καταναλωτικά προϊόντα. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα περισσότερα προϊόντα που φέρουν την ετικέτα ανθεκτικά στους λεκέδες ή στο νερό περιείχαν PFAS και μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι αυτό ισχύει ακόμη και για τα προϊόντα που φέρουν την ένδειξη “μη τοξικά” ή “πράσινα”. Αλλά τα PFAS είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
Ορισμένες από τις ίδιες χημικές ιδιότητες που κάνουν τα PFAS ελκυστικά στα προϊόντα σημαίνουν επίσης ότι αυτές οι χημικές ουσίες θα παραμείνουν στο περιβάλλον για γενιές. Λόγω της ευρείας χρήσης των PFAS, αυτές οι χημικές ουσίες υπάρχουν πλέον στο νερό, το έδαφος, στον αέρα του σπιτιού και στο αίμα μας. Υπάρχουν σχεδόν σε κάθε μέρος του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων των παγετώνων της Αρκτικής και των θαλάσσιων θηλαστικών.
Η αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) εξέδωσε πρόσφατα νέες προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο στο πόσιμο νερό ακόμη και όταν τα PFAS βρίσκονται πολύ χαμηλά επίπεδα. Μόλις εκτεθούμε σε PFAS, οι χημικές ουσίες παραμένουν στο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα -μήνες έως χρόνια, ανάλογα με τη συγκεκριμένη ένωση- και μπορούν να συσσωρευτούν με την πάροδο του χρόνου. Η έρευνα δείχνει ότι τα PFAS σχετίζονται με μια ποικιλία δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση από μια ομάδα ειδικών που εξετάζει την έρευνα για την τοξικότητα των PFAS κατέληξε στο συμπέρασμα με υψηλό βαθμό βεβαιότητας ότι τα PFAS συμβάλλουν στη νόσο του θυρεοειδούς, την αυξημένη χοληστερόλη, τη βλάβη του ήπατος και τον καρκίνο των νεφρών και των όρχεων.
Με υψηλό βαθμό βεβαιότητας τα PFAS επηρεάζουν επίσης τα μωρά που εκτίθενται στη μήτρα αυξάνοντας την πιθανότητα να γεννηθούν με χαμηλότερο βάρος γέννησης και ανταποκρίνονται λιγότερο αποτελεσματικά στα εμβόλια, ενώ βλάπτουν την ανάπτυξη των μαστικών αδένων των γυναικών, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ικανότητα θηλασμού της μητέρας.
Η ανασκόπηση βρήκε επίσης στοιχεία ότι τα PFAS μπορούν να συμβάλλουν σε μια σειρά από άλλες διαταραχές, αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθούν τα υπάρχοντα ευρήματα: φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, μειωμένη γονιμότητα, καρκίνο του μαστού και αυξημένη πιθανότητα αποβολής και εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης και προεκλαμψίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι τα μωρά που εκτίθενται προγεννητικά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν παχυσαρκία, πρώιμη εφηβεία και μειωμένη γονιμότητα αργότερα στη ζωή τους.
Μια άλλη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα PFAS μπορεί να ευθύνονται για ένα σημαντικό ποσοστό των νέων διαγνώσεων διαβήτη τύπου 2, που είναι περίπου στο 25%.
Συνολικά, αυτός είναι ένας τρομερός κατάλογος ασθενειών και διαταραχών.
Ποιος ρυθμίζει το PFAS;
Τα χημικά PFAS υπήρχαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1930, όταν ένας επιστήμονας της DuPont τα δημιούργησε τυχαία κατά τη διάρκεια ενός εργαστηριακού πειράματος. Η DuPont ονόμασε αυτό το χημικό ονόμασε Teflon, το οποίο τελικά έγινε γνωστό για τη χρήση του στα αντικολλητικά τηγάνια.
Δεκαετίες αργότερα, το 1998, ο κατασκευαστής η εταιρεία 3M ειδοποίησε την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος ότι μια χημική ουσία PFAS υπήρχε σε δείγματα ανθρώπινου αίματος. Εκείνη την εποχή, η 3M είπε ότι τα χαμηλά επίπεδα της παρασκευαζόμενης χημικής ουσίας είχαν εντοπιστεί στο αίμα των ανθρώπων ήδη από τη δεκαετία του 1970.
Παρά τον μακρύ κατάλογο των σοβαρών κινδύνων για την υγεία που συνδέονται με τα PFAS και τη μεγάλη έρευνα, τα PFAS δεν ρυθμίζονται σε ομοσπονδιακό επίπεδο στις ΗΠΑ. Η EPA έχει εκδώσει συμβουλές και κατευθυντήριες γραμμές για δύο ενώσεις (PFOA και PFOS) στο πόσιμο νερό, αν και αυτές οι οδηγίες δεν αποτελούν νομικά εφαρμοστέα πρότυπα.
Το αμερικανικό Κογκρέσο εξετάζει να εισάγει νομοθεσία για την απαγόρευση των PFAS σε ορισμένες συσκευασίες τροφίμων. Η EPA έχει έναν οδικό χάρτη για τους κανονισμούς PFAS που εξετάζει, συμπεριλαμβανομένων των κανονισμών που αφορούν το πόσιμο νερό. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είπε ότι θα καταγράψει το PFOA και το PFOS ως επικίνδυνες ουσίες, μια κίνηση που ανησυχεί ορισμένες κατασκευάστριες επιχειρήσεις. Ορισμένες αμερικανικές πολιτείες, εν τω μεταξύ, έχουν λάβει τα δικά τους μέτρα για την προστασία των κατοίκων από τον κίνδυνο έκθεσης σε PFAS. Τουλάχιστον 21 πολιτείες έχουν νόμους που στοχεύουν τα PFAS σε διάφορες χρήσεις, όπως στη συσκευασία τροφίμων και στα χαλιά.
Τι μπορείτε να κάνετε για το PFAS;
Με βάση την τρέχουσα επιστημονική κατανόηση, οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται σε PFAS κυρίως μέσω της διατροφής τους, αν και η έκθεση στο πόσιμο νερό και στον αέρα μπορεί να είναι επίσης σημαντική για μερικούς ανθρώπους, ειδικά εάν ζουν κοντά σε ορισμένες βιομηχανίες.
Οι καλύτεροι τρόποι για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας από κινδύνους που σχετίζονται με τα PFAS είναι να εκπαιδεύσετε τον εαυτό σας σχετικά με πιθανές πηγές έκθεσης. Τα προϊόντα που επισημαίνονται ως ανθεκτικά στο νερό ή στους λεκέδες έχουν μια καλή πιθανότητα να περιέχουν PFAS. Ελέγξτε τα συστατικά των προϊόντων που αγοράζετε και προσέξτε για χημικές ονομασίες που περιέχουν τη λέξη “φθόριο”. Συγκεκριμένες εμπορικές ονομασίες, όπως Teflon και Gore-Tex, είναι επίσης πιθανό να περιέχουν PFAS.
