Των Verena Seufert και Navin Ramankutty, The Conversation
Είναι η βιολογική γεωργία η λύση στις προκλήσεις του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων; Αυτή ήταν η αρχή και η υπόσχεση του οργανικού κινήματος από την απαρχή του στη δεκαετία του 1920: γεωργία που είναι υγιεινή, οικολογική και κοινωνικά δίκαιη.
Πολλοί άνθρωποι –από καταναλωτές και αγρότες μέχρι επιστήμονες και διεθνείς οργανισμούς– πιστεύουν ότι η βιολογική γεωργία μπορεί να παράγει αρκετά θρεπτικά τρόφιμα για να θρέψει τον κόσμο χωρίς να καταστρέφει το περιβάλλον, ενώ είναι πιο ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή και βελτιώνει τα μέσα διαβίωσης των αγροτών.
Αλλά όπως συμβαίνει με πολλά σημαντικά ζητήματα της εποχής μας, υπάρχουν περισσότερο παθιασμένες απόψεις για τη βιολογική γεωργία από ό,τι επιστημονικά στοιχεία που τις υποστηρίζουν. Και δεν υπάρχει τίποτα μαύρο ή άσπρο στη βιολογική γεωργία.
Σε μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances, οι ερευνητές αξιολόγησαν συστηματικά και αυστηρά την απόδοση της βιολογικής γεωργίας έναντι της συμβατικής γεωργίας σε τρία βασικά μέτωπα –περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οφέλη παραγωγού και καταναλωτή. Το συμπέρασμα είναι ότι η βιολογική γεωργία έχει σημασία αλλά όχι με τον τρόπο που πιστεύουν οι περισσότεροι.
Σε σύγκριση με μια γειτονική συμβατική φάρμα, μια βιολογική φάρμα αρχικά φαίνεται να είναι καλύτερη για το περιβάλλον. Αλλά αυτό δεν είναι όλη η ιστορία. Οι βιολογικές φάρμες παρέχουν υψηλότερη βιοποικιλότητα, φιλοξενώντας περισσότερες μέλισσες, πουλιά και πεταλούδες. Έχουν επίσης υψηλότερη ποιότητα εδάφους και νερού και εκπέμπουν λιγότερα αέρια θερμοκηπίου.
Τι δεν είναι και τόσο καλό; Η βιολογική γεωργία συνήθως αποδίδει λιγότερα προϊόντα, περίπου 19-25% λιγότερα. Μόλις λάβουμε υπόψη αυτή τη διαφορά απόδοσης και εξετάσουμε την περιβαλλοντική απόδοση ανά ποσότητα παραγόμενης τροφής, το βιολογικό πλεονέκτημα γίνεται λιγότερο σίγουρο (λίγες μελέτες έχουν εξετάσει αυτό το θέμα). Πράγματι, σε ορισμένες μεταβλητές, όπως η ποιότητα του νερού και οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι βιολογικές εκμεταλλεύσεις μπορεί να έχουν χειρότερη απόδοση από τις συμβατικές εκμεταλλεύσεις, επειδή οι χαμηλότερες αποδόσεις ανά μονάδα εδάφους μπορεί να μεταφραστούν σε πιο επιζήμια για το περιβάλλον εκκαθάριση εδάφους.
Για τον πελάτη είναι καλύτερα; Για τους καταναλωτές σε χώρες με αδύναμους κανονισμούς για τα φυτοφάρμακα, όπως η Ινδία, τα βιολογικά τρόφιμα μειώνουν την έκθεση στα φυτοφάρμακα. Τα βιολογικά προϊόντα έχουν επίσης πιθανότατα ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα ορισμένων βιταμινών και άλλων φυτοχημικών. Αλλά οι επιστήμονες δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν εάν αυτές οι μικρές διαφορές στα μικροθρεπτικά στοιχεία έχουν πραγματικά σημασία για την υγεία μας. Επειδή η διαφορά στη θρεπτική αξία των βιολογικών και των συμβατικών τροφίμων δεν είναι μεγάλη. Τα βιολογικά τρόφιμα είναι επίσης πιο ακριβά από τα συμβατικά και επομένως απρόσιτα για τους φτωχούς καταναλωτές.
Οι βιολογικές μέθοδοι φέρνουν ορισμένα οφέλη για τους αγρότες, έχουν όμως κόστος και μερικά πράγματα είναι άγνωστα. Η βιολογική γεωργία είναι συνήθως πιο κερδοφόρα, έως και 35% περισσότερο, σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση μελετών σε ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ινδία- από τη συμβατική γεωργία. Παρέχουν επίσης περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης στην ύπαιθρο, επειδή η οργανική διαχείριση απαιτεί μεγαλύτερη ένταση εργασίας από τις συμβατικές πρακτικές. Για τους εργαζόμενους, ωστόσο, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι ότι τα οργανικά μειώνουν την έκθεσή τους σε τοξικά αγροχημικά. Αλλά εξακολουθούμε να μην γνωρίζουμε αν οι βιολογικές φάρμες πληρώνουν υψηλότερους μισθούς ή προσφέρουν καλύτερες συνθήκες εργασίας από τις συμβατικές φάρμες. Οι εργάτες βιολογικών αγροκτημάτων πιθανότατα υφίστανται εκμετάλλευση με παρόμοιους τρόπους όπως εκείνοι που καλλιεργούν τα χωράφια σε συμβατικά αγροκτήματα.
Το συμπέρασμα
Εν ολίγοις, δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε ακόμη εάν η βιολογική γεωργία θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τον κόσμο και να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της γεωργίας παρέχοντας αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και παρέχοντας στους καταναλωτές οικονομικά προσιτά, θρεπτικά τρόφιμα.
Υπάρχουν και πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Ορισμένα από αυτά σχετίζονται με τη γεωργία, όπως εάν οι βιολογικές φάρμες μπορούν να καλύψουν το χάσμα απόδοσης με τις συμβατικές εκμεταλλεύσεις και εάν υπάρχουν αρκετά οργανικά λιπάσματα για να παράγουν όλα τα τρόφιμα στον κόσμο βιολογικά. Αλλά ορισμένα ερωτήματα αφορούν επίσης το συλλογικό μέλλον της ανθρωπότητας. Μπορούν οι άνθρωποι στον πλούσιο κόσμο να μάθουν να αλλάζουν τη διατροφή τους και να μειώσουν τη σπατάλη τροφίμων για να αποφύγουν να αυξήσουν την παραγωγή τροφίμων καθώς αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός; Και είναι αρκετοί άνθρωποι πρόθυμοι να εργαστούν στη γεωργία για να καλύψουν τις ανάγκες των βιολογικών αγροκτημάτων έντασης εργασίας;
Ένα πιο χρήσιμο ερώτημα είναι εάν πρέπει να συνεχίσουμε να τρώμε βιολογικά τρόφιμα και να επεκτείνουμε τις επενδύσεις στη βιολογική γεωργία. Εδώ η απάντηση είναι ένα οριστικό ναι. Η βιολογική γεωργία παρουσιάζει σημαντικές υποσχέσεις σε πολλούς τομείς. Θα ήταν ανόητο να μην το θεωρήσουμε σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη πιο βιώσιμης παγκόσμιας γεωργίας. Μόνο το 1% της γεωργικής γης είναι βιολογικής καλλιέργειας παγκοσμίως. Εάν η βιολογική γη συνεχίσει να επεκτείνεται με τον ίδιο ρυθμό που είχε την τελευταία δεκαετία, θα χρειαστεί ένας αιώνας για να είναι όλη η γεωργία βιολογική.
Αλλά η επιρροή της βιολογικής γεωργίας υπερβαίνει κατά πολύ αυτό το 1% της έκτασης. Τα τελευταία 50 χρόνια, τα βιολογικά αγροκτήματα έχουν προσφέρει στη συμβατική γεωργία παραδείγματα νέων τρόπων καλλιέργειας και λειτούργησαν ως δοκιμαστικό πεδίο για ένα διαφορετικό σύνολο πρακτικών διαχείρισης. Η συμβατική γεωργία έχει παραμελήσει αυτές τις βιώσιμες πρακτικές για πάρα πολύ καιρό.
Ναι, λοιπόν, θα πρέπει να εντοπίσετε και να υποστηρίξετε εκείνες τις βιολογικές φάρμες που κάνουν εξαιρετική δουλειά στην παραγωγή φιλικών προς το περιβάλλον, οικονομικά βιώσιμων και κοινωνικά δίκαιων τροφίμων. Οι ευσυνείδητοι καταναλωτές μπορούν επίσης να πιέσουν για τη βελτίωση της βιολογικής γεωργίας όπου δεν τα πάει τόσο καλά –για παράδειγμα όσον αφορά τις αποδόσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Στο μεταξύ, όλοι μπορούν να μάθουν από επιτυχημένες βιολογικές φάρμες και να βοηθήσουν στη βελτίωση του άλλου 99% της γεωργίας που τροφοδοτεί τον κόσμο σήμερα.
