Reader in Psychology, University of Westminster
Το κουτσομπολιό έχει κακή φήμη, οι κουτσομπολίστικες εφημερίδες είναι γεμάτες με διάφορες αναφορές για διασημότητες, που μπορεί να έχουν σχέση με την πραγματικότητα αλλά μπορεί να περιέχουν και πολλή φαντασία. Πριν όμως απορριφθεί ως μια αβάσιμη φήμη, πρέπει να παραδεχτούμε ότι το κουτσομπολιό είναι βασικό μέρος του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος.
Οι κουτσομπόληδες είναι πολλοί και οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται στις δημοφιλείς εικόνες του κουτσομπολιού. Μια άτυπη ανάλυση 100 εικόνων της Google για κουτσομπολιά αποκάλυψε ότι το 62% έδειχναν μόνο γυναίκες, το 7% ήταν μόνο άνδρες και το 31% άνδρες και γυναίκες. Αυτό υποδεικνύει την πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι αυτές που κυρίως κουτσομπολεύουν, αλλά η έρευνα δείχνει ότι και άνδρες δεν πάνε πίσω.
Ο εξελικτικός ψυχολόγος Robin Dunbar υποστηρίζει ότι η γλώσσα εξελίχθηκε για να επιτρέπει στους ανθρώπους να κουτσομπολεύουν. Από την πρώτη του μορφή μέχρι σήμερα, το κουτσομπολιό ήταν ένας τρόπος να μεταδίδονται κοινωνικά χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το ποιον μπορούσες ή μπορούσες να εμπιστευτείς, ποιος ήταν παρασιτικός και ποιος έλεγε βλακείες. Αυτός ο τύπος συζήτησης παρήγαγε κοινωνική συνοχή και άμβλυνε τις συγκρούσεις.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η αγγλική λέξη gossip (αρχικά godsibb που σημαίνει «χορηγός στο βάπτισμα/νονός» στα παλιά αγγλικά) εξελίχθηκε για να περιγράψει γυναίκες που υποστήριζαν άλλες γυναίκες κατά τη διάρκεια του τοκετού. Με την πάροδο του χρόνου και μετά από μια σειρά αλλαγών στην ορθογραφία, ο όρος gossip πήρε την έννοια ενός οικείου γνωστού, ενός φίλου και αργότερα εννοούσε «οποιονδήποτε ασχολείται με οικεία ή άσκοπη συζήτηση». Σήμερα, ο όρος αυτός σημαίνει κουτσομπολιό.
Δεν υπήρχε αρνητικό νόημα στο κουτσομπολιό μέχρι περίπου την εποχή του ευρωπαϊκού κυνηγιού μαγισσών τον 16ο έως τον 18ο αιώνα. Το κουτσομπολιό ήταν ο καταλύτης των κατηγοριών για τη μαγεία που οδήγησε σε απάνθρωπη χρήση μεσαιωνικών οργάνων βασανιστηρίων. Έτσι, ξεκίνησε η αρνητική φήμη και το στερεότυπο του κουτσομπολιού ως «γυναικεία συζήτηση». Παραδόξως, την ίδια στιγμή, τα ανδρικά κουτσομπολιά εξαπλώθηκαν τον 17ο και 18ο αιώνα στα αγγλικά καφενεία. Ως αποκλειστικά θέρετρα μορφωμένων και πλουσίων, ήταν μέρη όπου λόγιοι άντρες (υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για γυναίκες στα καφενεία, εκτός αν ήταν υπηρέτριες) και οι μαθητές τους πήγαιναν για να επιδείξουν το πνεύμα και τα διανοητικά τους ταλέντα. Τελικά, γεννήθηκε ο μύθος ότι οι γυναίκες κουτσομπολεύουν ενώ οι άντρες κάνουν σοβαρές συζητήσεις.
Η έρευνά μου για το κουτσομπολιό και τους οργανισμούς καταρρίπτει την ψευδαίσθηση ότι το κουτσομπολιό είναι ασήμαντο ή ότι είναι μια επικίνδυνη γυναικεία συζήτηση. Όταν καταγράφονται συνεντεύξεις με άντρες για την εμπειρία τους από το κουτσομπολιό στη δουλειά, αρχίζουν συχνά λέγοντας, «Δεν είμαι από αυτούς που κουτσομπολεύουν, αλλά…» και μετά συνεχίζουν εκτενώς μιλώντας για το πώς χρησιμοποιούν το κουτσομπολιό στρατηγικά.
Υπάρχει πλούτος υλικού που ζητά την εξάλειψη του κουτσομπολιού στο χώρο εργασίας και βιβλία που αναφέρουν πνευματικούς λόγους για να αντισταθείτε στο κουτσομπολιό. Τα δημοφιλή στερεότυπα υπερτονίζουν τις αρνητικές κρίσεις που γίνονται στο κουτσομπολιό, αλλά αυτό μπορεί να συσχετιστεί με συμπόνια, ενσυναίσθηση και παρατήρηση ορισμένων αδικιών. Το κουτσομπολιό είναι ένας τρόπος έκφρασης συναισθημάτων, τόσο θετικών όσο και αρνητικών, ένας τρόπος εκτόνωσης και μια συναισθηματική αντίδραση στην αντιληπτή κοινωνική αδικία. Υπάρχουν επίσης φορές που το κουτσομπολιό είναι έκφραση ανησυχίας για ανήθικη ή αντιεπαγγελματική συμπεριφορά –για παράδειγμα όταν υπάρχει «κοινή γνώση» για τη σεξουαλική κακοποίηση, αλλά κανείς δεν μιλάει. Όταν το θέμα του κουτσομπολιού αφορά την κακή πρακτική σε οργανισμούς, μπορεί να λειτουργήσει ως προειδοποιητικό σήμα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, αντί να αγνοείται.
Δεν λέων ότι όλα τα κουτσομπολιά είναι καλά. Υπάρχουν στιγμές που το κουτσομπολιό μπορεί να βλάψει τη φήμη των ανθρώπων και των οργανώσεων. Το αρνητικό κουτσομπολιό είναι μια μορφή εκφοβισμού που είναι επιζήμια για την ευημερία των ανθρώπων. Η απόφαση για κουτσομπολιό ή όχι είναι πάντα μια ηθική απόφαση.
Το κουτσομπολιό έχει υποβληθεί σε αργή αποκατάσταση από τότε που άρχισα να το ερευνώ και να γράφω για πρώτη φορά πριν από περισσότερα από 25 χρόνια. Όπως δείχνει το πρόσφατο βιβλίο μου Gossip, Organization and Work, το κουτσομπολιό λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ως θέμα έρευνας στην επικοινωνία και τις επιχειρήσεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το κίνημα #MeToo έχει αλλάξει τις αντιλήψεις για το κουτσομπολιό. Το Whistleblowing είναι ζωτικής σημασίας για την αποκάλυψη ανάρμοστης συμπεριφοράς ή κρυφών απειλών και τη διατήρηση μιας ανοιχτής κοινωνίας. Η εστίαση έχει πλέον μετατοπιστεί από το κουτσομπολιό ως πρόβλημα καθεαυτό, στο κουτσομπολιό ως τρόπο αναπαράστασης του «προβλήματος πίσω από το πρόβλημα», εκθέτοντας δομικά ζητήματα που έχουν συρθεί κάτω από το χαλί. Επίσης, η πανδημία ανέδειξε τα οφέλη του κουτσομπολιού. Σχεδόν εν μια νυκτί, τα lockdown αφαίρεσαν τις ευκαιρίες για περιστασιακές συνομιλίες που είναι κουτσομπολιά και καθώς πολλοί άνθρωποι επέστρεψαν στο γραφείο, μπορεί να συνειδητοποίησαν ότι αυτές οι μικρές στιγμές τους ήταν σημαντικές.
