Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βιώσει κατά καιρούς δυσκοιλιότητα, π.χ. όταν ταξιδεύετε, είτε μετά τη λήψη παυσίπονων. Αλλά μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν δυσκοιλιότητα πιο συχνά και για μεγαλύτερες περιόδους. Η χρόνια δυσκοιλιότητα ορίζεται γενικά ως ένα πρόβλημα που επιμένει για έξι μήνες ή περισσότερο. Μπορεί να σημαίνει ότι έχετε σκληρά ή σε σβώλους κόπρανα και κάνετε λιγότερο από τρεις κενώσεις την εβδομάδα.
Η δυσκοιλιότητα σχετίζεται μερικές φορές με τον ρυθμό με τον οποίο η τροφή μετακινείται μέσω του παχέος εντέρου προκειμένου να αποβληθεί. Μερικοί άνθρωποι έχουν φυσιολογική διέλευση κοπράνων στο παχύ έντερο, αλλά παρουσιάζουν δυσκοιλιότητα λόγω άλλων παραγόντων, όπως τα πιο σκληρά κόπρανα. Αυτό ονομάζεται λειτουργική δυσκοιλιότητα. Άλλοι έχουν παθήσεις του ορθού, όπως στένωση ή ρήξη ή αδυναμία χαλάρωσης του σφιγκτήρα του πρωκτού, που καθιστούν δύσκολη την εκκένωση. Τα κόπρανα, ιδανικά, πρέπει να είναι σε μορφή λουκάνικου.
Ποιοι είναι λοιπόν οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συνοχή των κοπράνων μας;
Το νερό
Το νερό είναι πολύ σημαντικό για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Τα κόπρανα μας αποτελούνται από περίπου 75% νερό. Μόλις η περιεκτικότητα σε νερό πέσει κάτω από το 75%, οποιαδήποτε ελαφρά μείωση της περιεκτικότητας σε νερό μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά μεγάλη αύξηση του πάχους των κοπράνων. Και όσο πιο παχιά είναι τα κόπρανα, τόσο πιο δύσκολο είναι να περάσουν παρακάτω. Ένα πείραμα σε χοίρους διαπίστωσε ότι μια μείωση της περιεκτικότητας σε νερό των κοπράνων κατά μόλις 20% οδήγησε σε πολύ αυξημένο πάχος τους.
Η ποσότητα του νερού στα κόπρανα μας, ωστόσο, ρυθμίζεται από το έντερο. Ο μέσος άνθρωπος καταναλώνει περίπου ένα έως δύο λίτρα υγρών την ημέρα. Αλλά αυτό αντιπροσωπεύει ένα μικρό κλάσμα του ημερήσιου όγκου υγρού που διαχειρίζεται το έντερο. Το μεγαλύτερο μέρος του υγρού επαναρροφάται από το λεπτό έντερο και το παχύ έντερο, με αποτέλεσμα ένας μέσος όγκος υγρών κοπράνων να είναι περίπου 100 ml. Είναι σημαντικό να πίνετε περισσότερο νερό όταν είστε αφυδατωμένοι, και αυτό θα μειώσει τη δυσκοιλιότητα. Αλλά το να πίνετε επιπλέον νερό όταν είστε ήδη καλά ενυδατωμένοι δεν βελτιώνει κάτι. Να προσέχετε πόσο συχνά μπορείτε να αφυδατωθείτε, έστω ήπια. Όταν ταξιδεύετε, για παράδειγμα, μπορεί να πίνετε περισσότερο καφέ και αλκοόλ από το συνηθισμένο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση και δυσκοιλιότητα.
Φυτικές ίνες
Οι φυτικές ίνες συγκρατούν νερό και επομένως μπορούν να μαλακώσουν τα πολύ σκληρά κόπρανα. Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες οδηγεί σε ταχύτερο χρόνο διέλευσης του παχέος εντέρου –τον χρόνο που χρειάζεται για την πέψη των τροφών και την απομάκρυνση των αποβλήτων– ενώ μια δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες σχετίζεται με δυσκοιλιότητα.
Μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες είναι χρήσιμη για ασθενείς με φυσιολογική διέλευση του παχέος εντέρου. Αλλά τα άτομα με δυσκοιλιότητα αργής διέλευσης γενικά βρίσκουν ότι τα συμπτώματά τους δεν βελτιώνονται με τις φυτικές ίνες. Προσοχή όμως, η υπερβολική κατανάλωση φυτικών ινών δεν αλλάζει το χρόνο διέλευσης στο παχύ έντερο και μπορεί ακόμη και να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Πάντως, για τους περισσότερους από εμάς, υπάρχει σίγουρα περιθώριο βελτίωσης της ημερήσιας πρόσληψης φυτικών ινών. To ψύλλιο, ένα είδος φυτικής ίνας, τα ακτινίδια και τα δαμάσκηνα μπορεί να σας βοηθήσουν ιδιαίτερα.
Άσκηση
Τα άτομα που δεν έχουν αρκετή σωματική δραστηριότητα είναι πιο πιθανό να έχουν προβλήματα με τη δυσκοιλιότητα. Μια ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η άσκηση, και ιδιαίτερα η αερόβια άσκηση, ήταν χρήσιμη για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, αν και οι συγγραφείς αναγνώρισαν ότι χρειάζεται να γίνει περισσότερη έρευνα σε αυτόν τον τομέα.
Πιο συχνή η δυσκοιλιότητα στις γυναίκες
Η δυσκοιλιότητα είναι πολύ πιο συχνή στους ηλικιωμένους, συχνά λόγω μιας διατροφής χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, αφυδάτωσης, έλλειψης επαρκούς σωματικής δραστηριότητας, σοβαρών ιατρικών παθήσεων και χρήσης φαρμάκων. Εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Οι γυναίκες συχνά αναφέρουν δυσκοιλιότητα λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου τους, η οποία μπορεί να οφείλεται στο επιδράσεις της ορμόνης προγεστερόνης.
Ειδικά οι νεαρές γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν δυσκοιλιότητα αργής διέλευσης, όπου υπάρχει καθυστέρηση στο να περάσει η πέψη από το σώμα και να αποβληθεί. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνά κατά την εφηβεία, αλλά μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Τα άτομα με αυτή την πάθηση έχουν συχνά σπάνιες κενώσεις του εντέρου και δεν αισθάνονται την επιθυμία να πάνε στην τουαλέτα συχνά, ακόμα κι αν έχει περάσει μια εβδομάδα χωρίς κενώσεις.
Επίσης, η δυσκοιλιότητα είναι ένα κοινό πρόβλημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μια βρετανική μελέτη σε περισσότερες από 1.500 γυναίκες διαπίστωσε ότι το 39% των εγκύων ανέφεραν δυσκοιλιότητα στις 14 εβδομάδες. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στην αύξηση της προγεστερόνης, η οποία επιβραδύνει την ικανότητα του σώματος να αφομοιώσει τα τρόφιμα και να αποβάλλει τα κόπρανα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η απορρόφηση νερού από το έντερο αυξάνεται, γεγονός που μπορεί να κάνει τα κόπρανα πιο ξηρά. Στα τέλη της εγκυμοσύνης, μια μεγέθυνση της μήτρας μπορεί επίσης να επιβραδύνει την κίνηση προς τα εμπρός του κακού.
