Tου Peter McCaffery, Καθηγητή Βιοχημείας, University of Aberdeen.
Χωρίς βιταμίνες στη διατροφή μας δεν θα επιζούσαμε, αλλά η λήψη μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να είναι επιβλαβής. Υπάρχει ένα όριο στην ποσότητα βιταμινών που χρειαζόμαστε. Ωστόσο, από την ανακάλυψη των βιταμινών -ή των «ζωτικών αμινών όπως αποκαλούνταν αρχικά το 1912- προωθήθηκε η ιδέα ότι το περισσότερο είναι και καλύτερο, προς όφελος βέβαια των κατασκευαστών.
Μία κινητήρια δύναμη πίσω από τις υψηλές δόσεις βιταμινών που λαμβάνουν πολλοί άνθρωποι σήμερα, προήλθε από την υποστήριξη της βιταμίνης C εκ μέρους του βραβευμένου με δύο φορές Νόμπελ, βιοχημικού Linus Pauling. Στη δεκαετία του 1970, ο Pauling προώθησε το έργο του Αμερικανού βιοχημικού Irwin Stone, ότι οι πολύ υψηλές δοσολογίες της βιταμίνης C θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία του κοινού κρυολογήματος και του καρκίνου. Παρά τον ενθουσιασμό, αρκετές αυστηρές δοκιμές έχουν δείξει μικρή επίδραση της βιταμίνης C στην ανακούφιση από τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος ή του καρκίνου.
Ακόμη χειρότερα, ενώ για αρκετά η βιταμίνη C, η βιταμίνης Ε και η β-καροτίνη θεωρούνταν αντικαρκινικοί παράγοντες λόγω των αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων, μια σειρά κλινικών δοκιμών έδειξε ότι είτε δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα είτε μπορούν να αυξήσουν τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου. Τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε βρέθηκε ότι αυξάνουν τον καρκίνο του προστάτη. Η αύξηση ήταν επίσης εμφανής σε μακροχρόνιες παρακολουθήσεις ασθενών, υποδηλώνοντας ότι οι επιβλαβείς επιπτώσεις μπορεί να συνεχιστούν μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Μια μελέτη της βιταμίνης Ε και της βήτα-καροτίνης διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα δεν μείωσαν τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, με τη βήτα-καροτίνη να αυξάνει τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα και τις καρδιακές παθήσεις. Παρόμοια ευρήματα βρέθηκαν με τη βήτα-καροτίνη σε συνδυασμό με βιταμίνη Α. Πιο πρόσφατες μελέτες δεν δίνουν καλύτερη εικόνα. Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής σε βιταμίνες και μέταλλα σε ηλικιωμένες γυναίκες ηλικίας αύξησε τον κίνδυνο θανάτου. Έτσι τα συμπεράσματα για τη χρήση συμπληρωμάτων αντιοξειδωτικών βιταμινών για παράταση της ζωής φαίνονται μάλλον ζοφερά και το ερώτημα είναι γιατί συμβαίνει αυτό.
Ορισμένα αντιοξειδωτικά είναι κακά σε υψηλές δόσεις
Το ερώτημα μπορεί να έχει απαντηθεί κοιτάζοντας λίγο πιο προσεκτικά πώς λειτουργούν οι βιταμίνες. Πάρτε για παράδειγμα τη βήτα-καροτίνη. Είναι ένα αντιοξειδωτικό και προτείνεται από ορισμένους για την πρόληψη του καρκίνου, αλλά μπορεί να διασπαστεί στο σώμα σε ένα μόριο που παρεμβαίνει στο σύστημα του ίδιου του σώματος προκειμένου να αποτρέψει τον καρκίνο. Η βήτα-καροτίνη είναι μέρος της οικογένειας των βιταμινών Α που ελέγχει πολλά συστήματα του σώματος. Η βιταμίνη Α μετατρέπεται στο σώμα σε ρετινοϊκό οξύ που είναι ένα μόριο το οποίο δίνει εντολές, δηλαδή μια ορμόνη. Συνδέεται με πρωτεΐνες (υποδοχείς) που καθοδηγούν τα κύτταρα να σταματήσουν τη διαίρεσή τους, την βάση για την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του καρκίνου. Το ειρωνικό είναι ότι η βήτα-καροτίνη μπορεί να διασπαστεί στο σώμα σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες που εμποδίζουν τη δράση του ρετινοϊκού οξέος στον υποδοχέα του, ένα βασικό σύστημα του σώματος που προστατεύει από τον καρκίνο. Αυτό υπερισχύει των ευεργετικών αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων της βήτα-καροτίνης και να εξηγεί γιατί είναι επιβλαβής σε υψηλή δοσολογία. Συνεπώς, μια καλύτερη και πληρέστερη κατανόηση των βιταμινών θα μπορούσε να μας βοηθήσει να βρούμε ένα μείγμα που είναι ευεργετικό για τις ασθένειες.
Τα συμπληρώματα βιταμινών έχουν σώσει εκατομμύρια άτομα από θάνατο ή ασθένειες σε χώρες όπου υπάρχει ανεπάρκειά τους. Και νέες ανακαλύψεις δείχνουν ότι θρεπτικά συστατικά όπως η βιταμίνη Α έχουν απροσδόκητους ρόλους στον εγκέφαλο και μπορεί να είναι απαραίτητες για διαδικασίες σχετικά με τη μάθηση και τη μνήμη. Ωστόσο, πρέπει να ξέρουμε πώς να αποκομίσουμε σωστά τα οφέλη σε χώρες όπου οι κάτοικοί τους λαμβάνουν ήδη αρκετές βιταμίνες. Μέχρι να υπάρξουν αυτές οι γνώσεις, η συμβουλή είναι να λαμβάνετε όλες τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά σας από μια ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά.
Πηγή: The Conversation
