Του Karl Lawrence, μεταδιδακτορικού ερευνητή στο King’s College London
Η έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει έως και το 80% της γήρανσης του δέρματος, κάτι που αποκαλείται φωτογήρανση. Συνεπώς, αν ανησυχείτε για τις λεπτές γραμμές, τις ρυτίδες και την ανομοιόμορφη μελάγχρωση, ο περιορισμός της ποσότητας της ηλιακής ακτινοβολίας που λαμβάνετε είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε ως πρόληψη της γήρανσης του δέρματος.
Υπάρχουν διάφορες αιτίες για τη φωτογήρανση και οι περισσότερες έρευνες την έχουν συνδέσει με την έκφραση μιας ομάδας πρωτεϊνών που ονομάζονται μεταλλοπρωτεϊνάσες μήτρας (MMPs: matrix metalloproteinases). Αυτές οι πρωτεΐνες είναι ένζυμα που διασπούν τις ελαστίνες και το κολλαγόνο στο στρώμα του δέρματος που ονομάζεται δερμίδα ή χόριο, το οποίο βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα. Οι ελαστίνες και το κολλαγόνο υποστηρίζουν τη δομή, τη δύναμη και την ελαστικότητα του δέρματος. Η έκφραση των πρωτεϊνών MMPs έχει συνδεθεί τόσο με βλάβες του DNA στα κύτταρα του δέρματος όσο και με την παραγωγή αντιδραστικών ειδών οξυγόνου (ελευθέρων ριζών). Αυτά είναι μόρια που κάνουν πολύ γρήγορα χημικές αντιδράσεις και μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στα κύτταρα. Μπορούν να βλάψουν κυτταρικά συστατικά, όπως το DNA, τα λιπίδια των κυτταρικών μεμβρανών και τις πρωτεΐνες.
Τόσο οι βλάβες στο DNA όσο και η παραγωγή αντιδραστικών ειδών οξυγόνου προκαλούνται από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Με την πάροδο του χρόνου, οι βλάβες συσσωρεύονται για να προκαλέσουν τα χαρακτηριστικά σημάδια γήρανσης. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί μια μελέτη έδειξε ότι τα άτομα που τείνουν να αποφεύγουν τον ήλιο έχουν πολύ λιγότερα σημάδια γήρανσης σε σύγκριση με άτομα που περνούν αρκετό χρόνο στον ήλιο. Αλλά δεν είναι πάντα δυνατό να αποφύγετε τον ήλιο -και εδώ βοηθούν τα αντηλιακά που απορροφούν ή αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία και τη διαχέουν με ασφάλεια. Μειώνουν την αθροιστική δόση ακτινοβολίας που λαμβάνει το δέρμα.
Τα αντηλιακά μπορούν να αποτρέψουν πολλά σημάδια της φωτογήρανσης, με τις μελέτες να δείχνουν ότι μπορούν να αποτρέψουν την έκφραση των MMPs. Μια μελέτη που συνέκρινε τα αποτελέσματα χρήσης ενός αντηλιακού έναντι εικονικού σκευάσματος, βρήκε ότι τα άτομα στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου είχαν υψηλότερα επίπεδα ηλιακής ελάστωσης μετά από δύο χρόνια -ένα σημάδι φωτογήρανσης που προκαλεί απώλεια ελαστικότητας του δέρματος.
Μια αυστραλιανή μελέτη συνέκρινε τα επίπεδα φωτογήρανσης σε ομάδες που έκαναν καθημερινή χρήση αντηλιακού έναντι μιας διακριτικής χρήσης. Στην ομάδα της ημερήσιας χρήσης δεν υπήρξε ανιχνεύσιμη αύξηση στη γήρανση του δέρματος κατά τη διάρκεια της περιόδου της μελέτης των τεσσεράμισι ετών σε σύγκριση με την ομάδα της διακριτικής χρήσης. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η καθημερινή χρήση αντηλιακού για ένα χρόνο μπορεί να αναστρέψει τα ορατά σημάδια της γήρανσης του δέρματος.
Επιλέγοντας το σωστό προϊόν
Ενώ υπάρχουν πολλά στοιχεία ότι τα αντηλιακά μπορούν να αποτρέψουν τη φωτογήρανση, πολλά μπλοκάρουν μόνο την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) του ηλιακού φάσματος. Στην περίπτωση της φωτογήρανσης, η έκθεση τόσο στην ορατή ακτινοβολία, ιδιαίτερα στο μπλε φως, όσο και στην υπέρυθρη ακτινοβολία, έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στη φωτογήρανση. Αυτό σημαίνει ότι τα αντηλιακά δεν μπορούν να προστατεύσουν πλήρως από τη φωτογήρανση, ωστόσο μπορούν να τη μειώσουν σημαντικά.
Μερικά νεότερα αντιηλιακά φίλτρα που έχουν αναπτυχθεί μπορούν να εμποδίσουν κάπως το μπλε φως. Άλλα συστατικά που προστίθενται στα αντηλιακά (όπως τα αντιοξειδωτικά) έχει επίσης αποδειχθεί ότι εμποδίζουν την παραγωγή των MMPs και μειώνουν τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου, κάτι που πιθανότατα βοηθάει στην καταπολέμηση της φωτογήρανσης πέρα από το φάσμα της υπεριώδους ακτινοβολίας. Τα αντιοξειδωτικά μπορούν επίσης να προστατεύουν από παράγοντες όπως η ρύπανση και το κάπνισμα -και τα δύο συνδέονται με ταχύτερη γήρανση του δέρματος.
Η φωτογήρανση είναι μια αθροιστική διαδικασία που συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου. Κάνοντας ό,τι μπορείτε για να περιορίσετε την έκθεση στον ήλιο θα επιβραδύνει αυτή τη διαδικασία –όπως το να καλύπτεστε με ρούχα όταν βγαίνετε έξω, αλλά η επιλογή του σωστού είδους αντηλιακού θα σας βοηθήσει επίσης. Γενικά, όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης προστασίας SPF, τόσο μεγαλύτερη προστασία θα έχετε από τη φωτογήρανση.
Θα πρέπει επίσης να βρείτε ένα αντηλιακό με προστασία UVA πέντε αστέρων στην ετικέτα ή PA++++. Αυτό θα σας βοηθήσει να προστατευτείτε από το ευρύτερο φάσμα της υπεριώδους ακτινοβολίας. Φροντίστε να χρησιμοποιείτε τακτικά αντηλιακά ή άλλα καλλυντικά προϊόντα με SPF από την άνοιξη έως το φθινόπωρο. Το χειμώνα, αν πάτε διακοπές για σκι ή ζείτε κάπου με πολύ χιόνι, το αντηλιακό θα είναι επίσης ευεργετικό καθώς το χιόνι αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της φωτογήρανσης -μεταξύ όλων των καλλυντικών- είναι τα αντηλιακά.
Τα αντηλιακά βελτιώνονται, και τώρα, με περισσότερες επιλογές από ποτέ, αυτό που χρειάζεστε είναι να βρείτε ποιο προϊόν λειτουργεί καλύτερα για εσάς. Μια τελευταία προειδοποίηση: η υπερβολική έκθεση στον ήλιο εγκυμονεί και άλλους κινδύνους πέρα από τη φωτογήρανση, όπως ηλιακά εγκαύματα και καρκίνο του δέρματος.
