Η ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 μπορεί να είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικών όσο και του τρόπου ζωής. Ενώ είναι αλήθεια ότι το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη ενός ατόμου, ήταν ασαφές μέχρι σήμερα εάν οι θετικές πρακτικές του τρόπου ζωής μπορούν πραγματικά να «παρακάμψουν» αυτές τις πιθανότητες.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS Medicine δείχνει ότι μια διατροφή χαμηλής ποιότητας συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο, ανεξάρτητα από τον γενετικό κίνδυνο ενός ατόμου για διαβήτη τύπου 2 ενώ μια διατροφή υψηλής ποιότητα συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο.
Αν και υπάρχουν δεδομένα που υποδηλώνουν ότι η υγιεινή διατροφή και ο τρόπος ζωής συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, ανεξάρτητα από γενετικούς παράγοντες κινδύνου, διάφοροι περιορισμοί έχουν καταστήσει δύσκολο τον οριστικό προσδιορισμό του εάν αυτές οι παρεμβάσεις μπορούν πραγματικά να επηρεάσουν τον κίνδυνο για διαβήτη.
«Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τόσο τα γονίδια όσο και η διατροφή σχετίζονται με τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2», είπε ο Jordi Merino, επιστημονικός συνεργάτης στη Μονάδα Διαβήτη και Γονιδιωματικής Ιατρικής του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Μια ενδιαφέρουσα και αναπάντητη ερώτηση ήταν αν υπάρχει συνεργική επίδραση μεταξύ του γενετικού κινδύνου και της διατροφής».
Για να προσδιορίσουν εάν ο γενετικός κίνδυνος και η ποιότητα της διατροφής επηρεάζουν την ανάπτυξη του διαβήτη, ερευνητές στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης στη Βοστώνη αξιολόγησαν δεδομένα από περισσότερους από 35.000 άνδρες και γυναίκες στις ΗΠΑ. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν περιεάμβαναν διαθέσιμα γενετικά δεδομένα όσων ήταν απαλλαγμένοι από διάγνωση διαβήτη, καρδιαγγειακής νόσου ή καρκίνου στην αρχή της συλλογής δεδομένων.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι όλοι ωφελούνται από μια υγιεινή διατροφή, ανεξάρτητα από τη γενετική τους ευαισθησία τους», εξήγησε ο Merino.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι, ανεξαρτήτως γενετικού κινδύνου, μια δίαιτα χαμηλής ποιότητας συσχετίστηκε με 30% αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Οι ερευνητές τεκμηρίωσαν «μια διαβάθμιση κινδύνου με αυξανόμενο γενετικό κίνδυνο και χαμηλή ποιότητα διατροφής, κάτι που υποδηλώνει ότι τα άτομα με αυξημένο γενετικό κίνδυνο για διαβήτη μπορεί να χρειαστεί να ενσωματώσουν άλλα συστατικά του τρόπου ζωής εκτός από μια υγιεινή διατροφή για να μετριάσουν τον κληρονομικό κίνδυνο», πρόσθεσε ο Merino. Τελικά, πρότεινε ότι αυτά τα αποτελέσματα «είναι απαραίτητα για την κατανόηση του γιατί οι άνθρωποι αναπτύσσουν διαβήτη και υποστηρίζουν στρατηγικές πρόληψης βασισμένες σε στοιχεία για τον διαβήτη τύπου 2».
«Ενώ τα αποτελέσματα είναι συναρπαστικά και προσθέτουν στο σύνολο των διαθέσιμων γνώσεων για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να μειώσουν τον κίνδυνο διαβήτη, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η συσχέτιση δεν σημαίνει απαραίτητα αιτιώδη συνάφεια», είπε η διαιτολόγος Elizabeth Shaw. «Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι υπάρχει πάντα περιθώριο λάθους όταν οι αυτοαναφερόμενες ανακλήσεις διατροφής χρησιμοποιούνται ως βάση για τέτοιου είδους μελέτες».
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, αυτό που θεωρήθηκε υψηλής ποιότητας ευθυγραμμίστηκε με τις διατροφικές πρακτικές που βρέθηκαν στον Δείκτη Εναλλακτικής Υγιεινής Διατροφής. Αυτή η βαθμολογία βασίζεται σε 11 τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά, δίνοντας έμφαση στην υψηλότερη πρόσληψη φρούτων, δημητριακών ολικής αλέσεως, λαχανικών (εξαιρουμένης της πατάτας), ξηρών καρπών και οσπρίων, πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας που βρίσκονται σε τρόφιμα όπως τα ψάρια και τα καρύδια.
Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν μέτρια πρόσληψη αλκοόλ και χαμηλότερη πρόσληψη κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, σακχαρούχων ποτών, χυμών φρούτων, νατρίου και τρανς λιπαρών. Οι ισχυρότερες βαθμολογίες σε αυτόν τον δείκτη φάνηκε να έχουν ως αποτέλεσμα μειωμένο κίνδυνο διαβήτη.
Η βαθμολογία Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) χρησιμοποιήθηκε ως ένα άλλο μέτρο της ποιότητας της δίαιτας, το οποίο περιλαμβάνει πληροφορίες από οκτώ τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά που έχει αποδειχθεί ότι υποστηρίζουν την υγιή αρτηριακή πίεση.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η υψηλή ποιότητα δεν σημαίνει ακριβό φαγητό ή περιοριστικό τρόπο ζωής», είπε η διαιτολόγος Mary Ellen Phipps. «Σημαίνει να τρώτε ισορροπημένα γεύματα με πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και φυτικά λίπη».
Προηγούμενα δεδομένα δείχνουν ότι το να ακολουθεί κανείς μια μεσογειακού τύπου χορτοφαγική διατροφή μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μειωμένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
Πηγή: Merino J, Guasch-Ferré M, Li J, et al. Polygenic scores, diet quality, and type 2 diabetes risk: an observational study among 35,759 adults from 3 US cohorts. PLoS Med. 2022 Apr 26;19(4):e1003972. doi:10.1371/journal.pmed.1003972.
