Το σαφράν ή ζαφορά προέρχεται από το άνθος του φυτού κρόκος (Crocus sativus) που αναπτύσσεται στη Μέση Ανατολή και σε μέρη της Ευρώπης. Καλλιεργείται συχνότερα στο Ιράν, την Ινδία και την Ελλάδα (Κοζάνη). Το άνθος του κρόκου έχει σκούρα κόκκινα νήματα μήκους περίπου 2,5 εκατοστών, τα οποία αφαιρούνται προσεκτικά με το χέρι και ξεραίνονται. Αυτό είναι το σαφράν.
Κατά την ελληνική μυθολογία ο θεός Ερμής καθώς έκανε εξάσκηση στη δισκοβολία χτύπησε στο κεφάλι θανάσιμα το θνητό φίλο του Κρόκο. Στον τόπο του συμβάντος φύτρωσε ένα λουλούδι και τρεις σταγόνες από το αίμα του Κρόκου που έπεσαν στο κέντρο του λουλουδιού δημιούργησαν τα νήματα του φυτού.
Το σαφράν είναι διαθέσιμο σε εξειδικευμένα καταστήματα και μπορεί να αγοραστεί με τη μορφή κλωστών (νηματιδίων) ή σκόνης. Πρόκειται για ένα τα πιο ακριβά μπαχαρικά του κόσμου -50 γραμμάρια μπορεί να κοστίζουν 500 δολάρια ή περισσότερο. Ο λόγος της υψηλής τιμής του δικαιολογείται από τη χρονοβόρα διαδικασία της συλλογής, της επεξεργασίας και της αποξήρανσης του φυτού καθώς και από τη μεγάλη ποσότητα ανθών που απαιτείται για να προκύψει το προϊόν. Χρησιμοποιείται για γαστρονομικούς σκοπούς, για να προσθέσει γεύση, άρωμα και χρώμα στα φαγητά. Είναι πιο πιθανό να το βρείτε σε πιάτα που έχουν τις ρίζες τους στη Μικρά Ασία. Όπως πολλά άλλα βότανα και μπαχαρικά, παρασκευάζεται ως αφέψημα το οποίο μπορεί να προστεθεί σε ποτά π.χ. στο κρασί ή το γάλα. Επίσης, συνδυάζεται αρμονικά με πολλά άλλα μπαχαρικά.
Η γεύση του σαφράν είναι αρκετά λεπτή και έχει περιγραφεί ως γήινη, πικάντικη ή φρουτώδη. Πρόκειται για μια μοναδικά μελωμένη, λουλουδάτη γεύση. Μπορείτε να προσθέσετε σαφράν απευθείας σε ένα πιάτο, αλλά είναι πιο αποτελεσματικό να πάρετε τη γεύση με την έγχυσή του σε νερό και τη χρήση του υγρού στις συνταγές σας. Ταιριάζει ιδανικά με το ρύζι, τα φρέσκα ζυμαρικά με λαχανικά, τις πατάτες, τα λευκά κρέατα, τα θαλασσινά στο τηγάνι ή το φούρνο και τις σούπες. Χρησιμοποιείται σε πολλές κουζίνες και είναι ένα βασικό άρωμα για τη γαλλική μπουγιαμπέσα, το ιρανικό ρύζι στον ατμό, το περσικό κέικ αμυγδάλου με ροδόνερο και την ινδική τηγανητή ζύμη με σιρόπι.
Ο κρόκος πιθανότατα προέρχεται από το Ιράν όπου εκεί, ήταν σεβαστός για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Οι άνθρωποι κατανάλωναν σαφράν για να ενισχύσουν τη λίμπιντο, να τονώσουν τη διάθεσή τους και να βελτιώσουν τη μνήμη τους. Τα πρώτα σημάδια καλλιέργειας του κρόκου πηγαίνουν πίσω, στον μινωικό πολιτισμό, το 1.700 π.Χ. στην Κρήτη. Περίπου την ίδια εποχή, μια τοιχογραφία, «οι σαφρονοσυλλέκτες», υποδηλώσει την καλλιέργεια του φυτού και στη Σαντορίνη. Αναφορές στον κρόκο υπάρχουν σε κείμενα του Ομήρου και του Ιπποκράτη. Ο περσικός κρόκος χρησιμοποιήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο κατά τις ασιατικές εκστρατείες και οι στρατιώτες του έβαζαν σαφράν στα τσάγια τους. Ο Διοσκουρίδης περιέγραψε μια μέθοδο παρασκευής ελαίου κρόκου που ονόμασε κροκίνονο, πιστεύοντας ότι είχε φαρμακευτικές ιδιότητες.
Η επιστημονική έρευνα έχει βρει ότι το σαφράν έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ανεβάζει τη διάθεση, καταπολεμά την κατάθλιψη και μειώνει την αρτηριακή πίεση, για να αναφέρουμε μερικά από οφέλη που μπορεί να έχει στην υγεία. Παρακάτω, είναι τέσσερα οφέλη σύμφωνα με την επιστημονική έρευνα.
1. Μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση
Το σαφράν ονομάζεται και μπαχαρικό του ήλιου και αυτό, εν μέρει, οφείλεται στο ότι μπορεί να σας βοηθήσει να φωτίσετε τη διάθεσή σας. Περιέχει μια εντυπωσιακή ποικιλία φυτικών ενώσεων που δρουν ως αντιοξειδωτικά -μόρια που προστατεύουν τα κύτταρα σας από τις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες. Δύο ουσίες, η κροκίνη και η κροκετίνη είναι καροτενοειδή -χρωστικές ουσίες υπεύθυνες για το βιολετί και κοκκινωπό χρώμα του κρόκου. Και οι δύο ενώσεις φαίνεται να έχουν αντικαταθλιπτικές ιδιότητες. Μια άλλη ουσία που λέγεται σαφράναλ δίνει στο σαφράν την ξεχωριστή του γεύση και άρωμα. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η σαφράναλ ότι μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης, της μνήμης και της ικανότητας μάθησης, καθώς και στην προστασία των εγκεφαλικών κυττάρων από το οξειδωτικό στρες. Τέλος, μια άλλη ουσία, η καμπφερόλη, που βρίσκεται στα πέταλα του λουλουδιού έχει συνδεθεί με μειωμένη φλεγμονή και αντικαταθλιπτική δράση.
Σε μια ανασκόπηση πέντε μελετών, τα συμπληρώματα σαφράν ήταν πιο αποτελεσματικά από τα εικονικά φάρμακα στη θεραπεία των συμπτωμάτων της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης. Άλλες μελέτες διαπίστωσαν ότι η λήψη 30 mg σαφράν ημερησίως ήταν εξίσου αποτελεσματικά με φαρμακευτικές θεραπείες για την κατάθλιψη και επιπλέον, λιγότεροι άνθρωποι παρουσίασαν παρενέργειες από το σαφράν σε σχέση με άλλες θεραπείες. Τόσο τα πέταλα σαφράν όσο και τα νηματώδη στίγματα φαίνεται να είναι αποτελεσματικά κατά της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης.
2. Μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου
Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο είναι ένας όρος που περιγράφει σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα τα οποία εμφανίζονται πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως -ευερεθιστότητα, πονοκέφαλοι, λαχτάρα για γλυκά. Μια μελέτη έδειξε ότι το σαφράν μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων. Σε γυναίκες ηλικίας 20-45 ετών, η λήψη 30 mg ημερησίως ήταν πιο αποτελεσματική από το εικονικό φάρμακο στη θεραπεία των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι η απλή μυρωδιά του σαφράν για 20 λεπτά βοήθησε στη μείωση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου όπως το άγχος και μείωσε τα επίπεδα της κορτιζόλης, μιας βασικής ορμόνης του στρες.
2. Μπορεί να λειτουργεί ως αφροδισιακό
Τα αφροδισιακά είναι τροφές ή συμπληρώματα που βοηθούν στην τόνωση της λίμπιντο. Το σαφράν μπορεί να έχει αφροδισιακές ιδιότητες τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες. Για παράδειγμα, η λήψη 30 mg σαφράν ημερησίως για 4 εβδομάδες βελτίωσε τη στυτική λειτουργία έναντι ενός εικονικού φαρμάκου σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία που σχετιζόταν με αντικαταθλιπτικά. Επιπλέον, μια ανάλυση έξι μελετών έδειξε ότι η λήψη σαφράν βελτίωσε τη στυτική λειτουργία, τη λίμπιντο και τη συνολική ικανοποίηση. Σε γυναίκες με χαμηλή σεξουαλική επιθυμία λόγω λήψης αντικαταθλιπτικών, 30 mg σαφράν ημερησίως για τέσσερις εβδομάδες, αύξησαν τη σεξουαλική επιθυμία και λίπανση του κόλπου, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.
4. Μπορεί να μειώσει την όρεξη και να βοηθήσει στην απώλεια βάρους
Το σαφράν μπορεί να μειώσει την όρεξή σας και να αποτρέψει το “σνακάρισμα”. Σε μια μελέτη οκτώ εβδομάδων, οι γυναίκες που έπαιρναν συμπληρώματα σαφράν ένιωθαν πιο χορτάτες, τσιμπολογούσαν λιγότερο και έχασαν περισσότερο βάρος από τις γυναίκες της ομάδας του εικονικού φαρμάκου. Σε μια άλλη μελέτη οκτώ εβδομάδων, η λήψη ενός εκχυλίσματος σαφράν βοήθησε σημαντικά στη μείωση της όρεξης, του δείκτη μάζας σώματος, της περιφέρειας μέσης και του σωματικού λίπους. Πιστεύεται ότι επειδή το σαφράν ανεβάζει τη διάθεσή, αυτό με τη σειρά του μπορεί να μειώσει την επιθυμία για σνακ.
Εύκολη προσθήκη στη διατροφή σας
Η διακριτική γεύση του σαφράν και το άρωμά του και συνδυάζεται καλά με αλμυρά πιάτα, και πιάτα με ρύζι. Το τσάι σαφράν μπορεί να παρασκευαστεί μουλιάζοντας, τα νήματα σε ζεστό νερό και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για γαστρονομικούς σκοπούς. Προσθέστε τα νήματα, τη σκόνη ή το αφέψημα στη συνταγή σας για να πετύχετε μια πιο πλούσια γεύση. Αν και το σαφράν είναι το πιο ακριβό μπαχαρικό, θα χρειαστείτε μια πολύ μικρή ποσότητα στις συνταγές σας. Αγοράστε σκόνη σαφράν από κατάστημα που εμπιστεύεστε καθώς λόγω της υψηλής τιμής του μπορεί να είναι νοθευμένο -τα νήματα είναι λιγότερο πιθανό να νοθευτούν.
