Αυστραλοί ερευνητές ανακάλυψαν ένα νέο μοριακό μονοπάτι στον εγκέφαλο που ενεργοποιεί μια μεγαλύτερη αύξηση βάρους λόγω υπερφαγίας σε περιόδους στρες.
Δεν είναι μυστικό ότι η υπερβολική κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες μπορεί να είναι επιζήμια για την υγεία, αλλά αποδεικνύεται πως όταν υπάρχει συγχρόνως άγχος, η παρακολούθηση όσων τρώτε είναι ακόμη πιο σημαντική.
Μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Herbert Herzog, από το Garvan Institute of Medical Research, στην Αυστραλία, ανακάλυψε σε ένα ζωικό μοντέλο πως μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες σε συνδυασμό με το άγχος οδήγησε σε μεγαλύτερη αύξηση του σωματικού βάρους από ό, τι η ίδια διατροφή θα προκαλούσε. Οι ερευνητές βρήκαν μια μοριακή πορεία στον εγκέφαλο, που ελέγχεται από την ινσουλίνη, η οποία οδηγεί στο πρόσθετο βάρος.
“Αυτή η μελέτη δείχνει ότι πρέπει να είμαστε πολύ πιο συνειδητοί σχετικά με το τι τρώμε όταν έχουμε άγχος, για να αποφύγουμε την ταχύτερη ανάπτυξη της παχυσαρκίας”, είπε ο Herzog.
Μερικά άτομα τρώνε λιγότερο όταν έχουν στρες, αλλά οι περισσότεροι αυξάνουν την πρόσληψη της τροφής -και κυρίως, την πρόσληψη τροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λίπος.
Για να κατανοήσουν το ρόλο του στρες, οι ερευνητές εξέτασαν διάφορες περιοχές του εγκεφάλου σε ποντίκια. Ενώ η πρόσληψη τροφής ελέγχεται κυρίως από ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος, ένα άλλο μέρος του εγκεφάλου -η αμυγδαλή- επεξεργάζεται τις συναισθηματικές αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένου του άγχους.
Η μελέτη έδειξε ότι για μια εκτεταμένη περίοδος στρες κατά την οποία υπήρχαν διαθέσιμα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, τα ποντίκια έγιναν παχύσαρκα πιο γρήγορα από εκείνα που κατανάλωναν την ίδια υψηλή διατροφή σε ένα περιβάλλον χωρίς άγχος.
Στο επίκεντρο της διαδικασίας οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως ήταν ένα μόριο που ονομάζεται νευροπεπτίδιο Υ (NPY: Neuropeptide Y) , το οποίο ο εγκέφαλος παράγει φυσικά ως απόκριση στο άγχος για να τονώσει την κατανάλωση τόσο στον άνθρωπο, όσο και στα ποντίκια.
“Ανακαλύψαμε πως όταν απενεργοποιήσαμε την παραγωγή του NPY στην αμυγδαλή το κέρδος βάρους ήταν μικρότερο”, είπαν οι ερευνητές. “Χωρίς το NPY, η αύξηση βάρους με μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά υπό άγχος ήταν ίδια με την αύξηση του σωματικού βάρους σε περιβάλλον χωρίς άγχος. Αυτό δείχνει μια σαφή σχέση μεταξύ άγχους, παχυσαρκίας και NPY”.
Για να καταλάβουν τι μπορεί να ελέγξει το NPY κάτω από άγχος, οι επιστήμονες ανέλυσαν τα νευρικά κύτταρα που παράγουν NPY στην αμυγδαλή και διαπίστωσαν ότι είχαν υποδοχείς (συνδέσεις) για την ινσουλίνη -μια από τις ορμόνες που ελέγχουν την πρόσληψη της τροφής. Υπό κανονικές συνθήκες, το σώμα παράγει ινσουλίνη αμέσως μετά το γεύμα, το οποίο βοηθά τα κύτταρα να απορροφούν τη γλυκόζη από το αίμα και στέλνουν ένα μήνυμα «στοπ» στο υποθαλαμικό κέντρο διατροφής του εγκεφάλου.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το χρόνιο στρες από μόνο του αύξησε τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα ελαφρώς, αλλά σε συνδυασμό με μια δίαιτα υψηλής θερμιδικής αξίας, τα επίπεδα ινσουλίνης ήταν 10 φορές υψηλότερα από ό,τι στα ποντίκια που δεν είχαν στρες και έλαβαν κανονική διατροφή.
Η μελέτη έδειξε ότι αυτά τα παρατεταμένα, υψηλά επίπεδα ινσουλίνης στην αμυγδαλή έκαναν τα νευρικά κύτταρα να απευαισθητοποιηθούν στην ινσουλίνη, γεγονός που τους εμπόδιζε να ανιχνεύσουν εντελώς την ινσουλίνη. Με τη σειρά τους, αυτά τα απευαισθητοποιημένα νευρικά κύτταρα αύξησαν τα επίπεδα του NPY, τα οποία προάγουν την κατανάλωση.
“Τα ευρήματά μας αποκάλυψαν έναν φαύλο κύκλο, όπου τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης που προκαλούνται από το άγχος και μια δίαιτα υψηλής θερμιδικής αξίας προάγουν όλο και περισσότερο την κατανάλωση”, είπε ο καθηγητής Herzog. “Αυτό ενισχύει την ιδέα ότι ενώ είναι κακό να τρώμε πρόχειρο φαγητό, τρώγοντας τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας υπό άγχος είναι διπλό κακό γιατί οδηγεί πιο γρήγορα σε πρόσθετα κιλά”.
Ενώ η ανισορροπία της ινσουλίνης βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών ασθενειών, η μελέτη δείχνει ότι η ινσουλίνη έχει πιο ευρεία δράση στον εγκέφαλο από ό, τι είχε προηγουμένως θεωρηθεί.
“Είμαστε έκπληκτοι που η ινσουλίνη έχει τόσο σημαντικό αντίκτυπο στην αμυγδαλή”, είπε ο Herzog. “Είναι ολοένα και πιο σαφές ότι η ινσουλίνη δεν επηρεάζει μόνο τις περιφερειακές περιοχές του σώματος, αλλά ότι ρυθμίζει τις λειτουργίες στον εγκέφαλο. Ελπίζουμε να διερευνήσουμε περαιτέρω αυτές τις επιπτώσεις στο μέλλον”.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Cell Metabolism.
Πηγή: Amygdala NPY Circuits Promote the Development of Accelerated Obesity under Chronic Stress Conditions. Cell Metabolism, 2019; DOI: 10.1016/j.cmet.2019.04.001
