Το παρακάτω κείμενο βασίζεται σε άρθρο των Igor Grossmann, Associate Professor of Psychology, University of Waterloo και Ellen Choi, Assistant Professor, HR Management & Organizational Behaviour, Toronto Metropolitan University.
Δεν λείπουν σήμερα τα διχαστικά κοινωνικά ζητήματα. Κάποτε ο φιλόσοφος Michel Foucault είπε ότι μόνο μέσω της ανοχής στη διαφωνία και της κατανόησης της αντίστασης μπορεί να αλλάξει και να εξελιχθεί η κοινωνία. Αλλά σήμερα, αρκετοί προσπαθούν να κερδίσουν την προσοχή των άλλων μέσω της αγανάκτησης.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η ενσυνειδητότητα μπορεί να προσφέρει μια λύση στη μισαλλοδοξία επειδή προάγει την αποδοχή και ανατρέπει τις αντιδράσεις μας για να υπερασπιστούμε τις ριζωμένες πεποιθήσεις μας. Η ενσυνειδητότητα έχει δύο συνιστώσες: επίγνωση προσανατολισμένη στο παρόν για το τι συμβαίνει μέσα και γύρω μας, και αποδοχή αυτού που συμβαίνει.
Η αυξανόμενη δημοτικότητα της ενσυνειδητότητας οφείλεται στις προσδοκίες ότι θα μειώσει το άγχος μας. Ωστόσο, πέρα από την καταστολή των νεύρων, μας εξοπλίζει με την ικανότητα να αγκαλιάζουμε τη στενοχώρια και τη δυσαρέσκεια που απαιτούνται για να εξετάσουμε ιδέες που βολικά απορρίψουμε.
Μπορεί η ενσυνειδητότητα να εμπλακεί με άβολες εμπειρίες μας; Ως ερευνητές της ενσυνειδητότητας και της σοφίας, αποφασίσαμε να εξετάσουμε αυτό το θέμα και πιο συγκεκριμένα αν μπορεί να υποστηρίξει την εξάλειψη της μισαλλοδοξίας.
Σε μια νέα έκθεση που δημοσιεύτηκε στο Clinical Psychology Review, προσδιορίσαμε αρχικά κοινούς όρους που σχετίζονται με την ενσυνειδητότητα σε μερικές από τις μεγαλύτερες βάσεις δεδομένων της αγγλικής γλώσσας που είναι διαθέσιμες σήμερα και διαπιστώσαμε ότι η δημόσια κατανόηση της ενσυνειδητότητας σε βιβλία, προφορικό και γραπτό κείμενο και ιστότοπους εστιάζει στη δέσμευση και αποδοχή, παρά στην απλή ανακούφιση από το άγχος. Βρήκαμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να καταλαβαίνουν τι σημαίνει ενσυνειδητότητα.
Στη συνέχεια, εξετάσαμε εάν εφαρμόζουν αυτές τις ιδέες στην πράξη. Πραγματοποιήσαμε μια μετα-ανάλυση, συνδυάζοντας αποτελέσματα από 150 μελέτες με περισσότερα από 40.000 άτομα που ερεύνησαν πώς οι άνθρωποι αναφέρουν ότι βιώνουν την ενσυνειδητότητα. Επιπλέον, πραγματοποιήσαμε εμπειρική έρευνα για να ελέγξουμε πώς η αναφερόμενη ενσυνειδητότητα σχετίζεται με δείκτες αφοσιωμένης σκέψης.
Θεωρητικά, η ενσυνειδητότητα μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις καθημερινές του εμπειρίες. Παραδόξως, δεν είναι αυτό που βρήκαμε. Ενώ οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιούμε την επίγνωση και την αποδοχή μαζί, η μετα-ανάλυση έδειξε ότι οι περιστασιακοί χρήστες της ενσυνειδητότητας αντιμετωπίζουν την επίγνωση και την αποδοχή ως ανεξάρτητες διαδικασίες ή ακόμη και ως αντίθετα: τα άτομα που ανέφεραν μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση ανέφεραν χαμηλότερη αποδοχή και το αντίστροφο.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Σε μια σειρά εμπειρικών μελετών που πραγματοποιήσαμε, οι συμμετέχοντες που ανέφεραν μεγαλύτερη αποδοχή ανέφεραν στην πραγματικότητα λιγότερη ενασχόληση με τα δύσκολα ζητήματά τους! Αντί να ασχολούνται με προκλητικά θέματα στοχαζόμενοι με σύνεση -λαμβάνοντας υπόψη τα όρια των γνώσεών τους, τις προοπτικές των άλλων και το πλαίσιο της εμπειρίας τους- αυτοί οι άνθρωποι είτε απέφευγαν είτε απέκλειαν τις δύσκολες εμπειρίες. Στην πράξη, οι περισσότεροι άνθρωποι συνδύαζαν την αποδοχή με την παθητικότητα ή την αποφυγή.
Η ανεκπλήρωτη υπόσχεση της επίγνωσης
Υπάρχει πρόβλημα όταν η ενσυνειδητότητα γίνεται κατανοητή ως λέξη αλλά όχι στην πράξη γιατί έτσι δεν ανοίγει δρόμο προς τη σοφή κρίση, τη συνεργασία ή τη συμπόνια. Ακριβώς όπως η ικανότητα να επιλέγουμε πού δίνουμε την προσοχή μας και πόσο χρόνο εστιάζουμε βελτιώνεται μέσω μιας εκπαίδευσης ευαισθητοποίησης, η ικανότητα αποδοχής διαφορετικών απόψεων απαιτεί εξάσκηση για να δημιουργηθεί κατανόηση αντί να περιθωριοποιούνται εκείνων με τους οποίους διαφωνούμε.
Αποδοχή δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχόμαστε παθητικά όποια “χαρτιά” μας μοιράζονται. Σημαίνει ότι αντιμετωπίζουμε την δυσφορία μας αρκετά για να εξερευνήσουμε τι πρέπει να αλλάξει και είμαστε αρκετά εύπλαστοι ώστε να λαμβάνουμε υπόψη πλεονεκτήματα που συνήθως αγνοούμε. Η μείωση του άγχους αποφεύγοντας δύσκολες συζητήσεις είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση που μόνο πολώνει τις προοπτικές.
Η ενσυνειδητότητα μπορεί να μην παρέχει εύκολη απάντηση στον διχασμό που μας περιβάλλει, αλλά μια ακριβής κατανόηση που περιλαμβάνει την πρακτική της αποδοχής μπορεί να βοηθήσει στην ενθάρρυνση της ειλικρινούς συζήτησης, της γενναιόδωρης συμπόνιας και της αυθεντικής σύνδεσης.
Για να ενισχύσουμε την ικανότητά μας να βλέπουμε την παρούσα στιγμή μέσα από πολλαπλές ερμηνείες και από πολλές προοπτικές, ίσως χρειαστεί να ανακαλύψουμε πώς να εξασκούμε την ενσυνειδητότητα -εφαρμόζοντας την επίγνωση και την αποδοχή μαζί. Είμαστε πρόθυμοι να υπομείνουμε τους πόνους της ανάπτυξης ή η αγανάκτηση θα παραμείνει το πιο επιθυμητό status quo;
