Του Shervin Assari, Research Investigator of Psychiatry, University of Michigan.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περισσότερες γυναίκες πλήττονται από κατάθλιψη από ότι οι άνδρες. Αυτό το μοτίβο παρατηρείται σε χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Διακρατικές και διαπολιτισμικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο επιπολασμός της κατάθλιψης στις γυναίκες είναι υψηλότερος ανά πάσα στιγμή σε σχέση με τους άνδρες. Αυτό το μοτίβο δεν φαίνεται να έχει πολλές εξαιρέσεις.
Γιατί αυτό; Οι βιολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, όπως οι ορμόνες, εξηγούν ένα μέρος του. Αυτά είναι παραδείγματα διαφορετικών φύλων. Αλλά κοινωνικοί παράγοντες μεταξύ ανδρών και γυναικών μπορεί να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο. Για παράδειγμα, οι γυναίκες, γενικά, βιώνουν περισσότερο άγχος από τους άνδρες και η έρευνα έχει δείξει ότι το κοινωνικό άγχος είναι η κύρια αιτία της κατάθλιψης. Όμως, μια έρευνα που διεξήγαγα με τη συνάδελφό μου Maryam Moghani Lankarani δείχνει ότι οι άνδρες μπορεί να είναι πιο ευάλωτοι στην κατάθλιψη που προκαλείται από στρεσογόνα γεγονότα. Γιατί είναι περισσότερες γυναίκες σε κατάθλιψη από τους άνδρες;
Οι ερευνητές έχουν ορίσει το άγχος ως κάθε σημαντική αλλαγή στο status quo (υπάρχουσα ισορροπία) που μπορεί δυνητικά να προκαλέσει ψυχική ή συναισθηματική πίεση ή ένταση. Αυτά τα αγχωτικά γεγονότα της ζωής μπορεί να περιλαμβάνουν γάμο, διαζύγιο, χωρισμό, συζυγική συμφιλίωση, προσωπικό τραυματισμό ή ασθένεια, απόλυση από την εργασία ή συνταξιοδότηση.
Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να έχουν καταθλιπτικά επεισόδια μετά από εργασιακές δυσκολίες, διαζύγιο και χωρισμό. Οι γυναίκες, από την άλλη πλευρά, είναι πιο ευαίσθητες σε συγκρούσεις, σοβαρές ασθένειες ή θάνατο που συμβαίνει στο στενό κοινωνικό τους δίκτυο. Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι τα περισσότερα από τα στρεσογόνα γεγονότα που προκαλούν κατάθλιψη στις γυναίκες σχετίζονται με το στενό κοινωνικό τους δίκτυο, όπως οι ρομαντικές και συζυγικές σχέσεις και η ανατροφή παιδιών.
Η έρευνα δείχνει ότι σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες τείνουν να μηρυκάζουν (ο τεχνικός όρος για την υπερβολική σκέψη) περισσότερο για τους στρεσογόνους παράγοντες και έχουν αρνητικές σκέψεις που προκαλούν κατάθλιψη. Και τουλάχιστον μια μελέτη υποδηλώνει ότι αυτό εξηγεί τη διαφορά φύλου στον επιπολασμό της κατάθλιψης. Ο μηρυκασμός μπορεί να επιδεινώσει το άγχος και, δυστυχώς, είναι πιο συνηθισμένος στις γυναίκες.
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα ψυχοκοινωνικά αίτια της κατάθλιψης μπορεί να είναι τουλάχιστον εν μέρει συγκεκριμένα με βάση το φύλο και ότι αυτές οι ανισότητες έχουν τις ρίζες τους σε διαφορετικές συνθήκες ζωής –κοινωνικές ανισότητες– που βιώνουν άνδρες και γυναίκες. Γενικά, οι γυναίκες τείνουν να βιώνουν μεγαλύτερη κοινωνική ανισότητα και κοινωνικό στρες, άρα και κατάθλιψη, από τους άνδρες.
Το χάσμα των φύλων στην κατάθλιψη είναι μεγαλύτερο στις χώρες με τις υψηλότερες ανισότητες μεταξύ των φύλων. Η διαφορά των φύλων στο βάρος της κατάθλιψης είναι μεγαλύτερη στις χώρες όπου οι γυναίκες και οι άνδρες διαφέρουν περισσότερο ως προς την πρόσβαση σε πόρους και την κοινωνική ισότητα. Και αυτό, παραδόξως, μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνδρες μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στις επιπτώσεις του στρες που προκαλούν κατάθλιψη.
Οι άνδρες είναι πιο ευάλωτοι στις επιπτώσεις του στρες με την πάροδο του χρόνου. Σε νέα έρευνα, η συνάδελφός μου Maryam Moghani Lankarani και εγώ βρήκαμε ότι τα αγχωτικά γεγονότα της ζωής είναι πιο πιθανό να προβλέψουν την κατάθλιψη στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Στην πραγματικότητα, οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς στις επιδράσεις που προκαλούν κατάθλιψη κάθε πρόσθετου στρεσογόνου παράγοντα σε μακροπρόθεσμες περιόδους. Μελετήσαμε δεδομένα από μια εθνικά αντιπροσωπευτική μελέτη που εξέτασε πώς οι ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν τη σωματική και ψυχική υγεία των ατόμων με την πάροδο του χρόνου. Μελετήσαμε τις επιπτώσεις των αγχωτικών γεγονότων της ζωής που ανέφεραν άνδρες και γυναίκες στην αρχή της μελέτης στα ποσοστά κατάθλιψης 25 χρόνια αργότερα. Βρήκαμε ότι η επίδραση κάθε στρεσογόνου παράγοντα ζωής στον κίνδυνο κλινικής κατάθλιψης ήταν 50% ισχυρότερη για τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες.
Αυτά τα ευρήματα αντιστοιχούν σε μια μελέτη που δημοσιεύσαμε στα τέλη του 2015, η οποία έδειξε ότι οι λευκοί άνδρες μπορεί να είναι πιο ευάλωτοι στην επίδραση του στρες στην κατάθλιψη, πιθανώς επειδή έχουν χαμηλότερη έκθεση στο στρες σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη δημογραφική ομάδα. Είναι πιθανό ότι η σωρευτική έκθεση στο στρες μπορεί να δημιουργήσει ανθεκτικότητα ή εξοικείωση σε στρεσογόνους παράγοντες. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν συνεχώς το άγχος μπορούν να το συνηθίσουν. Έτσι, η κοινωνική ομάδα που εκτίθεται στους χαμηλότερους στρεσογόνους παράγοντες (ζώντας πιο προνομιακή ζωή) μπορεί ταυτόχρονα να είναι πιο ευάλωτη σε κάθε πρόσθετο στρεσογόνο παράγοντα. Δεν έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν το άγχος τόσο αποτελεσματικά όσο εκείνοι που το βιώνουν περισσότερο. Αυτό είναι δυνητικά το κόστος μιας πιο εύκολης, και επομένως, λιγότερο αγχωτικής ζωής.
Οι άνδρες μπορεί επίσης να είναι ευάλωτοι στις επιπτώσεις του στρες επειδή μπορεί να αντιλαμβάνονται την κατάθλιψη ως αδυναμία. Μπορούν επίσης να θεωρούν ότι το να μιλάνε για το συναίσθημα και την αναζήτηση βοήθειας για ένα συναισθηματικό πρόβλημα, όπως η κατάθλιψη, είναι αδυναμία. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες όπου οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων υποστηρίζονται πιο έντονα. Αυτές οι πεποιθήσεις διαμορφώνουν έντονα τις συμπεριφορές των ανδρών που χρειάζονται φροντίδα ψυχικής υγείας και κάνουν τους άνδρες ευάλωτους όταν συμβαίνει άγχος και συναισθηματικό πρόβλημα. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα οι άνδρες να αγνοούν την κατάθλιψη όταν αναπτύσσεται και να αποφεύγουν τη φροντίδα όταν χρειάζεται, για να μην φαίνονται αδύναμοι. Αυτό εξηγεί επίσης εν μέρει γιατί περισσότεροι άνδρες με κατάθλιψη αυτοκτονούν (ιδιαίτερα λευκοί άνδρες) από ό,τι γυναίκες με κατάθλιψη.
