Της Alex Johnstone, The Conversation.
Είναι από καιρό δημοφιλής Η συμβουλή για άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος να αποφύγουν τα σνακ αργά το βράδυ. Αυτό δεν είναι περίεργο, καθώς μια σειρά από έρευνες δείχνουν ότι το φαγητό αργά το βράδυ συνδέεται με μεγαλύτερο σωματικό βάρος και αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας.
Αλλά μέχρι τώρα, λίγες μελέτες έχουν πραγματικά διερευνήσει ακριβώς γιατί το φαγητό αργά το βράδυ συνδέεται με μεγαλύτερο σωματικό βάρος. Αυτό προσπάθησε να αποκαλύψει μια πρόσφατη αμερικανική μελέτη. Διαπίστωσε ότι το φαγητό τέσσερις ώρες αργότερα από το κανονικό άλλαξε στην πραγματικότητα πολλούς από τους φυσιολογικούς και μοριακούς μηχανισμούς που ευνοούν την αύξηση βάρους. Αυτή η εργασία προστίθεται σε άλλες πρόσφατα δημοσιευμένες εργασίες, οι οποίες ανακάλυψαν ότι το να τρώμε νωρίτερα την ημέρα είναι πιο ευεργετικό τόσο για τον έλεγχο της όρεξης όσο και για τον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Για τη διεξαγωγή της μελέτης τους, οι ερευνητές έβαλαν 16 συμμετέχοντες να ακολουθήσουν δύο διαφορετικά προγράμματα γευμάτων, το καθένα για μια περίοδο έξι ημερών συνολικά. Το πρώτο πρωτόκολλο είχε τους συμμετέχοντες να τρώνε τα γεύματά τους νωρίς την ημέρα με το τελευταίο γεύμα να καταναλώνεται περίπου έξι ώρες και 40 λεπτά πριν τον ύπνο. Το δεύτερο πρωτόκολλο είχε τους συμμετέχοντες να τρώνε όλα τα καθημερινά τους γεύματα περίπου τέσσερις ώρες αργότερα. Αυτό σήμαινε ότι παρέλειψαν το πρωινό και αντ’ αυτού είχαν μεσημεριανό, δείπνο και βραδινό γεύμα. Το τελευταίο τους γεύμα καταναλώθηκε μόνο δυόμιση ώρες πριν τον ύπνο.
Η μελέτη διεξήχθη σε ένα ελεγχόμενο εργαστήριο, το οποίο εξασφάλισε ότι οι συμμετέχοντες σε κάθε ομάδα κατανάλωναν την ίδια δίαιτα και ότι όλα τα γεύματά τους ήταν ομοιόμορφα με περίπου τέσσερις ώρες διαφορά μεταξύ τους. Για να καταλάβουν πώς η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού επηρεάζει το σώμα, οι ερευνητές εξέτασαν τρία διαφορετικά μέτρα που σχετίζονται με την αύξηση βάρους: την επίδραση στην όρεξη, τον αντίκτυπο του χρόνου του φαγητού στην ενεργειακή δαπάνη (θερμίδες που καίγονται) και ορισμένες μοριακές αλλαγές από λιπώδη ιστό.
Η όρεξη μετρήθηκε με δύο τεχνικές. Η πρώτη τεχνική ήταν να αξιολογήσουν οι συμμετέχοντες τα αισθήματα πείνας τους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η δεύτερη ήταν με τη συλλογή δειγμάτων αίματος για την εξέταση των επιπέδων των ορμονών που ρυθμίζουν την όρεξη στο αίμα των συμμετεχόντων -όπως η λεπτίνη (που μας βοηθά να νιώθουμε χορτάτοι) και η γκρελίνη (που μας κάνει να αισθανόμαστε πεινασμένοι). Αυτές οι ορμόνες αξιολογούνταν κάθε ώρα σε περίοδο 24 ωρών κατά τη διάρκεια της τρίτης και έκτης ημέρας κάθε δοκιμής. Για να εκτιμηθεί η επίδραση του χρονισμού των γευμάτων στην ημερήσια ενεργειακή δαπάνη, χρησιμοποιήθηκε μια τεχνική που ονομάζεται «έμμεση θερμιδομετρία». Αυτή μετρά τόσο την ποσότητα οξυγόνου που χρησιμοποιεί ένα άτομο μαζί με την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που παράγει. Με αυτόν τον τρόπο οι ερευνητές υπολογίζουν πόσες θερμίδες χρησιμοποιεί το σώμα ενός ατόμου κατά τη διάρκεια μιας κανονικής ημέρας. Για να εξετάσουν πώς το φαγητό αργά το βράδυ επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα αποθηκεύει λίπος σε μοριακό επίπεδο, οι ερευνητές πραγματοποίησαν βιοψία σε λιπώδη ιστό που ελήφθη από την κοιλιά. Μόνο οι μισοί από τους συμμετέχοντες συμφώνησαν σε αυτό.
Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι σε σύγκριση με ένα πρώιμο διατροφικό μοτίβο, η αργοπορημένη κατανάλωση όχι μόνο αύξησε τα υποκειμενικά αισθήματα πείνας την επόμενη μέρα, αλλά αύξησε επίσης την αναλογία των ορμονών της «πείνας» στο αίμα -παρά το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες έτρωγαν την ίδια δίαιτα και στα δύο πρωτόκολλα. Το καθυστερημένο φαγητό προκάλεσε επίσης μείωση στον αριθμό των θερμίδων που καίγονται την επόμενη μέρα. Στους συμμετέχοντες που έκαναν βιοψία λιπώδους ιστού, η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού αποδείχθηκε επίσης ότι προκαλεί μοριακές αλλαγές που προάγουν την αποθήκευση λίπους.
Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η καθυστερημένη κατανάλωση φαγητού οδηγεί σε μια σειρά από φυσιολογικές και μοριακές αλλαγές που, με την πάροδο του χρόνου, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους.
Αν και δεν καταλαβαίνουμε πλήρως όλους τους μηχανισμούς που κρύβονται γύρω από το γιατί το φαγητό αργά το βράδυ προάγει την αύξηση βάρους, αυτή η μελέτη δείχνει ότι είναι πιθανότατα το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που συνεργάζονται.
Μια θεωρία για το γιατί το να τρώμε αργά προκαλεί αύξηση βάρους είναι ότι οφείλεται στον κιρκάδιο ρυθμό μας. Το ανθρώπινο σώμα έχει έναν φυσικό κιρκάδιο ρυθμό, ο οποίος ελέγχεται από τον εγκέφαλο για να επηρεάσει τη έκκριση των ορμονών. Ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στο φως της ημέρας και στην πρόσληψη τροφής. Ο χρόνος του φαγητού είναι εγγενώς συνδεδεμένος με τον κιρκάδιο ρυθμό στους ανθρώπους, καθώς συνήθως κοιμόμαστε όταν είναι σκοτάδι έξω και τρώμε όταν είναι φως ημέρας. Όταν τρώμε αργά, αυτό θα μπορούσε να μπερδεύει τον φυσικό κιρκάδιο ρυθμό, προκαλώντας διαταραχές στα σήματα πείνας του σώματος και στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί θερμίδες και αποθηκεύει το λίπος. Ωστόσο, αυτή η σχέση έχει αποδειχθεί μόνο σε μελέτες σε ζώα μέχρι στιγμής.
Δεδομένου ότι η νέα μελέτη διεξήχθη σε περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί περαιτέρω εάν αυτές οι αλλαγές είναι μόνο προσωρινές και πώς το μακροχρόνιο φαγητό αργά τη νύχτα επηρεάζει τα κιλά. Αλλά γνωρίζουμε από άλλες μελέτες ότι οι άνθρωποι που τείνουν να τρώνε αργά το βράδυ τείνουν επίσης να παίρνουν βάρος πιο εύκολα.
Άλλες μελέτες μεγάλης κλίμακας που εξέτασαν τη σχέση μεταξύ των διαταραχών στον χρόνο των γευμάτων στο ενεργειακό ισοζύγιο (όπως η παράλειψη πρωινού, το φαγητό αργά το βράδυ και η εργασία σε βάρδιες) έχουν βρει ότι αυτά τα πρότυπα διατροφής συνδέονται με υψηλότερο σωματικό βάρος και μεγαλύτερο κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών (όπως υψηλή αρτηριακή πίεση ή διαβήτης τύπου 2).
Η μελέτη προσθέτει σε ένα αυξανόμενο σύνολο στοιχείων που δείχνουν πόσο σημαντικός μπορεί να είναι ο χρόνος των γευμάτων όταν πρόκειται για το σωματικό βάρος. Με βάση όσα έχουν δείξει αυτή και άλλες μελέτες, οι άνθρωποι που προσέχουν το βάρος τους μπορεί να θέλουν να παρατήσουν τα σνακ αργά το βράδυ και να προτιμήσουν να τρώνε τα περισσότερα γεύματά τους νωρίτερα μέσα στην ημέρα.
