Του Bradley Elliott, Lecturer in Physiology, University of Westminster. Πηγή: The Conversation.
Εάν είχατε ποτέ άγχος για κάτι που πρόκειται να συμβεί, τότε μπορεί να έχετε νιώσει τις αισθήσεις της ναυτίας και του «φτερουγίσματος», μια αναγνωρίσιμη και περίεργη αίσθηση βαθιά στο έντερό σας, γνωστή ως «πεταλούδες στο στομάχι».
Ίσως επρόκειτο να δώσετε μια ομιλία μπροστά σε ακροατήριο, να ήσασταν στην αίθουσα αναμονής για μια συνέντευξη, να ετοιμαζόσασταν να χτυπήσετε ένα πέναλτι ή να συναντήσετε ένα πιθανό ερωτικό ενδιαφέρον. Αντί να αναπηδούν πραγματικές πεταλούδες γύρω από το παχύ έντερο σας, φυσικά, υπάρχει κάτι πιο επιστημονικό -και όλα εξαρτώνται από το νευρικό σας σύστημα.
Το ανθρώπινο σώμα είναι ικανό να φροντίζει τον εαυτό του χωρίς πολλή από τη δική σας σκέψη. Ρυθμίζει άνετα τον καρδιακό ρυθμό, τη ροή του αίματος και την κατανομή των θρεπτικών συστατικών στο σώμα χωρίς να χρειάζεται να επέμβετε συνειδητά με οποιονδήποτε τρόπο –μια διαδικασία που εκτελείται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Το σύστημα αυτό μπορεί να χωριστεί σε δύο περίπου ίσους κλάδους -τον συμπαθητικό και τον παρασυμπαθητικό, ή τους κλάδους «πάλη-ή-φυγή» και «χαλάρωση». Και οι δύο κλάδοι του αυτόνομου νευρικού συστήματος είναι συνεχώς ενεργοί και ενεργούν αντίθετα μεταξύ τους.
Το συμπαθητικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την αύξηση του καρδιακού σας παλμού, ενώ το παρασυμπαθητικό σύστημα τον μειώνει. Έτσι, ο ρυθμός με τον οποίο χτυπά η καρδιά σας είναι η ισορροπία της δραστηριότητας των δύο κλάδων του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Η κυριαρχία του παρασυμπαθητικού κλάδου είναι ο λόγος που νιώθετε ικανοποιημένοι και νυσταγμένοι μετά από ένα τεράστιο γεύμα. Αρκετή ποσότητα αίματος από την καρδιά κατευθύνεται προς το στομάχι και το αυτόνομο νευρικό σύστημα σας ενθαρρύνει να καθίσετε για λίγο για να αφήσετε την πέψη να πραγματοποιηθεί.
Τι σχέση έχει αυτό με τις πεταλούδες; Ένας από τους κύριους ρόλους του αυτόνουμου νευρικού συστήματος είναι να σας προετοιμάσει για αυτό που πιστεύει ότι πρόκειται να συμβεί. Αυτό δίνει ένα εξελικτικό πλεονέκτημα, καθώς αν δείτε ξαφνικά μια τίγρη να σας δείχνει τα δόντια της, δεν θα θέλατε το πολύτιμο αίμα σας γεμάτο οξυγόνο να είναι απασχολημένο με το τελευταίο σας γεύμα. Στην ιδανική περίπτωση, θα θέλατε αυτό το αίμα να ανακατευθυνθεί προσωρινά στους μύες των ποδιών σας, ώστε να μπορείτε να τρέξετε πιο γρήγορα.
Έτσι, το συμπαθητικό σύστημα -μάχομαι ή φεύγω- κυριαρχεί έναντι της παρασυμπαθητικής δραστηριότητας. Αυτό προκαλεί επίσης απελευθέρωση αδρεναλίνης, η οποία αυξάνει τον καρδιακό σας ρυθμό (για να αντλεί περισσότερο αίμα και πιο γρήγορα), απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες γλυκόζης από το συκώτι και απομακρύνει το αίμα από το έντερο. Το αίμα ανακατευθύνεται προς τους μύες των χεριών και των ποδιών, κάτι που τα κάνει έτοιμα είτε να σας υπερασπιστούν είτε να το βάλλετε στα πόδια.
Ωστόσο, αυτή η οξεία έλλειψη αίματος στο έντερο έχει παρενέργειες, όπως είναι η επιβράδυνση της πέψης. Οι μύες που περιβάλλουν το στομάχι και το έντερο επιβραδύνουν την ανάμειξη των μερικώς αφομοιωμένων περιεχομένων τους. Τα αιμοφόρα αγγεία ειδικά σε αυτήν την περιοχή συστέλλονται, μειώνοντας τη ροή του αίματος μέσω του εντέρου.
Ενώ η αδρεναλίνη συστέλλει το μεγαλύτερο μέρος του εντερικού τοιχώματος για να επιβραδύνει την πέψη, χαλαρώνει έναν συγκεκριμένο μυ του εντέρου που ονομάζεται «εξωτερικός σφιγκτήρας του πρωκτού», γι’ αυτό μερικοί άνθρωποι αναφέρουν την επιτακτική ανάγκη να επισκεφτούν την τουαλέτα όταν είναι νευρικοί. Αυτή η μείωση της ροής του αίματος μέσω του εντέρου με τη σειρά του παράγει την παράξενα χαρακτηριστική αίσθηση «πεταλούδων» του στομάχου σας. Αισθανόμενα την έλλειψη αίματος και οξυγόνου, τα αισθητήρια νεύρα του στομάχου μας ενημερώνουν ότι δεν είναι ικανοποιημένα με την κατάσταση. Γιατί αναφέρονται ως πεταλούδες; Σίγουρα γιατί αισθάνεστε σαν να φτερουγίζει κάτι μέσα σας.
