Του Andrew Thomas, Principal Lecturer, Cardiff Metropolitan University. Πηγή: The Conversation.
Η άσκηση κάνει καλό στην υγεία, αυτό το ξέρουμε. Βοηθά στην οικοδόμηση μυών, στην καύση λίπους και μας κάνει όλους πιο ευτυχισμένους και πιο υγιείς. Αλλά υπάρχουν ορισμένες άλλες κρυφές, μοριακές και ανοσολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στα κύτταρά μας. Αλλαγές που θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνες για την προστασία μας από τις καρδιακές παθήσεις, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τον διαβήτη τύπου 2- ακόμη και να αποτρέψουν τα γηρατειά και τον καρκίνο.
Μπορεί να πιστεύετε ότι οι «μοριακές» αλλαγές δεν είναι καμιά σπουδαία υπόθεση. Σίγουρα είναι η απώλεια λίπους και η αύξηση των μυών τα καλύτερα αποτελέσματα της άσκησης; Στην πραγματικότητα, οι μοριακές αλλαγές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ενεργούν τα γονίδια και οι πρωτεΐνες στα κύτταρα. Τα γονίδια μπορούν να γίνουν περισσότερο ή λιγότερο ενεργά, ενώ οι πρωτεΐνες μπορούν να τροποποιηθούν γρήγορα για να λειτουργούν διαφορετικά και να εκτελούν εργασίες όπως η μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα πιο αποτελεσματικά ή να προστατεύουν τα κύτταρα από επιβλαβείς τοξίνες.
Ο διαβήτης τύπου 2 προκαλεί όλα τα είδη προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, της τύφλωσης, της νεφρικής ανεπάρκειας και των νευρικών βλαβών και μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό των άκρων. Η υποκείμενη αιτία είναι η ανάπτυξη μιας αυξημένης φλεγμονώδους κατάστασης στους ιστούς και τα κύτταρα του σώματος. Αυτό προκαλεί φθορές στα κύτταρα και μπορεί τελικά να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη και, τελικά, σε διαβήτη τύπου 2.
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, την κακή διατροφή και τον καθιστικό τρόπο ζωής. Ωστόσο, ανακαλύψαμε ότι ακόμη και η άσκηση χαμηλής έντασης, όπως το γρήγορο περπάτημα, μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία του σώματος στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 γίνονται λιγότερο επιρρεπή επειδή είναι σε θέση να μεταβολίζουν τη γλυκόζη πιο αποτελεσματικά.
Στη μελέτη μας, ζητήσαμε από 20 καθιστικούς ανθρώπους που κινδύνευαν να αναπτύξουν διαβήτη να περπατούν βιαστικά για 45 λεπτά, τρεις φορές την εβδομάδα, για οκτώ εβδομάδες. Αν και δεν υπήρξε καμία αλλαγή στο βάρος, την αρτηριακή πίεση ή το επίπεδο χοληστερόλης τους, κατά μέσο όρο κάθε συμμετέχων έχασε 6 εκατοστά από την περίμετρο της μέσης του. Και, το πιο σημαντικό, υπήρξε μείωση του διαβητικού τους κινδύνου.
Είναι ενδιαφέρον ότι υπήρξαν επίσης αλλαγές που προκαλούνται από την άσκηση στα μονοκύτταρα των συμμετεχόντων -ένα σημαντικό ανοσοποιητικό κύτταρο που κυκλοφορεί στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό οδήγησε σε μείωση της φλεγμονώδους κατάστασης του σώματος, έναν από τους κύριους κινδύνους για τον διαβήτη τύπου 2.
Όταν το σώμα μας δέχεται επίθεση από ξένους εισβολείς όπως τα μικρόβια, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού όπως τα μονοκύτταρα μετατρέπονται σε μακροφάγα, δηλαδή «μικροβιοφάγους». Η κύρια λειτουργία τους είναι να καταπολεμούν τη μόλυνση στους ιστούς και τους πνεύμονές μας. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι μακροφάγων, ο Μ1 και ο Μ2. Τα μακροφάγα Μ1 σχετίζονται με προφλεγμονώδεις αποκρίσεις και είναι απαραίτητα για την επιθετική καταπολέμηση των λοιμώξεων. Ωστόσο, σε παχύσαρκα άτομα που δεν ασκούνται, αυτά τα κύτταρα ενεργοποιούνται ακόμη και αν δεν υπάρχει μόλυνση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια ανεπιθύμητη, αυξημένη φλεγμονώδη κατάσταση που μπορεί να «πυροδοτήσει» τον διαβήτη.
Από την άλλη πλευρά, τα μακροφάγα Μ2 παίζουν ρόλο στην «απενεργοποίηση» της φλεγμονής και είναι καθοριστικής σημασίας για την «απόσβεση» των πιο επιθετικών Μ1. Έτσι, μια υγιής ισορροπία των μακροφάγων Μ1 και Μ2 είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της βέλτιστης ανοσολογικής απόκρισης για την καταπολέμηση των λοιμώξεων – και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αυξημένης φλεγμονώδους κατάστασης που προέρχεται από την έλλειψη άσκησης και την παχυσαρκία.
Άλλες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η άσκηση έχει ευεργετική επίδραση στη λειτουργία των ανοσοκυττάρων των ιστών και μπορεί να μειώσει την περιττή φλεγμονή. Η άσκηση σε παχύσαρκα άτομα έχει βρεθεί ότι μειώνει το επίπεδο φλεγμονής των ιστών, ειδικά επειδή υπάρχουν λιγότερα κύτταρα μακροφάγων στον λιπώδη ιστό.
Επιπλέον, οι ερευνητές έχουν βρει μια σημαντική σχέση μεταξύ της άσκησης και της ισορροπίας των μακροφάγων Μ1 και Μ2. Έχει αποδειχθεί ότι η οξεία άσκηση σε παχύσαρκους αρουραίους είχε ως αποτέλεσμα μια μετατόπιση από τα «επιθετικά» μακροφάγα Μ1 στα πιο «παθητικά» Μ2 – και ότι αυτή η μείωση της φλεγμονώδους κατάστασης συσχετίστηκε με βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Ώρα για κίνηση
Δεν υπάρχει οριστική απάντηση για το πόση και ποια ένταση άσκησης είναι απαραίτητη για την προστασία μας από τον διαβήτη. Αν και ορισμένοι ερευνητές έχουν δείξει ότι ενώ η άσκηση υψηλότερης έντασης βελτιώνει τη συνολική φυσική κατάσταση, υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ της υψηλής και χαμηλής έντασης άσκησης στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη.
Ωστόσο, μια νέα μελέτη διαπίστωσε ότι όλες οι μορφές αερόβιας άσκησης – ιδιαίτερα η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης, όπως η ποδηλασία και το τρέξιμο – μπορούν να σταματήσουν αποτελεσματικά τη γήρανση σε κυτταρικό επίπεδο. Η άσκηση έκανε τα κύτταρα να παράγουν περισσότερες πρωτεΐνες για τα μιτοχόνδριά τους που παράγουν ενέργεια και τα ριβοσώματά τους που δημιουργούσαν πρωτεΐνες. Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι αυτές οι «μοριακές» αλλαγές που συμβαίνουν στα επίπεδα γονιδίων και πρωτεϊνών συνέβησαν πολύ γρήγορα μετά την άσκηση και ότι τα αποτελέσματα απέτρεψαν τη βλάβη σε σημαντικές πρωτεΐνες στα κύτταρα και βελτιώνουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ινσουλίνη
