Μελέτη που παρουσιάστηκε στη φετινή ετήσια συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη (EASD) στη Στοκχόλμη της Σουηδίας, διαπιστώνει ότι το ρίγος κατά την επανειλημμένη έκθεση στο κρύο βελτιώνει την ανοχή στη γλυκόζη, μειώνει το σάκχαρο νηστείας, τα τριγλυκερίδια νηστείας και επίσης μειώνει σημαντικά την αρτηριακή πίεση σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ενήλικες.
Η προκαταρκτική μελέτη, από τους Adam Sellers, Sten van Beek και τους συνεργάτες τους στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ στην Ολλανδία, υπογραμμίζει ότι η δυνατότητα επαναλαμβανόμενης έκθεσης στο κρύο που ενεργοποιεί το ρίγος είναι μια εναλλακτική στρατηγική για την πρόληψη και θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.
Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει πως όταν οι άνθρωποι κρυώνουν, η γλυκόζη απομακρύνεται από το αίμα πιο γρήγορα. Το καφέ λίπος πιστεύεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της γλυκόζης στο αίμα και στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη στους ανθρώπους, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και του κινδύνου ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη.
«Το καφέ λίπος είναι ένα μεταβολικό σύστημα θέρμανσης μέσα στο σώμα μας, που καίει θερμίδες», εξηγεί ο Sellers. «Αυτό δημιουργεί θερμότητα και άρα μειώνει την εναπόθεση των θερμίδων ως λευκό λίπος. Το καφέ λίπος ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια των χαμηλών θερμοκρασιών και όταν τρώμε, αλλά η δραστηριότητά του είναι μικρότερη στους ηλικιωμένους και σε άτομα με παχυσαρκία και διαβήτη».
Μια προηγούμενη μελέτη έδειξε ότι 10 ημέρες ήπιου εγκλιματισμού στο κρύο (14 έως 15°C, 6 ώρες την ημέρα) βελτίωσαν σημαντικά την ευαισθησία στην ινσουλίνη σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Αλλά η αλλαγή προς το καφέ λίπος μετά τον εγκλιματισμό στο κρύο ήταν μικρή και δεν μπορούσε να εξηγήσει τη μεγάλη βελτίωση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη. Ωστόσο, μετά τον εγκλιματισμό στο κρύο, η ενεργοποίηση του μεταφορέα γλυκόζης 4 (GLUT4) στους σκελετικούς μυς ενισχύθηκε (ο μεταφορέας GLUT4 μετακινείται σε πιο ευνοϊκή θέση που διευκολύνει την κάθαρση γλυκόζης από το αίμα και μέσα στους μύες). Ωστόσο, παρόλο που η θερμογένεση χωρίς ρίγος -η οποία παράγει θερμότητα από την αποθηκευμένη ενέργεια χωρίς μυϊκή σύσπαση- εμπλέκεται στον ήπιο εγκλιματισμό στο κρύο, μια μελέτη παρακολούθησης έδειξε ότι κάποιο επίπεδο (ήπιας) μυϊκής δραστηριότητας ή το ρίγος μπορεί να είναι κρίσιμο για την ενεργοποίηση των ευεργετικών μεταβολικών επιδράσεων του κρύου.
«Όταν κρυώνουμε, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε το καφέ λίπος μας που καίει ενέργεια και απελευθερώνει θερμότητα για να μας προστατεύσει. Επιπλέον, οι μύες μπορεί να συστέλλονται μηχανικά ή να τρέμουν, δημιουργώντας έτσι θερμότητα», εξηγεί ο Sellers.
Για να μάθουν περισσότερα, οι ερευνητές εξέθεσαν 15 εθελοντές -11 άνδρες και 4 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι (ηλικίας 40-75 ετών, ΔΜΣ 27-35 kg/m²)- σε 10 συνεχόμενες ημέρες κρύου για να ενεργοποιήσουν το ρίγος, χρησιμοποιώντας έγχυση νερού. Οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε κρύο, από 32°C έως 10°C, έως ότου έτρεμαν για μία ώρα την ημέρα. Το ρίγος παρακολουθούνταν από ειδικές συσκευές που τοποθετήθηκαν στο δέρμα τους και ανιχνεύουν την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών καθώς και από οπτική παρατήρηση.
Πριν και μετά την παρέμβαση, διεξήχθη μια δοκιμασία ανοχής γλυκόζης από το στόμα διάρκειας δύο ωρών υπό θερμοουδέτερες συνθήκες -όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι τέτοια που δεν χρειάζεται το σώμα να παράγει θερμότητα για να διατηρήσει τη θερμοκρασία του πυρήνα του. Οι ερευνητές μέτρησαν επίσης τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση και έλαβαν βιοψίες μυών για να προσδιορίσουν πιθανές αλλαγές στον μυ που σχετίζονται με το μεταβολισμό της γλυκόζης, όπως η μετατόπιση του GLUT4.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι το επαναλαμβανόμενο ρίγος που προκαλείται από το κρύο μείωσε τις μέσες συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα νηστείας από 5,84 σε 5,67 mmol/L (105,1 σε 102,1 mg/dL και βελτίωσε την ανοχή στη γλυκόζη κατά 6%.
Οι συγκεντρώσεις ινσουλίνης στο πλάσμα πριν και κατά τη διάρκεια του τεστ ανοχής στη γλυκόζη δεν επηρεάστηκαν μετά την παρέμβαση με ρίγος. Αυτό υποδηλώνει ότι η βελτιωμένη γλυκόζη νηστείας και η ανοχή στη γλυκόζη μετά από επαναλαμβανόμενο ρίγος δεν οφείλονταν στην αυξημένη ινσουλίνη στο αίμα.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι συγκεντρώσεις τριγλυκεριδίων νηστείας και ελεύθερων λιπαρών οξέων μειώθηκαν σημαντικά κατά 32% και 11%, αντίστοιχα. Αυτά πιστεύεται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και συμβάλλουν στην αντίσταση στην ινσουλίνη.
Επιπλέον, η επαναλαμβανόμενη έκθεση στο κρύο μείωσε σημαντικά τη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση κατά περίπου 10 mmHg και 7 mmHg, αντίστοιχα, και έτεινε να μειώσει τον καρδιακό ρυθμό ηρεμίας όταν μετρήθηκε υπό θερμοουδέτερες συνθήκες.
Παραδόξως, η μετατόπιση του μυϊκού GLUT4 παρέμεινε αμετάβλητη μετά την παρέμβαση με ρίγος. Αυτό υποδηλώνει ότι συνέβησαν άλλες αλλαγές στους σκελετικούς μύες ή ενδεχομένως σε άλλα όργανα που εξηγούν τη βελτιωμένη ανοχή στη γλυκόζη.
