Τί είναι η παχυσαρκία και τί προκαλεί ή συμβάλλει στην παχυσαρκία; Δεν υπάρχει ομοφωνία στις απαντήσεις. Για πρακτικούς σκοπούς, στις διάφορες μελέτες, η παχυσαρκία διαπιστώνεται χρησιμοποιώντας τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ο οποίος αντικατοπτρίζει τον σχετικό κίνδυνο για την υγεία. Διάφορες τιμές του ΔΜΣ αλλά και η κατανομή του σωματικού λίπους χρησιμεύουν ως δείκτες κινδύνου για την υγεία. Το όριο του ΔΜΣ για την παχυσαρκία στους ενήλικες ήταν αρχικά 27 kg/m2, το οποίο αργότερα άλλαξε στο σημερινό όριο των 30 kg/m2 στον δυτικό κόσμο. Εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση να δημιουργηθεί ένα όριο για τον ασιατικό πληθυσμό. Έτσι, ο ορισμός της παχυσαρκίας φαίνεται ασταθής. Τότε, τι είναι η παχυσαρκία;
Το ανθρώπινο σώμα έχει εξελιχθεί για να αποθηκεύει το πλεόνασμα ενέργειας ως λίπος για χρήση σε περιόδους ενεργειακού ελλείμματος. Φαίνεται ότι υπάρχουν φυσιολογικοί έλεγχοι για τον περιορισμό αυτής της συσσώρευσης λίπους σε ένα συγκεκριμένο εύρος. Ωστόσο, ορισμένα άτομα υπερβαίνουν αυτό το εύρος, ενώ άλλα όχι. Η παχυσαρκία είναι η υπερβολική συσσώρευση σωματικού λίπους, που προκύπτει από την εξασθένηση των μηχανισμών ενεργειακής ισορροπίας.
Ένα παράδειγμα που μπορεί να εξηγήσει τι συμβαίνει στην παχυσαρκία είναι η περίπτωση του οιδήματος λόγω παρακράτησης νερού. Το οίδημα δεν είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής κατανάλωσης νερού αλλά λόγω κάποιας πάθησης που έχει ως αποτέλεσμα την παρακράτηση του νερού. Στους υγιείς ανθρώπους, η ισορροπία του νερού ελέγχεται εξαιρετικά, αλλά διαταράσσεται από ορισμένες ασθένειες, γεγονός που οδηγεί σε υπερβολική συσσώρευση νερού σε κάποια μέρη του σώματος. Ομοίως, αρκετοί κεντρικά και περιφερειακά δρώντες μηχανισμοί επηρεάζουν τη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη ενεργειακή πρόσληψη και δαπάνη, συμπεριλαμβανομένων των ορμονών πείνας και κορεσμού, διαφόρων λιποκινών, κυτοκινών, ορμονών και του καφέ λιπώδους ιστού. Η διαταραχή σε έναν ή περισσότερους από αυτούς τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς του ενεργειακού ισοζυγίου μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αποθήκευση θερμίδων και να οδηγήσει σε παχυσαρκία. Έτσι, η παχυσαρκία είναι συνέπεια της διαταραχής ενός μηχανισμού που ελέγχει το ενεργειακό ισοζύγιο.
Αλλά ποιοi παράγοντες συμβάλλουν στην παχυσαρκία; Υποτίθεται ότι οι περισσότερες «αιτίες» της παχυσαρκίας είναι εγγενείς ενώ οι «συνεισφέροντες» είναι εξωγενείς παράγοντες. Αιτίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως η διαταραχή στη ρύθμιση του ενεργειακού ισοζυγίου λόγω ελαττωμάτων στη φυσιολογία ή στη συμπεριφορά που προδιαθέτουν ένα άτομο σε υπερκατανάλωση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα γονίδια μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία και τη συμπεριφορά του εγκεφάλου, μπορεί να διαδραματίζουν έναν έως τώρα υπο-αναγνωρισμένο ρόλο στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας.
«Συνεισφέροντες» είναι οι παράγοντες όπως τα ενεργειακά πυκνά ή εύγευστα τρόφιμα ή τα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας, που διευκολύνουν την επίτευξη θετικού ενεργειακού ισοζυγίου παρουσία των «αιτιών». Για παράδειγμα, ο ενεργός θερμογόνος λιπώδης ιστός (καφέ λίπος) είναι περισσότερος σε άτομα που είναι αδύνατα. Αν και αυτό δεν αποδεικνύεται ως αιτιώδης συνάφεια, θα μπορούσε να υποτεθεί ένα σενάριο. Όταν η ενεργειακή πρόσληψη είναι υπερβολική, ένας επαρκώς λειτουργικός θερμογόνος λιπώδης ιστός μπορεί να διασκορπίσει την περίσσεια ενέργειας και να βοηθήσει στη διατήρηση ενός σταθερού σωματικού βάρους, ενώ μια ανεπαρκής θερμογονική απόκριση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους. Ενώ οι υποκείμενοι λόγοι είναι ασαφείς, έχουν τεκμηριωθεί ευρέως διαφορετικές αποκρίσεις στην αύξηση βάρους σε πανομοιότυπο θετικό ενεργειακό ισοζύγιο.
Αυτές οι έννοιες έχουν πρακτική σημασία στη ρεαλιστική διαχείριση και πρόληψη της παχυσαρκίας. Για παράδειγμα, στην έρευνα για την παχυσαρκία, δεν θα πρέπει πλέον να είναι επαρκές το συμπέρασμα ότι η παχυσαρκία οφείλεται στην υπερκατανάλωση τροφής. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί το συγκεκριμένο ελάττωμα στη φυσιολογία που οδηγεί στην υπερκατανάλωση της τροφής. Μια πραγματική πρόληψη της παχυσαρκίας θα συνεπαγόταν την πρόληψη των εγγενών αιτιών της παχυσαρκίας, όπως η ανεπάρκεια λεπτίνης ή η καθυστερημένη εμφάνιση ορμονών κορεσμού.
Μέχρι να μάθει η ιατρική επιστήμη να ρυθμίζει αυτούς τους αιτιολογικούς παράγοντες, μας μένει ο έλεγχος των παραγόντων που συμβάλλουν, όπως η πρόσληψη ενέργειας και η δραστηριότητα. Αυτά δεν θα «προλάβουν» την παχυσαρκία -το ελάττωμα στο μηχανισμό του ενεργειακού ισοζυγίου, αλλά μπορεί να βοηθήσουν στην άμβλυνση της έκφρασής της.
Πηγή: What is obesity?
