Η αθηροσκλήρωση είναι ένας τύπος αρτηριοσκλήρωσης που σημαίνει σκλήρυνση των αρτηριών. Είναι μια κοινή πάθηση κατά την οποία ένα κολλώδες υλικό που αναφέρεται ως αθήρωμα ή πλάκα, αναπτύσσεται μέσα στα τοιχώματα των αρτηριών -αλλά όχι στις φλέβες. Η πλάκα περιέχει εναποθέσεις που αποτελούνται από χοληστερόλη, λιπαρές ουσίες, κυτταρικά απόβλητα, ασβέστιο, ινώδες (είναι ο παράγοντας πήξης 8 του αίματος) και κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος -έχουν βρεθεί ακόμα και μικρόβια μέσα στην πλάκα.
Οι αρτηρίες σας μπορεί να γίνουν σκληρές ή δύσκαμπτες για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Ένας λόγος είναι η συσσώρευση της αθηρωματικής πλάκας. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ως ένα βαθμό πλάκα στις αρτηρίες τους αλλά αυτό νοείται ως πάθηση όταν το μέγεθος της πλάκας είναι μεγάλο. Στις ΗΠΑ, περίπου οι μισοί ενήλικες μεταξύ 45 και 84 ετών θεωρείται ότι έχουν αθηροσκλήρωση και δεν το γνωρίζουν.
Αν η πλάκα μεγαλώσει αρκετά, κάνει τα τοιχώματα μιας αρτηρίας πιο παχιά και στενεύει το άνοιγμά τους, μειώνοντας τη διέλευση του αίματος και άρα την ποσότητα του οξυγόνου και των θρεπτικών συστατικών. Σε μερικούς ανθρώπους η πλάκα μπορεί να μεγαλώσει τόσο πολύ που να κλείσει εντελώς την αρτηρία. Αλλά ακόμα και αν το μέγεθος είναι μέτριο, η πλάκα μπορεί να σπάσει και αυτό να προκαλέσει θρόμβο, μπλοκάροντας τη ροή του αίματος, κάτι που μπορεί να αποβεί μοιραίο. Οι ασθένειες που συνδέονται με την αθηροσκλήρωση είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Η αθηροσκλήρωση αναπτύσσεται σταδιακά καθώς η χοληστερόλη -για την ακρίβεια μια λιποπρωτεΐνη που μεταφέρει τη χοληστερόλη στο αίμα, η LDL [χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη]- διεισδύσει στα τοιχώματα των αρτηριών. Η διείσδυση αυτή προκαλεί το θάνατο των λείων μυϊκών κυττάρων της αρτηρίας και αυτό με τη σειρά του την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού θα προσπαθήσουν να εκκαθαρίσουν τη χοληστερόλη και τις άλλες ουσίες από τις αρτηρίες αλλά τελικά δεν θα τα καταφέρουν, κάνοντας κακό παρά καλό.
Επιπλοκές
Η πλάκα είτε μπορεί να μεγαλώσει πάρα πολύ εμποδίζοντας την κανονική ροή του αίματος είτε να σπάσει. Και στις δύο περιπτώσεις, η αρτηρία μπορεί να μπλοκαριστεί. Οι επιπλοκές της αθηροσκλήρωσης εξαρτώνται από το ποιες αρτηρίες έχουν στενέψει ή φράξει. Τα σημεία που αναπτύσσεται η πλάκα ποικίλλει από άτομο σε άτομο και μπορεί να είναι σε αρτηρίες στην καρδιά, τον εγκέφαλο, τη λεκάνη, τα πόδια, τα χέρια ή τα νεφρά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παθήσεις όπως:
- Στεφανιαία νόσος. Όταν η αθηροσκλήρωση στενεύει τις αρτηρίες κοντά στην καρδιά, μπορεί να αναπτύξετε στεφανιαία νόσο, η οποία μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος (στηθάγχη), καρδιακή προσβολή ή καρδιακή ανεπάρκεια.
- Νόσος της καρωτιδικής αρτηρίας. Όταν η αθηροσκλήρωση στενεύει τις αρτηρίες κοντά στον εγκέφαλό σας, μπορεί να αναπτύξετε νόσο της καρωτίδας. Αυτό μπορεί να προκαλέσει παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Περιφερική αρτηριακή νόσος. Όταν η αθηροσκλήρωση στενεύει τις αρτηρίες στα χέρια ή τα πόδια σας, μπορεί να αναπτύξετε προβλήματα ροής αίματος στα χέρια και τα πόδια σας, κάτι που ονομάζονται περιφερική αρτηριακή νόσος. Αυτό μπορεί να σας κάνει λιγότερο ευαίσθητους στη ζέστη και το κρύο, αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκαυμάτων ή κρυοπαγημάτων. Μερικές φορές, η ανεπάρκεια ροής αίματος στα χέρια ή τα πόδια μπορεί να προκαλέσει θάνατο ιστού (γάγγραινα).
- Ανευρύσματα. Η αθηροσκλήρωση μπορεί να προκαλέσει ανευρύσματα οπουδήποτε στο σώμα, μια σοβαρή επιπλοκή. Τα περισσότερα άτομα με ανευρύσματα δεν έχουν συμπτώματα. Πόνος στην περιοχή ενός ανευρύσματος μπορεί να εμφανιστεί και είναι επείγουσα ιατρική κατάσταση. Εάν ένα ανεύρυσμα σπάσει, μπορεί να προκαλέσει απειλητική για τη ζωή αιμορραγία.
- Χρόνια νεφρική νόσος. Η αθηροσκλήρωση μπορεί να προκαλέσει στένωση των αρτηριών που οδηγούν στα νεφρά. Η στένωση αυτή εμποδίζει το αίμα που είναι πλούσιο σε οξυγόνο να φτάσει στα νεφρά σε επαρκή ποσότητα. Τα νεφρά χρειάζονται αρκετή ροή αίματος για να βοηθήσουν στο φιλτράρισμα των αποβλήτων και στην απομάκρυνση των περιττών ουσιών.
Παράγοντες κινδύνου
Η αθηροσκλήρωση είναι μια αργή, δια βίου εξέλιξη δυσμενών αλλαγών στις αρτηρίες που μπορεί να ξεκινήσουν στην παιδική ηλικία και να επιδεινωθούν γρηγορότερα καθώς μεγαλώνετε. Η αιτία της δεν είναι πλήρως γνωστή.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι η αθηρωματική πλάκα αρχίζει όταν η εσωτερική επένδυση μιας αρτηρίας (που ονομάζεται ενδοθήλιο) υποστεί βλάβες και παρουσιαστεί ενδοθηλιακή δυσλειτουργία η οποία συνοδεύεται από κατακράτηση χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (LDL) και τροποποίησή τους στο εσωτερικό της αρτηρίας. Καθώς τα ενδοθηλιακά κύτταρα χάνουν την ικανότητά τους να διατηρούν την ομοιόστασή τους, τα τοιχώματα των αγγείων έχουν προδιάθεση για αγγειοσυστολή, διήθηση λιπιδίων, προσκόλληση λευκοκυττάρων, ενεργοποίηση αιμοπεταλίων και οξειδωτικό στρες, μεταξύ άλλων. Τελικά, όλα αυτά προκαλούν μια φλεγμονώδη απόκριση που θεωρείται ένα σημαντικό βήμα του σχηματισμού της αθηρωματικής πλάκας:
Οι βλάβες στο ενδοθήλιο μπορεί να προκαλούνται από το υψηλό σάκχαρο του αίματος, το κάπνισμα, την υψηλή αρτηριακή πίεση, την αυξημένη χοληστερόλη και τα αυξημένα τριγλυκερίδια. Το κάπνισμα παίζει μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης στην αορτή (την κύρια αρτηρία του σώματος), στις στεφανιαίες αρτηρίες και στις αρτηρίες στα πόδια. Εξετάζονται και άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως είναι ο κακός ύπνος, η σωματική αδράνεια και το μη ισορροπημένο μικροβίωμα.
Επίσης, φαίνεται να παίζει ρόλο η φλεγμονή που υπάρχει στο σώμα από ασθένειες όπως η αρθρίτιδα, ο λύκος, η ψωρίαση και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου ή από άλλες αιτίες. Τέλος, υπάρχουν ενδείξεις ότι η αθηροσκλήρωση μπορεί να επιταχυνθεί λόγω λοιμώξεων. Έχει αναφερθεί ότι ορισμένα βακτήρια και ιοί μπορούν να προκαλέσουν ανάπτυξή της αθηροσκλήρωσης και παραδείγματα είναι οι ιοί της γρίπης, του έρπητα, της ηπατίτιδας και των θηλωμάτων.
