Η μεσογειακή διατροφή είναι μια πλούσια πηγή πολυφαινολών, οι οποίες ωφελούν στην περίπτωσ της παχυσαρκίας με διάφορους μηχανισμούς. Οι πολυφαινόλες είναι ποικίλες φυτοχημικές ουσίες, κοινές σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης, που έχουν μελετηθεί ευρέως τα τελευταία χρόνια λόγω των πιθανών αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων τους και της δυνατότητας πρόληψης της μη υγιούς μεταβολικής παχυσαρκίας, του διαβήτη τύπου 2, των καρδιακών παθήσεων και της υπέρτασης.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMC Medicine εξέτασε την επίδραση της πράσινης μεσογειακής διατροφής, ενισχυμένης σε διατροφικές πολυφαινόλες και χαμηλής περιεκτικότητας σε κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας, στο σπλαχνικό λίπος.
Το συμπέρασμα είναι ότι το να ακολουθείτε την πράσινη μεσογειακή διατροφή μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τον σπλαχνικό λιπώδη ιστό, ένα είδος λίπους γύρω από τα εσωτερικά όργανα που είναι πολύ πιο επικίνδυνο από το λίπος που βρίσκεται στον υποδόριο ιστό, κάτω από το δέρμα (είτε στην κοιλιά είτε αλλού). Η συσσώρευση σπλαχνικού λιπώδους ιστού είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες διαφοροποίησης μεταξύ μεταβολικά υγιών και μη υγιών παχύσαρκων ατόμων.
Οι ερευνητές συνέκριναν την πράσινη μεσογειακή διατροφή με την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή και μια με μη υγιεινή μεσογειακή διατροφή διεξάγοντας μια σχετικά μεγάλη κλινική παρεμβατική δοκιμή, την DIRECT PLUS.
Ενώ και οι δύο υγιεινές δίαιτες επέφεραν παρόμοια μέτρια απώλεια βάρους (-2,7% η παραδοσιακή και -3,9% η πράσινη) και περίμετρο μέσης (-4,7% η παραδοσιακή και -5,7% η πράσινη), η ανάλυση διαπίστωσε ότι η πράσινη μεσογειακή διατροφή μείωσε το σπλαχνικό λίπος κατά 14%, η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή κατά 6% και η μη υγιεινή μεσογειακή διατροφή κατά 4,5%. Χρησιμοποιήθηκε μαγνητική τομογραφία (MRI) για να υπολογιστεί το μέγεθος του σπλαχνικού λίπους της κοιλιάς των συμμετεχόντων.
Η μείωση του σπλαχνικού λίπους θεωρείται ο πραγματικός στόχος της απώλειας βάρους, καθώς είναι πιο σημαντικός δείκτης υγείας από το βάρος ενός ατόμου ή την περιφέρεια της μέσης του. Το σπλαχνικό λίπος συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου μεταξύ των οργάνων και παράγει ορμόνες και τοξίνες που συνδέονται με καρδιακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2, άνοια και γενικά πρόωρο θάνατο.
Τα ευεργετικά αποτελέσματα της πράσινης μεσογειακής δίαιτας μπορεί να εξηγηθούν από τις πολυφαινόλες. Όσον αφορά την επίδραση των πολυφαινολών στη παχυσαρκία, έχουν προταθεί διάφοροι μηχανισμοί, οι οποίοι βασίζονται κυρίως σε μελέτες σε ζώα και κύτταρα, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής της διαφοροποίησης των λιποκυττάρων, της αυξημένης οξείδωσης των λιπαρών οξέων, της μειωμένης σύνθεσης των λιπαρών οξέων, και της αυξημένης θερμογένεσης.
Επικεφαλής της έρευνας ήταν η καθηγήτρια Iris Shai του Πανεπιστημίου Ben-Gurion του Negev, στο Ισραήλ και επίκουρη καθηγήτρια από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ. Η ερευνητική ομάδα της DIRECT-PLUS ήταν η πρώτη που εισήγαγε την έννοια της πράσινης μεσογειακής διατροφής. Αυτή η τροποποιημένη μεσογειακή διατροφή είναι περαιτέρω εμπλουτισμένη με διατροφικές πολυφαινόλες και είναι χαμηλότερη σε κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας από την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή.
Μια ομάδα 294 συμμετεχόντων έλαβε μέρος στη δοκιμή διάρκειας 18 μηνών. Όλες τις δίαιτες παρήγαν τις ίδιες θερμίδες. Στις δύο υγιεινές δίαιτες οι συμμετέχοντες κατανάλωναν 28 γραμμάρια καρυδιών τα οποία περιέχουν περίπου 440 mg πολυφαινόλες. Στην πράσινη δίαιτα, οι συμμετέχοντες κατανάλωναν επιπλέον 3-4 φλιτζάνια πράσινο τσάι την ημέρα και ένα ρόφημα 100 γραμμαρίων πράσινης φακής του νερού (Wolffia globosa ή Mankai ή green duckweed) το οποίο περιείχε περίπου 800 mg πολυφαινόλες. Αυτό το υδρόβιο πράσινο φυτό έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιοδιαθέσιμες πρωτεΐνες, σίδηρο, Β12, βιταμίνες, μέταλλα και πολυφαινόλες και μπορεί να είναι μια τροφή υποκατάστασης της πρόσληψης του κρέατος.
Η ερευνητική ομάδα είχε δείξει σε προηγούμενες μελέτες ότι η πράσινη μεσογειακή διατροφή έχει μια ποικιλία ευεργετικών επιδράσεων που κυμαίνονται από το μικροβίωμα έως τις εκφυλιστικές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία.
«Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι μια ισχυρή βάση για οποιοδήποτε πρόγραμμα απώλειας βάρους. Μάθαμε από τα αποτελέσματα του πειράματός μας ότι η ποιότητα των τροφίμων δεν είναι λιγότερο σημαντική από τον αριθμό των θερμίδων που καταναλώνονται. Ο στόχος σήμερα είναι να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις των διαφόρων θρεπτικών συστατικών -είτε θετικές όπως οι πολυφαινόλες είτε αρνητικές όπως οι κενοί θρεπτικών συστατικών υδατάνθρακες και το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας- στον ρυθμό της διαφοροποίησης των λιποκυττάρων και της συσσώρευσής τους στα σπλάχνα», είπε η Shai.
Οι συγγραφείς παρατήρησαν μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ των ολικών πολυφαινολών του αίματος και της απώλειας σπλαχνικού λίπους. Κατά την εξερεύνηση συγκεκριμένων πολυφαινολών, διαπίστωσαν ότι η ουρολιθίνη Α, ένας προερχόμενος μεταβολίτης από τη μικροχλωρίδα του εντέρου της ελλαγιταννίνης, συσχετίστηκε με την απώλεια σπλαχνικού λίπους. Σε πρόσφατο πείραμα σε ποντίκια, η ουρολιθίνη Α βρέθηκε ότι είναι ένας παράγοντας κατά της παχυσαρκίας, αυξάνοντας την ενεργειακή δαπάνη, ενισχύοντας τη θερμογένεση στον καφέ λιπώδη ιστό και προκαλώντας αμαύρισμα του λευκού λιπώδους ιστού. Στη δοκιμή αυτή, η αυξημένη ουρολιθίνη Α συσχετίστηκε με την κατανάλωση καρυδιών και πράσινης φακής του νερού, καθώς ο πρόδρομός του, το ελλαγικό οξύ, βρέθηκε και στα δύο.
Επιπλέον, το ιππουρικό οξύ (hippuric acid) του αίματος συσχετίστηκε με τη μείωση του σπλαχνικού λίπους. Το ιππουρικό οξύ είναι ένα τελικό προϊόν μικροβιακού μεταβολισμού διαφορετικών κατηγοριών πολυφαινολών. Σε μια άλλη μελέτη φάνηκε να είναι ο πιο σημαντικός μεταβολίτης που συνδέει τη διατροφή και το σπλαχνικό λίπος.
«Η μείωση του σπλαχνικού λίπους κατά 14% είναι ένα τεράστιο επίτευγμα για τις απλές αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας. Η απώλεια βάρους είναι σημαντικός στόχος μόνο εάν συνοδεύεται από εντυπωσιακά αποτελέσματα στη μείωση του λιπώδους ιστού», είπε η Δρ. Hila Zelicha που συμμετείχε στη μελέτη.
Περισσότερες πληροφορίες: The effect of high-polyphenol Mediterranean diet on visceral adiposity: the DIRECT PLUS randomized controlled trial, BMC Medicine (2022). DOI: 10.1186/s12916-022-02525-8.
