Της Patricia Junquera, Associate Professor and Vice Chair of Clinical Services, Florida International University, The Conversation.
Η κατάθλιψη δεν είναι μόνο μια εξουθενωτική ασθένεια, αλλά είναι και ευρέως διαδεδομένη. Περίπου 20 εκατομμύρια ενήλικες Αμερικανοί βιώνουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο κατάθλιψης ετησίως. Εκατομμύρια από αυτούς λαμβάνουν φάρμακα για τη θεραπεία της κατάθλιψής τους. Αλλά για πολλούς, τα φάρμακα δεν λειτουργούν: είτε έχουν ελάχιστη ή καθόλου επίδραση, είτε οι παρενέργειες είναι αφόρητες. Αυτοί οι ασθενείς έχουν αυτό που ονομάζεται κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία. Μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία για τέτοιους ασθενείς είναι ένας τύπος εγκεφαλικής διέγερσης που ονομάζεται διακρανιακή μαγνητική διέγερση.
Αυτή η θεραπεία δεν είναι νέα, υπάρχει από το 1995. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε τη διακρανιακή μαγνητική διέγερση το 2008 για ενήλικες με «μη ψυχωτική κατάθλιψη που είναι ανθεκτική στη θεραπεία», η οποία συνήθως ορίζεται ως η αποτυχία ανταπόκρισης σε δύο ή περισσότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Το 2018, ο FDA την ενέκρινε για ορισμένους ασθενείς με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και διακοπή του καπνίσματος.
Ενώ η θεραπεία είναι διαθέσιμη εδώ και χρόνια, ο εξοπλισμός για τη διενέργεια της διαδικασίας παραμένει αρκετά ακριβός ώστε λίγα ιδιωτικά ιατρεία ψυχιατρικής μπορούν να τον αντέξουν οικονομικά. Αλλά με την αυξανόμενη αναγνώριση του δυναμικού της διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης, η τιμή πιθανότατα θα πέσει και η πρόσβαση θα επεκταθεί σημαντικά. Τόσο ο ψυχίατρος όσο και ο χειριστής του εξοπλισμού πρέπει να είναι πιστοποιημένοι.
Η διακρανιακή μαγνητική διέγερση είναι μια μη επεμβατική, ανώδυνη διαδικασία που έχει ελάχιστες έως καθόλου παρενέργειες και συχνά λειτουργεί. Η έρευνα δείχνει ότι το 58% των ασθενών που κάποτε ήταν ανθεκτικοί στη αντικαταθλιπτική θεραπεία βιώνουν μια σημαντική μείωση της κατάθλιψης μετά από τέσσερις έως έξι γύρους θεραπείας. Περισσότερες από 40 ανεξάρτητες κλινικές δοκιμές -με πάνω από 2.000 ασθενείς σε όλο τον κόσμο- έχουν δείξει ότι η επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τη θεραπεία της ανθεκτικής μείζονος κατάθλιψης. Μερικές φορές τα συμπτώματα της κατάθλιψης να μειώνονται ακόμη και μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες της θεραπείας. Επιπλέον, τα αποτελέσματα συνεχίζονται μετά το τέλος της θεραπείας, συνήθως για έξι μήνες έως ένα χρόνο. Μετά από αυτό, ο ασθενής έχει την επιλογή θεραπείας συντήρησης.
Η διαδικασία
Για τον ασθενή, η διαδικασία είναι εύκολη και απλή. Κάποιος κάθεται σε μια άνετη καρέκλα με ένα άνετο μαξιλάρι που κρατά το κεφάλι στη θέση του, βάζει ωτοασπίδες και στη συνέχεια μπορεί να χαλαρώσει, να ελέγξει το τηλέφωνό του, να δει τηλεόραση ή να διαβάσει ένα βιβλίο. Ένα πηνίο θεραπείας, που μοιάζει με σχήμα 8, τοποθετείται στο κεφάλι του ασθενούς. Ένας κοντινός διεγέρτης στέλνει ένα ηλεκτρικό ρεύμα στο πηνίο, το οποίο μετατρέπει το ρεύμα σε μαγνητικό πεδίο. Το πεδίο, το οποίο είναι πολύ συγκεντρωμένο, ενεργοποιείται και σβήνει γρήγορα ενώ στοχεύει ένα τμήμα του προμετωπιαίου φλοιού -την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση της διάθεσης.
Οι ερευνητές γνωρίζουν ότι τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη έχουν μειωμένη ροή αίματος και λιγότερη δραστηριότητα σε αυτό το μέρος του εγκεφάλου. Η διακρανιακή μαγνητική διέγερση προκαλεί αυξήσεις τόσο στη ροή του αίματος όσο και στα επίπεδα της ντοπαμίνης και του γλουταμικού -δύο νευροδιαβιβαστές που είναι υπεύθυνοι για λειτουργίες του εγκεφάλου όπως η συγκέντρωση, η μνήμη και ο ύπνος. Είναι η επαναλαμβανόμενη διέγερση αυτής της περιοχής -το «κύκλωμα κατάθλιψης» του εγκεφάλου- που φέρνει το αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα.
Δεν είναι «ηλεκτροσόκ» ή βαθιά εγκεφαλική διέγερση
Μερικοί άνθρωποι μπερδεύουν τη διακρανιακή μαγνητική διέγερση με την ηλεκτροσπασμοθεραπεία, μια διαδικασία που χρησιμοποιείται για ασθενείς με σοβαρή κατάθλιψη ή κατατονία. Με τη θεραπεία με ηλεκτροσόκ, ο αναισθητοποιημένος ασθενής δέχεται άμεσο ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο προκαλεί κρίση. Συνήθως, τα άτομα που υποβάλλονται σε αυτή τη διαδικασία παρουσιάζουν κάποια απώλεια μνήμης μετά τη θεραπεία.
Η διακρανιακή μαγνητική διέγερση είναι πολύ διαφορετική. Δεν απαιτεί αναισθησία και δεν επηρεάζει τη μνήμη. Ο ασθενής μπορεί να συνεχίσει τις καθημερινές του δραστηριότητες αμέσως μετά από κάθε θεραπεία. Οι αδρανείς εγκεφαλικές συνδέσεις αναζωπυρώνονται χωρίς να προκληθεί κρίση.
Αυτή η τεχνική δεν πρέπει επίσης να συγχέεται με τη βαθιά διέγερση του εγκεφάλου, η οποία είναι μια χειρουργική επέμβαση που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, του τρόμου, της επιληψίας και της νόσου Πάρκινσον.
Παρενέργειες και πρόσβαση
Οι ασθενείς με διακρανιακή μαγνητική διέγερση υποβάλλονται σε συνολικά 36 θεραπείες, διάρκειας 19 λεπτών η καθεμία, για τρεις έως έξι εβδομάδες. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό είναι το καλύτερο πρωτόκολλο για θεραπεία. Μερικοί ασθενείς αναφέρουν ότι νιώθουν ότι κάποιος τους χτυπά στο κεφάλι. Άλλοι δεν αισθάνονται τίποτα.
Μπορεί να εμφανιστούν κάποιες πολύ μικρές παρενέργειες. Το πιο συνηθισμένο είναι οι συσπάσεις του προσώπου και η ενόχληση του τριχωτού της κεφαλής κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αισθήσεις που υποχωρούν μετά το τέλος της συνεδρίας. Μερικοί ασθενείς αναφέρουν έναν ήπιο πονοκέφαλο ή ενόχληση κατά την εφαρμογή. Ανάλογα με το πόσο αποτελεσματική ήταν η θεραπεία, ορισμένοι ασθενείς επιστρέφουν για παρακολούθηση κάθε λίγες εβδομάδες ή μήνες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά με φάρμακα ή χωρίς καθόλου φαρμακευτική αγωγή.
Δεν μπορούν όλοι με κατάθλιψη να υποβληθούν σε αυτόν τον τύπο θεραπείας διέγερσης του εγκεφάλου. Όσοι έχουν επιληψία ή ιστορικό τραυματισμού στο κεφάλι μπορεί να μην πληρούν τις προϋποθέσεις. Τα άτομα με μεταλλικά σφραγίσματα στα δόντια τους είναι εντάξει για θεραπεία, αλλά με εμφυτευμένες, μη αφαιρούμενες μεταλλικές συσκευές δεν είναι. Όσοι διαθέτουν βηματοδότες, απινιδωτές και διεγέρτες πνευμονογαστρικού νεύρου μπορεί επίσης να μην πληρούν τις προϋποθέσεις, επειδή η μαγνητική δύναμη του πηνίου μπορεί να αποσπάσει αυτές τις συσκευές και να προκαλέσει έντονο πόνο ή τραυματισμό. Αλλά για όσους είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τη θεραπεία, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αξιοσημείωτα.
