H ρήξη ανευρύσματος αορτής συμβαίνει όταν μια διόγκωση στην αορτή (το κύριο αιμοφόρο αγγείο που παρέχει οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά στο υπόλοιπο σώμα) σπάσει. Αυτό είναι σχετικά σπάνια, αλλά το ανεύρυσμα είναι πολύ επικίνδυνο εάν δεν εντοπιστεί σε πρώιμο στάδιο, όταν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ανεύρυσμα ονομάζουμε την αύξηση του μεγέθους (διάταση ή διόγκωση ή φούσκωμα) ενός αγγείου σε κάποιο σημείο του, πάνω από το 50% του φυσιολογικού μεγέθους.
Τα αιμοφόρα αγγεία μας ανήκουν σε τρεις κύριες κατηγορίες: αρτηρίες, τριχοειδή αγγεία και φλέβες. Οι αρτηρίες παίρνουν οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά και το μεταφέρουν σε όλο το σώμα, διατρέχοντας τα τριχοειδή αγγεία στους ιστούς και στη συνέχεια περνώντας στις φλέβες για να το επιστρέψουν στην καρδιά.
Ενώ τα ανευρύσματα μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε αιμοφόρο αγγείο, συμβαίνουν πιο συχνά σε κύριες αρτηρίες (όπως η αορτή) ή σε αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο. Η αορτή είναι το μεγαλύτερο από τα περισσότερα από 60.000 μίλια αιμοφόρων αγγείων που διατρέχουν το σώμα μας. Λαμβάνει το αίμα με την υψηλότερη πίεση, το οποίο εκτοξεύεται από την καρδιά καθώς χτυπά.
Η αορτή διατρέχει τον θώρακα και την κοιλιά. Ως εκ τούτου, υπάρχουν δύο κύριοι τύποι αορτικών ανευρυσμάτων. Τα ανευρύσματα θωρακικής αορτής σχηματίζονται στην περιοχή του θώρακα. Αυτά είναι σπάνια και παρατηρούνται μόνο σε 6-10 άτομα ανά 100.000. Μπορούν να σχηματιστούν οπουδήποτε κατά μήκος της αορτής στο στήθος. Τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής εμφανίζονται στην κοιλιά. Αυτά είναι πολύ πιο κοινά, επηρεάζοντας μεταξύ το 4-13% των ανδρών και περίπου το 6% των γυναικών άνω των 65 ετών.
Και οι δύο τύποι αορτικού ανευρύσματος σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση, μια κατάσταση που σκληραίνει και στενεύει τις αρτηρίες. Αυτό καταστρέφει και αλλοιώνει την επένδυση του αιμοφόρου αγγείου, προκαλώντας διόγκωση της αρτηρίας και αποδυνάμωση του τοιχώματος των αιμοφόρων αγγείων. Εάν αυτό το εξόγκωμα δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί στη συνέχεια να σκιστεί μέσω του εσώτερου στρώματος του αιμοφόρου αγγείου ή να σπάσει πλήρως την αρτηρία.
Aνεύρυσμα θωρακικής (ανιούσας) αορτής -είναι πιο σπάνιο από τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής.
Υπάρχουν αρκετοί κοινοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη οποιουδήποτε τύπου αορτικού ανευρύσματος. Οι άνδρες έχουν 3-4 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής και 2-3 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν ανεύρυσμα θωρακικής αορτής σε σχέση με τις γυναίκες. Ωστόσο, οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν ανεύρυσμα εγκεφάλου και είναι πολύ πιο πιθανό να πεθάνουν από ανεύρυσμα θωρακικής αορτής καθώς η εξέλιξη της νόσου είναι πολύ πιο γρήγορη σ’ αυτές. Η ηλικία είναι ένας μεγάλος παράγοντας κινδύνου, με τα ανευρύσματα της θωρακικής και της κοιλιακής αορτής να είναι συχνότερα σε άνδρες άνω των 65 ετών. Η πιθανότητα εμφάνισης κοιλιακού ανευρύσματος αυξάνεται κατά 2-4% για κάθε κάθε δεκαετία μετά τα 65 έτη.
Οι λευκοί άνθρωποι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αορτικού ανευρύσματος –αν και οι μαύροι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν επιπλοκές μετά την αποκατάσταση ενός αορτικού ανευρύσματος. Ένα οικογενειακό ιστορικό ανευρύσματος αυξάνει επίσης την πιθανότητα εμφάνισης. Εάν ο γονέας ή ο αδερφός σας είχε ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, ο κίνδυνος σας τετραπλασιάζεται, ενώ το 20% των ατόμων με ανεύρυσμα θωρακικής αορτής θα έχουν ένα μέλος της οικογένειας πρώτου βαθμού με την πάθηση.
Τα άτομα με τη γενετική πάθηση που ονομάζεται σύνδρομο Marfan –το οποίο επηρεάζει τους συνδετικούς ιστούς– έχουν αυξημένο κίνδυνο ανευρυσμάτων λόγω της αδυναμίας των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων τους.
Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής.
Η χρήση κοκαΐνης συνδέεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο, ιδιαίτερα σε νεότερα άτομα χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου. Πιστεύεται ότι η χρήση κοκαΐνης προκαλεί σοβαρή υπέρταση και αποδυναμώνει τα αρτηριακά τοιχώματα.
Το κάπνισμα είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για ανευρύσματα κοιλιακής αορτής. Αυτό συμβαίνει επειδή η νικοτίνη του καπνού συμβάλλει στην αθηροσκλήρωση.
Ανεύρυσμα εγκεφάλου
Ενώ τα ανευρύσματα μπορούν να σχηματιστούν οπουδήποτε στο σώμα, αυτά του εγκεφάλου εμφανίζονται στα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου, συνήθως στη βάση. Τα ανευρύσματα τείνουν να σχηματίζονται σε σημεία διακλάδωσης όπου τα αιμοφόρα αγγεία αποκλίνουν. Το Ίδρυμα Ανευρύσματος Εγκεφάλου εκτιμά ότι 6 εκατομμύρια άνθρωποι, ή 1 στους 50, έχουν ανεύρυσμα εγκεφάλου. Τα ανευρύσματα εγκεφάλου μπορούν να ανιχνευθούν με απεικόνιση, αλλά η απεικόνιση προληπτικού ελέγχου δεν συνιστάται εκτός εάν υπάρχουν συμπτώματα ή υπάρχει ισχυρό οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικών ανευρυσμάτων. Με την πάροδο του χρόνου, το αδύναμο σημείο επεκτείνεται σχεδόν σαν ένα μπαλόνι νερού. Εάν συνεχίσει να επεκτείνεται, θα φτάσει τελικά σε ένα σημείο θραύσης και θα σκάσει. Τα αίτια είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα. Η τρέχουσα έρευνα επισημαίνει τη φλεγμονή ως πιθανή αιτία εμφάνισης. Κάποια μπορεί να είναι κληρονομικά -τα ανευρύσματα εγκεφάλου επηρεάζουν τόσο τους νέους όσο και τους ηλικιωμένους. Κανείς όμως δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τι προκαλεί τα ανευρύσματα εγκεφάλου, τα οποία επηρεάζουν έως και το 5% των Αμερικανών και καταλήγουν σε 30.000 περιπτώσεις ρήξης ανευρυσμάτων κάθε χρόνο.
Οι ασθενείς με ρήξη ανευρύσματος εμφανίζουν αιμορραγία στον εγκέφαλο που ονομάζεται υποαραχνοειδής αιμορραγία, η οποία είναι ένας τύπος εγκεφαλικού επεισοδίου. Τέτοιοι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται έναν ακατανίκητο πονοκέφαλο που “χτύπησε σαν κεραυνός”. Μπορεί να πεθάνουν ξαφνικά ή να βρεθούν σε κώμα. Τα στατιστικά στοιχεία για αυτήν την καταστροφική διαταραχή είναι ζοφερά. Όταν ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου σπάσει, υπάρχει 15% πιθανότητα θανάτου πριν την άφιξη στο νοσοκομείο. Από αυτούς που επιβιώνουν, υπάρχει 30-50% πιθανότητα μόνιμης αναπηρίας, που κυμαίνεται από σοβαρή εγκεφαλική βλάβη έως πιο ήπιες γνωστικές δυσκολίες. Πολλοί δεν μπορούν να επιστρέψουν στη δουλειά τους.
Συμπτώματα και θεραπεία
Τα ανευρύσματα είναι συνήθως χωρίς συμπτώματα. Αλλά εάν το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής γίνει αρκετά μεγάλο, ένας γιατρός μπορεί να το αισθανθεί να «παλμίζει» μέσα από το κοιλιακό τοίχωμα. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί κοιλιακός πόνος και πόνος στην πλάτη, συνήθως πριν από τη ρήξη.
Τα θωρακικά ανευρύσματα είναι πολύ πιο δύσκολο να διαγνωστούν και δεν μπορούν να γίνουν αισθητά από γιατρό. Μπορεί να προκαλέσουν επίμονο βήχα, πόνο στο στήθος και τον αυχένα, καθώς και δυσκολία στην αναπνοή. Αυτά τα συμπτώματα γίνονται σημαντικά χειρότερα με τη ρήξη.
Τα συμπτώματα ενός ανευρύσματος εγκεφάλου περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, διπλή όραση, αλλαγές στην όραση, επιληπτικές κρίσεις ή άλλες νευρολογικές αλλαγές.
Τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής εντοπίζονται συνήθως με υπερηχογράφημα, ενώ τα θωρακικά ανευρύσματα απαιτούν ακτινογραφία, αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία ή ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ). Αυτό θα γίνει μόνο εάν ένας γιατρός υποψιαστεί ότι έχετε ανεύρυσμα, αν και σε ορισμένες χώρες σε άνδρες άνω των 65 ετών προσφέρεται υπερηχογράφημα ως μέρος των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για ανευρύσματα κοιλιακής αορτής.
Η διάμετρος μιας φυσιολογικής αορτής είναι μεταξύ 2-3 εκατοστά. Για να θεωρηθεί ανευρυσματική, η διάμετρος του αγγείου πρέπει να είναι 1,5 φορές το κανονικό του μέγεθος. Τα άτομα με μικρά και μεσαία ανευρύσματα (μεταξύ 3-5,4 εκατοστών μπορεί να μην χρειάζονται χειρουργική επέμβαση και μπορείτε να επιβραδύνετε την ανάπτυξη του ανευρύσματός σας κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η διακοπή του καπνίσματος, η άσκηση και η υγιεινή διατροφή.
Ανευρύσματα από 5,5 εκατοστά και πάνω ενέχουν υψηλό κίνδυνο ρήξης, επομένως συνιστάται χειρουργική επέμβαση για την αποκατάστασή τους. Εάν ένα ανεύρυσμα αυτού του μεγέθους σπάσει, υπάρχει 90% πιθανότητα θανάτου εάν συμβεί εκτός νοσοκομείου.
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει με δύο μεθόδους. Η ανοιχτή χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει τη δημιουργία μεγάλης τομής στην κοιλιά ή το θωρακικό τοίχωμα. Ένα τεχνητό μόσχευμα από συνθετικό υλικό, όπως πολυεστέρας, τοποθετείται εκεί που βρίσκεται η κατεστραμμένη αορτή. Πιο πρόσφατα, υπήρξε μια μετάβαση σε μια λιγότερο επεμβατική χειρουργική επέμβαση που ονομάζεται ενδαγγειακή αποκατάσταση ανευρύσματος. Ένα στεντ μόσχευμα τροφοδοτείται μέσω μιας αρτηρίας στη βουβωνική χώρα σας και στη συνέχεια να μετακινείται στη θέση του για να επισκευάσει την αορτή καθοδηγούμενο με ακτίνες Χ για να το τοποθετηθεί σωστά -το στεντ είναι ένας μεταλλικός διχτυωτός σωλήνας. Το πλεονέκτημα αυτού του τύπου αποκατάστασης είναι ότι δεν υπάρχει χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά. Η τεχνική είναι επομένως πιο ασφαλής από την παραδοσιακή επέμβαση και περνάτε λιγότερο χρόνο στο νοσοκομείο. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν τα αιμοφόρα αγγεία του ασθενούς είναι αρκετά υγιή. Ένα μειονέκτημα είναι ότι ορισμένοι ασθενείς πρέπει να υποβληθούν σε περαιτέρω επέμβαση σε μεταγενέστερο στάδιο για να τελειοποιηθεί η αρχική διαδικασία.
Οι ασθενείς με διαγνωσμένο ανεύρυσμα εγκεφάλου μπορεί να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Περιλαμβάνει το άνοιγμα του κρανίου και αντιμετώπιση του ανευρύσματος με ένα μεταλλικό κλιπ. Ή μπορεί οι ασθενείς να λάβουν ενδαγγειακή θεραπεία, κατά την οποία οι χειρουργοί περνούν ένα εύκαμπτο σωλήνα μέσω μιας αρτηρίας στο πόδι μέχρι τον εγκέφαλο για να τοποθετήσουν στο εσωτερικό του ανευρύσματος ένα στεντ.
Τα ανευρύσματα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα αν δεν εντοπιστούν έγκαιρα. Τα καλά νέα είναι ότι ο επιπολασμός τους στους άνδρες άνω των 65 ετών μειώνεται –πιθανώς εν μέρει λόγω του υγιεινότερου τρόπου ζωής και των λιγότερων ατόμων που καπνίζουν. Αλλά θα είναι σημαντικό να συνεχιστούν τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου.
