To παρακάτω κείμενο βασίστηκε σε άρθρο του Christopher Gaffney, Senior Lecturer in Integrative Physiology, Lancaster University, The Conversation.
Πολλοί άνθρωποι θέλουν να χάσουν λίπος από μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματός τους, συχνά από τη μέση ή τους μηρούς. Όμως, ενώ δεν υπάρχει έλλειψη οδηγών στο διαδίκτυο που μιλούν για το πώς θα «χαθεί καλύτερα» το λίπος από αυτές τις λεγόμενες προβληματικές περιοχές, τα στοιχεία για το εάν είναι πράγματι δυνατή ή όχι η μείωση του λίπους από συγκεκριμένα σημεία του σώματος παραμένουν μεικτά.
Η μηχανική της απώλειας βάρους είναι αρκετά απλή και έχει τις ρίζες της στους νόμους της θερμοδυναμικής. Αυτό σημαίνει ότι για να χάσετε βάρος, πρέπει να ξοδέψετε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνετε. Μπορείτε να μετακινείστε περισσότερο καθημερινά (αν και η άσκηση μπορεί να έχει το μειονέκτημα της αύξησης της όρεξης για μερικούς ανθρώπους) ή να περιορίσετε την πρόσληψη θερμίδων που είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος απώλειας βάρους. Αλλά από το πού χάνετε πραγματικά κιλά δεν είναι τόσο απλό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα μέρη που το σώμα αποθηκεύει το λίπος του διέπεται από τις ορμόνες μας.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε την τάση να αποθηκεύουμε υπερβολικό λίπος στην κοιλιά, τους μηρούς και τους γλουτούς. Στους άνδρες, αυτό συνήθως οδηγεί σε ένα σχήμα «μήλου», όπου το λίπος συγκεντρώνεται γύρω από τη μέση. Στις γυναίκες, οδηγεί σε αυτό που πολλοί αποκαλούν σχήμα «αχλαδιού», όπου το λίπος συγκεντρώνεται γύρω από τους γοφούς και τους γλουτούς. Ωστόσο, οι ορμόνες διαφέρουν όχι μόνο μεταξύ των φύλων αλλά και από άτομο σε άτομο, κάτι που επηρεάζει περαιτέρω το πού αποθηκεύετε λίπος. Η γενετική, η διατροφή, ακόμη και η άσκηση είναι παράγοντες που επηρεάζουν. Φαίνεται ότι όπως δεν μπορούμε να επιλέξουμε το πού αποθηκεύει το σώμα μας λίπος, δεν μπορούμε να επιλέξουμε από πού θα το χάσουμε. Όταν χάνουμε βάρος, τείνουμε να βλέπουμε απώλεια λίπους από περιοχές όπου υπάρχει περισσότερη ποσότητα -χάνουμε κυρίως από τον κορμό και ύστερα από τα πόδια και τα χέρια. Αυτό το μοτίβο απώλειας βάρους υπαγορεύεται από το φύλο, τη γενετική και την ηλικία.
Κάποιοι ελπίζουν ότι με την άσκηση μιας συγκεκριμένης μυϊκής ομάδας, μπορεί να αυξήσουν την απώλεια λίπους σε αυτήν την περιοχή. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι κάνουν κοιλιακούς με την ελπίδα ότι αυτό θα τους βοηθήσει να απαλλαγούν από το λίπος στο στομάχι. Όμως, τα στοιχεία για το εάν λειτουργεί ή όχι η εστιασμένη άσκηση είναι μεικτά, παρά τα πολλά χρόνια έρευνας. Όταν πρόκειται για απώλεια βάρους μέσω άσκησης, το σώμα πρέπει να διασπάσει το αποθηκευμένο λίπος (λιπώδης ιστός) σε λιπαρά οξέα, μια διαδικασία γνωστή ως λιπόλυση. Στη συνέχεια, τα λιπαρά οξέα εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος, όπου παραδίδονται στους μύες για να καούν ως καύσιμο. Η αερόβια άσκηση όπως το ποδήλατο ή το τρέξιμο στο 50-70% της μέγιστης ικανότητας, γνωστό ως «fatmax», και είναι το καλύτερο για την καύση περισσότερου λίπους.
Είναι ενδιαφέρον ότι ορισμένα στοιχεία υποστηρίζουν πραγματικά τη μείωση του λίπους λόγω εστιασμένης άσκησης. Έρευνες από τη δεκαετία του 1960 δείχνουν ότι η απώλεια λίπους από την άσκηση ήταν στην πραγματικότητα μεγαλύτερη στις περιοχές που ασκούνταν. Πιο πρόσφατα, μια μελέτη του 2021 έδειξε ότι είναι δυνατό να εντοπιστεί η μείωση του λίπους στην κοιλιακή περιοχή μετά από 12 εβδομάδες ασκήσεων κοιλιακών, σε σύγκριση με άτομα που έκαναν μόνο γενικές ασκήσεις αντίστασης σε όλο το σώμα. Η έρευνα έχει επίσης προτείνει ότι τα αποθέματα λίπους στο σώμα ρυθμίζονται κάπως ξεχωριστά μέσω διαφορών στις βιοχημικές διεργασίες. Αυτό σημαίνει ότι, θεωρητικά τουλάχιστον, η απώλεια λίπους στο σώμα μπορεί να είναι στοχευμένη. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η ροή του αίματος και η καύση λίπους είναι μεγαλύτερη στον λιπώδη ιστό δίπλα στους μυς που ασκούνται, σε σύγκριση με τους μύες που δεν χρησιμοποιούνται. Θεωρητικά λοιπόν, είναι δυνατή η μείωση του λίπους. Ωστόσο, αυτή η μελέτη έγινε σε δραστήριους νεαρούς άνδρες, επομένως δεν είναι βέβαιο αν το ίδιο αποτέλεσμα παρατηρείται και σε άλλες ομάδες ανθρώπων.
Ενώ κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η εστιασμένη μείωση του λίπους είναι δυνατή, πολλές άλλες έχουν διαπιστώσει ότι δεν έχει αποτέλεσμα. Η τοπική αύξηση της λιπόλυσης είναι το πρώτο από τα βήματα για τη μεταφορά λίπους στο αίμα όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενέργεια. Η αυξημένη τοπική λιπόλυση δεν είναι σίγουρο ότι ισοδυναμεί με αυξημένη τοπική μείωση του λίπους. Το να ασκείτε μόνο μια μυϊκή ομάδα στρατολογεί επίσης λιγότερους μύες και καίτε λιγότερες θερμίδες από τις ασκήσεις ολόκληρου του σώματος, επομένως είναι λιγότερο πιθανό να δείτε συνολική απώλεια βάρους. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις για να συνοψίζουν τα ευρήματα των μεμονωμένων μελετών για το ίδιο θέμα. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τοπική προπόνηση των μυών δεν έχει αποτέλεσμα στη μείωση του τοπικού λίπους. Αυτό μπορεί να είναι το ισχυρότερο συμπέρασμα μέχρι σήμερα.
Αλλά ενώ η άσκηση ίσως δεν μπορεί να σας βοηθήσει να εστιάσετε στο τοπικό λίπος, υπάρχουν φαρμακευτικές και χειρουργικές μέθοδοι που μπορούν. Οι τοπικές κρέμες ή οι ενέσεις μπορούν να χειριστούν τους υποδοχείς λίπους για να εντοπίσουν τη μείωση του λίπους, με την έρευνα να δείχνει ότι η κρέμα αμινοφυλλίνης, ειδικότερα, μπορεί να μειώσει την περίμετρο της μέσης κατά έξι εκατοστά περισσότερο από ένα εικονικό φάρμακο σε υπέρβαρους άνδρες και γυναίκες. Αλλά αυτές οι μέθοδοι εγκυμονούν πολλούς κινδύνους, επομένως δεν πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.
Η δημιουργία μυϊκής μάζας στο σώμα μπορεί σίγουρα να αυξήσει την ικανότητά σας να καίτε θερμίδες, συμπεριλαμβανομένου του λίπους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αναμόρφωση του σώματος, μερικές φορές παρόμοια με τη μείωση του τοπικού λίπους. Η αύξηση της συνολικής μυϊκής μάζας θα βοηθήσει περισσότερο από την τοπική μυϊκή ανάπτυξη, εάν ο στόχος σας είναι τελικά η απώλεια λίπους.
