Μια κλινική δοκιμή ακολούθησε μια ασυνήθιστη προσέγγιση για να βοηθήσει ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Αντί για φάρμακα, η μελέτη αυτή χρησιμοποίησε μόνο δίαιτα για να βελτιώσει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα εστιάζοντας στα μεταβολικά επιβλαβή αποθέματα λιπιδίων, δήλωσε η Barbara Gower, καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Διατροφής.
Το λίπος που αποθηκεύεται γύρω από τα όργανα του σώματος, ιδιαίτερα στο πάγκρεας, βλάπτουν τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν και απελευθερώνουν την ινσουλίνη, σύμφωνα με την Gower. Σε μια πιλοτική μελέτη, η ειδικός έχει ήδη αποδείξει ότι η τροποποίηση της διατροφής μπορεί να αφαιρέσει αυτά τα αποθέματα λιπιδίων και να αυξήσει δραματικά την πρώτη φάση παραγωγής ινσουλίνης σε άτομα υψηλού κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 -σε προδιαβητικά άτομα.
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ακολούθησαν μία από τις δύο ακόλουθες δίαιτες: α) μια δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά ή β) μια δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη που έχει σχεδιαστεί για να ελαχιστοποιεί τις αυξήσεις στα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα.
Η διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη περιορίζει τους υδατάνθρακες που οδεύουν γρήγορα στο αίμα και προτιμά τις τροφές που διασπώνται αργά στο στομάχι και άρα πηγαίνουν αργά στο αίμα, όπως τα κρέατα, τα πουλερικά, οι ξηροί καρποί, τα αυγά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και ορισμένα φρούτα και λαχανικά που δεν περιέχουν πολύ άμυλο. Όλα τα τρόφιμα της μελέτης αποστέλλονταν στα σπίτια των συμμετεχόντων κάθε εβδομάδα.
«Η μελέτη εστίασε στο εάν η δίαιτα μπορεί να «αντιστρέψει» τον διαβήτη τύπου 2 αποκαθιστώντας τη λειτουργία των βήτα κυττάρων», είπε η Gower. Η λειτουργία των βήτα κυττάρων μειώνεται προοδευτικά στον διαβήτη τύπου 2. Η μείωση είναι ιδιαίτερα αισθητή στην αρχική φάση της έκκρισης ινσουλίνης. Όταν ξεκινάτε να τρώτε, μέσα σε λίγα λεπτά απελευθερώνονται κόκκοι γεμάτοι με ινσουλίνη που βρίσκονται «έτοιμοι για χρήση» στα εξωτερικά τοιχώματα των βήτα κυττάρων, εξήγησε η Gower. «Αν αυτό δεν είναι αρκετό, το πάγκρεάς σας μπορεί να παράγει περισσότερη ινσουλίνη και να τη συσκευάσει, αλλά αυτό απαιτεί κάποιο χρόνο», είπε. Είναι η πρώτη φάση, η φάση «έτοιμη να φύγει η ινσουλίνη», που διαχωρίζει τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 από τα άλλα άτομα.
«Όταν πάσχετε από διαβήτη, δεν έχετε πλέον αυτή την άμεση απελευθέρωση κόκκων ινσουλίνης από τα βήτα κύτταρα», είπε ο Gower. «Κάνουμε ένεση στους ανθρώπους με γλυκόζη και δεν συμβαίνει τίποτα -μετά από 20 λεπτά, αρχίζουμε να βλέπουμε μια μικρή σταγόνα ινσουλίνης, αλλά χρειάζεται πάντα περισσότερη για να μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης. Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι συμβαίνει σε κυτταρικό επίπεδο, αλλά νομίζω ότι τα βήτα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται πλέον στη γλυκόζη. Είναι σαν να είναι τυφλά».
Αυτή η τύφλωση, υποθέτει η Gower, μπορεί να σχετίζεται με μια κατάσταση γνωστή ως λιποτοξικότητα.
Το αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από την απώλεια βάρους
Όταν τρώμε περισσότερες θερμίδες από όσες μπορεί να χρησιμοποιήσει το σώμα μας, το υπερβολικό λίπος συσσωρεύεται γύρω και μέσα από τα όργανα του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του παγκρέατος. Αυτό το λίπος, γνωστό ως σπλαχνικό και έκτοπο λίπος, πιστεύεται ότι καταστρέφει τα βήτα κύτταρα όταν συσσωρεύεται στο πάγκρεας. Υπάρχουν τρόποι μείωσης των έκτοπων λιπιδίων, σημειώνει η Gower. Τόσο η βαριατρική χειρουργική όσο και οι δίαιτες με πολύ λίγες θερμίδες έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τη λειτουργία των βήτα κυττάρων.
Σε μια προηγούμενη πιλοτική μελέτη από τη Gower, τα άτομα που διέτρεχαν κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 και ακολούθησαν τη δίαιτα της μελέτης είχαν εννιαπλάσια αύξηση στην έκκριση ινσουλίνης πρώτης φάσης και είχαν βελτιώσει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Είναι σημαντικό ότι η δίαιτα σχεδιάστηκε για να διατηρεί το σωματικό βάρος κάθε συμμετέχοντα, είπε η Gower: «Το αποτέλεσμα δεν εξαρτιόταν από την απώλεια βάρους».
Η Gower έχει τώρα χρηματοδότηση από το NIH για μια πολύ μεγαλύτερη μελέτη σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Οι μαγνητικές τομογραφίες που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της μελέτης θα αξιολογήσουν την απώλεια λίπους γύρω από το πάγκρεας. Εν τω μεταξύ, γενετικές δοκιμές και άλλα δείγματα θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό «αν η μία ή η άλλη δίαιτα ταιριάζει καλύτερα σε μια συγκεκριμένη ομάδα. Οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου 2 δεν είναι όλοι ίδιοι. Υπάρχουν ασθενείς με προβλήματα βήτα κυττάρων και ασθενείς που κυρίως έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η ειδικός ανέφερε: «Θα είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε, για παράδειγμα, εάν η δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά λειτουργεί καλύτερα για κάποια άτομα ή η δίαιτα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη λειτουργεί καλύτερα για τους άλλους. Η διάσωση της λειτουργίας των βήτα κυττάρων του παγκρέατος μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους Αφροαμερικανούς, οι οποίοι ως ομάδα παρουσιάζουν υψηλό επιπολασμό διαβήτη τύπου 2 για λόγους που δεν μπορούν να εξηγηθούν από τον τρόπο ζωής τους. Πιστεύουμε ότι η δυσανάλογη τάση για διαβήτη τύπου 2 που εκδηλώνεται από τους Αφροαμερικανούς οφείλεται σε μια μοναδική ευαισθησία στα λιπίδια του παγκρέατος».
Δημοσιευμένα δεδομένα έχουν δείξει ότι ο προδιαβήτης στους Αφροαμερικανούς συνδέεται μοναδικά με τα λιπίδια του παγκρέατος, σύμφωνα με την Gower. «Οι Αφροαμερικανοί εμφανίζουν αυξημένη ανταπόκριση στα βήτα κύτταρα καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής τους, καθιστώντας τους εγγενώς ευάλωτους στο οξειδωτικό στρες και το στρες του ενδοπλασματικού δικτύου που συμβαίνουν με την έκκριση ινσουλίνης. Πιστεύουμε ότι ένα «δεύτερο χτύπημα» από τη λιποτοξικότητα μπορεί να προκαλέσει μια ξεχωριστή και ιδιαίτερα λοιμώδη αιτιολογία ασθένειας στους Αφροαμερικανούς».
Εάν η κλινική δοκιμή είναι επιτυχής, θα μπορούσε να δείξει τον δρόμο για νέες συστάσεις για την κλινική φροντίδα του πρώιμου διαβήτη τύπου 2. «Μια ανέξοδη, εφικτή αλλαγή του τρόπου ζωής στη σύνθεση της διατροφής μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση της νόσου και/ή σε επιβράδυνση της εξέλιξης του διαβήτη».
