Του Osman Shabir, Postdoctoral Research Associate, University of Sheffield, The Conversation.
Η νόσος Αλτσχάιμερ, η πιο κοινή μορφή άνοιας, έχει συσχετιστεί εδώ και καιρό με τη συσσώρευση πλακών (συστάδες μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται βήτα αμυλοειδές) στον εγκέφαλο. Επιστήμονες στο Ισραήλ έχουν δείξει ότι ένας τύπος οξυγονοθεραπείας μπορεί να σταματήσει το σχηματισμό νέων πλακών και ακόμη και να αφαιρέσει τις υπάρχουσες πλάκες σε ποντίκια με Αλτσχάιμερ.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο γενετικά τροποποιημένου ποντικού της νόσου Αλτσχάιμερ που ονομάζεται 5xFAD. Τα ποντίκια υποβλήθηκαν σε θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο για να διαπιστωθεί εάν μπορούσαν να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.
Η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο περιλαμβάνει την αναπνοή καθαρού οξυγόνου σε θάλαμο υπό πίεση. Στον θάλαμο, η πίεση του αέρα αυξάνεται δύο έως τρεις φορές πάνω από την κανονική πίεση. Χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία της νόσου των δυτών (νόσος της αποσυμπίεσης), της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα και ορισμένων μορφών εγκεφαλικού επεισοδίου ή εγκεφαλικού τραυματισμού. Λειτουργεί εξαναγκάζοντας σε αυξημένη οξυγόνωση των ιστών που λαμβάνουν χαμηλά επίπεδα οξυγόνου, μια κατάσταση που ονομάζεται υποξία. Αυτή η θεραπεία θα μπορούσε να βελτιώσει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο για να θρέψει τα εγκεφαλικά κύτταρα που συνήθως στερούνται επαρκούς αίματος, και ως εκ τούτου επαρκούς οξυγόνου, στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Επιστήμονες, από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, χειρίστηκαν 15 ποντίκια έξι μηνών (αυτή η ηλικία αντιστοιχεί σε περίπου 30 ανθρώπινα χρόνια) με θεραπεία υπερβαρικού οξυγόνου για μία ώρα την ημέρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα για τέσσερις εβδομάδες. Η θεραπεία όχι μόνο μείωσε τον αριθμό και το μέγεθος των πλακών στον εγκέφαλο των ποντικών, αλλά επιβράδυνε επίσης τον σχηματισμό νέων πλακών, σε σύγκριση με μια ομάδα ποντικών ελέγχου που δεν έλαβαν θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο.
Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η ροή του αίματος στον εγκέφαλο μειώνεται στα άτομα που έχουν Αλτσχάιμερ. Αυτή η μελέτη έδειξε αυξημένη ροή αίματος στον εγκέφαλο στα ποντίκια που λάμβαναν οξυγονοθεραπεία, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση των πλακών από τον εγκέφαλο και μειώνει τη φλεγμονή -χαρακτηριστικό γνώρισμα της νόσου Αλτσχάιμερ. Βελτιώνοντας τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, μειώνοντας τα επίπεδα των πλακών και μειώνοντας την υποξία, τα ποντίκια που υποβάλλονταν σε καθημερινή οξυγονοθεραπεία άρχισαν να παρουσιάζουν βελτιώσεις στις γνωστικές τους ικανότητες, όπως στη μνήμη αναγνώρισης χώρου καθώς στην ικανότητα να θυμούνται συναισθηματικές και κοινωνικές καταστάσεις που σχετίζονται με ένα γεγονός.
Όχι μόνο ποντίκια
Στη συνέχεια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αυτά τα ευρήματα για να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα της οξυγονοθεραπείας σε έξι άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών με γνωστική έκπτωση. Διαπίστωσαν ότι 60 συνεδρίες οξυγονοθεραπείας, σε διάστημα 90 ημερών, αύξησαν τη ροή του αίματος σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου και βελτίωσαν σημαντικά τις γνωστικές ικανότητες των ασθενών, για παράδειγμα βελτίωσαν τη μνήμη, την προσοχή και την ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών.
Μια προηγούμενη μελέτη διαπίστωσε ότι η οξυγονοθεραπεία μείωσε τις πλάκες στον εγκέφαλο σε ένα άλλο μοντέλο ποντικού της νόσου Αλτσχάιμερ. Και, πριν από αυτό, οι συνάδελφοί μου και εγώ δημοσιεύσαμε μια μελέτη στο Scientific Reports που έδειξε ότι το καθαρό οξυγόνο σε κανονική ατμοσφαιρική πίεση μπορεί να αυξήσει τον όγκο του αίματος στον εγκέφαλο ποντικών ηλικίας έξι μηνάν με νόσο Αλτσχάιμερ, και επίσης ότι αυτό μπορεί να είναι ικανό να προωθήσει την εκκαθάριση των πλακών στον εγκέφαλο.
Συνολικά, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η οξυγονοθεραπεία μπορεί να είναι σε θέση να μειώσει τη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με τη γήρανση και την άνοια τόσο σε ποντίκια όσο και σε ανθρώπους.
«Δεν νομίζω ότι αυτό μπορεί να «θεραπεύσει» τη νόσο του Αλτσχάιμερ στους ανθρώπους», είπε ο καθηγητής Uri Ashery, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, στους Times of Israel, «αλλά μπορεί να είναι σε θέση να επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη και τη σοβαρότητά της».
Η ισραηλινή μελέτη ήταν πολύ μικρή για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Επίσης, 60 συνεδρίες οξυγονοθεραπείας υπό πίεση, διάρκειας μίας ώρας η καθεμία, απλά δεν είναι εφικτές για τους περισσότερους ανθρώπους. Η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο δεν μπορεί ακόμη να προσφερθεί στο σπίτι ή σε οίκο φροντίδας, όπου βρίσκονται τα περισσότερα άτομα με Αλτσχάιμερ. Και οι καθημερινές επισκέψεις σε νοσοκομείο ή κλινική δεν είναι πρακτικό πράγμα για τα περισσότερα άτομα με άνοια.
Οι θάλαμοι κοστίζουν έως και 100.000 ευρώ, με περίπου 1.500 επιπλέον ευρώ για συντήρηση το χρόνο. Και οι θεραπείες κοστίζουν από 40 έως 250 ευρώ ανά συνεδρία. Δεδομένου ότι υπάρχουν σχεδόν ένα εκατομμύριο άτομα με άνοια μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι σαφές ότι η προσφορά σε κάθε ασθενή θεραπείας με υπερβαρικό οξυγόνο για 60 ημέρες δεν είναι επί του παρόντος εφαρμόσιμη ή οικονομικά βιώσιμη. Και τα αποτελέσματα, αν και πολλά υποσχόμενα σε ποντίκια, πρέπει να επιβεβαιωθούν σε άτομα με Αλτσχάιμερ σε μεγάλες κλινικές δοκιμές.
