Ο ιός του έρπητα ζωστήρα (Varicella Zoster Virus – VZV) μολύνει τον άνθρωπο στην παιδική ηλικία και προκαλεί ανεμοβλογιά. Στην συνέχεια ο ιός μεταπίπτει σε λανθάνουσα κατάσταση, συνήθως στα γάγγλια των νεύρων. Ο ιός ενεργοποιείται εκ νέου στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, όταν εξασθενήσει το ανοσοποιητικό σύστημα, π.χ. με λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, όταν εμφανιστεί ένα κακόηθες νόσημα, HIV λοίμωξη και τέλος μεγάλη ηλικία που συνοδεύεται από ανοσογήρανση.
Η επανενεργοποίηση του ιού προκαλεί έρπητα ζωστήρα, που χαρακτηρίζεται από επώδυνες δερματικές βλάβες, κατά μήκος ενός νευροτομίου. Η συχνότητα του έρπη ζωστήρα αυξάνει με την ηλικία, από 5 κρούσματα ανά 1.000 άτομα πληθυσμού ηλικίας 50-59 ετών σε 11 κρούσματα ανά 1,000 άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών. Η μεθερπητική νευραλγία είναι η συνηθέστερη επιπλοκή που χαρακτηρίζεται από επίμονο και δυσίατο πόνο μετά την αποδρομή των δερματικών βλαβών, που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Η συχνότητα της νευραλγίας είναι 10–13% σε άτομα άνω των 50 ετών που εμφάνισαν έρπητα ζωστήρα και αυξάνεται με την ηλικία.
Διαθέσιμα εμβόλια για τον Έρπητα Ζωστήρα
- Ζων εμβόλιο του Έρπητα (Zoster Vaccine Live -ZVL, Zostavax), μία δόση ζώντος εξασθενημένου ιού έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα ηλικίας ≥ 50 ετών. Δεν επιτρέπεται η χορήγηση του σε ανοσοκατασταλμένα άτομα
- Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του Έρπητα (Recombinant Zoster Vaccine, RZV-Shingrix), που περιέχει ανασυνδυασμένη ιική γλυκοπρωτεΐνη Ε σε συνδυασμό με το ανοσοενισχυτικό AS01B. Το RZV έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών και για ανοσοκατασταλμένα άτομα άνω των 18 ετών. Το εμβολιαστικό σχήμα περιλαμβάνει δύο δόσεις εμβολίου χορηγούμενες: σε διάστημα 2-6 μηνών, για τους ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας ≥ 50 ετών, και σε διάστημα 1-2 μηνών για τους ανοσοκατεσταλμένους ενήλικες ηλικίας ≥ 18 ετών.
Αποτελεσματικότητα των εμβολίων στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα σε ανοσοεπαρκή άτομα
Ζων εμβόλιο του Έρπητα-ZVL: 50–59 ετών 70%, 60–69 ετών 64%, άνω των 70 ετών 38%.
Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του Έρπητα – RZV: 50–59 ετών 96,6%, 60–69 ετών 97,4%, άνω των 70 ετών 91,3%. Η μέση αποτελεσματικότητα του ανασυνδυασμένου εμβολίου ανήλθε σε 89% έως και 10 έτη μετά τον εμβολιασμό.
Αποτελεσματικότητα στην πρόληψη μεθερπητικής νευραλγίας
- Ζων εμβόλιο του Έρπητα-ZVL: 65,7% -66%.
- Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του Έρπητα – RZV: 88,8% – 91,2%.
Αποτελεσματικότητα σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς
Ζων εμβόλιο του Έρπητα-ZVL: Δεν χορηγείται σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς
Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του Έρπητα – RZV: Μελετήθηκε σε ομάδες ασθενών με αιματολογική κακοήθεια ή με αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων και βρέθηκε αποτελεσματικότητα στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα από 68-87%, και στην πρόληψη μεθερπητικής νευραλγίας 89%.
Ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν έναντι του Έρπητα Ζωστήρα και με ποιο εμβόλιο
- Ενήλικες άνω των 50 ετών. Προτιμάται το ανασυνδυασμένο εμβόλιο – RZV.
- Ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς άνω των 18 ετών, που είναι σε αυξημένο κίνδυνο για έρπητα ζωστήρα, μόνο με ανασυνδυασμένο εμβόλιο – RZV.
Οδηγίες σε ειδικές περιπτώσεις
- Χορηγούνται δυο δόσεις του ανασυνδυασμένου εμβόλιου του Έρπητα – RZV σε μεσοδιάστημα 2-6 μηνών σε ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας άνω των 50 ετών.
- Εφόσον ο ασθενής είναι ανοσοκατασταλμένος άνω των 18 ετών, η δεύτερη δόση του ανασυνδυασμένουεμβολίου του Έρπητα – RZV χορηγείται όχι αργότερα από 1-2 μήνες.
- Εναλλακτικά σε ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας άνω 50 ετών μία δόση του Ζώντος Εμβολίου του Έρπητα-ZVL.
- Εάν ο ασθενής έχει προηγούμενο επεισόδιο έρπητα ζωστήρα, το εμβόλιο χορηγείται μετά από 12 μήνες.
- Εάν ο ασθενής έχει ήδη λάβει το Ζων Εμβόλιο του Έρπητα-ZVL, ο εμβολιασμός μπορεί να επαναληφθεί με Ανασυνδυασμένο Εμβόλιο του Έρπητα – RZV (δύο δόσεις) μετά από 12 μήνες
- Δεν απαιτείται έλεγχος αντισωμάτων έναντι του ιού VZV πριν τον εμβολιασμό για τον έρπητα ζωστήρα. Σχεδόν όλοι οι ενήλικες άνω των 50 ετών έχουν μολυνθεί με τον VZV, ανεξάρτητα αν αναφέρουν συμπτώματα συμβατά με ανεμοβλογιά στο παρελθόν. Αν όμως είναι γνωστό ότι ο ασθενής είναι επίνοσος στον VZV, προτιμάται η χορήγηση 2 δόσεων (με μεσοδιάστημα τεσσάρων εβδομάδων) του εμβολίου της ανεμοβλογιάς.
- Εγκυμοσύνη: δεν υπάρχουν δεδομένα για τα εμβόλια έναντι του έρπητα σε εγκύους.
