Είστε σε δίαιτα; Ίσως αποφεύγετε εντελώς τα γλυκά και τους υδατάνθρακες ή περιορίζετε το φαγητό αργά το βράδυ. Αυτά είναι παραδείγματα τροποποιήσεων συμπεριφοράς αλλά όταν πρόκειται για το φαγητό, η αποφυγή των ερεθισμάτων που σας κάνουν να φάτε μπορεί να είναι πολύ δύσκολη.
Για να κατανοήσουν τι ωθεί στην υπερκατανάλωση τροφής, οι επιστήμονες εξετάζουν πιο προσεκτικά μια δομή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στα κίνητρα, και ονομάζεται επικλινής πυρήνας.
Αυτή η μικρή περιοχή οδηγεί σε συμπεριφορές αναζήτησης ανταμοιβής που αποτελούν τη βάση της επιδίωξης για σεξ και διάφορες εθιστικές ουσίες όπως η νικοτίνη και το αλκοόλ. Το φαγητό μπορεί επίσης να είναι εθιστικό.
«Τα κέντρα κινήτρων του εγκεφάλου εξελίχθηκαν για να μας βοηθήσουν να επιβιώσουμε· η εύρεση τροφής και το σεξ είναι απαραίτητα για την επιβίωση των ατόμων και των ειδών», δήλωσε η Carrie Ferrario, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του University of Michigan.
«Όμως αυτό που μας έδινε πλεονέκτημα όταν ήταν δύσκολο να βρούμε φαγητό έχει γίνει μειονέκτημα και ανθυγιεινό στο τρέχον περιβάλλον με τις “πυκνές” τροφές. Και επιδεινώνεται από την υπερβολική αφθονία των εξαιρετικά επεξεργασμένων, χαμηλής θρεπτικής αξίας, τροφών που μπορεί να ικανοποιούν τη γεύση μας, αλλά αφήνουν το σώμα μας αμέτοχο. Ο κόσμος αρνείται μια επιπλέον μερίδα μπρόκολου, ωστόσο υπάρχει συνήθως χώρος για κάτι τηγανιτό ή λίγο επιδόρπιο σοκολάτας. Η πραγματική πρόκληση είναι να ξεπεραστούν αυτές οι παρορμήσεις και να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας όταν πρόκειται για το φαγητό», πρόσθεσε η Ferrario.
Δεδομένης της μεγάλης επίπτωσης που έχει η παχυσαρκία σχεδόν σε όλα τα συστήματα του σώματος, η Ferrario και οι συνάδελφοί τους χρησιμοποιούν μοντέλα αρουραίων για να κατανοήσουν πιθανές διαφορές στον εγκέφαλο μεταξύ ζώων που είναι επιρρεπή στην υπερκατανάλωση τροφής και άρα στην παχυσαρκία, και όσων δεν είναι.
Προηγούμενη έρευνα από το εργαστήριο της Ferrario εντόπισε διαφορές στον επικλινή πυρήνα σε επιρρεπείς στην παχυσαρκία αρουραίους. Η τελευταία μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Neurochemistry, παρακολούθησε τι συνέβαινε σε πραγματικό χρόνο στον εγκέφαλο όταν αυτά τα ζώα έλαβαν επισημασμένη γλυκόζη. Ο ιχνηθέτης επέτρεψε στους ερευνητές να μετρήσουν αυτό το σάκχαρο στον εγκέφαλο.
Η ζάχαρη είναι η κύρια πηγή καυσίμου του εγκεφάλου και μόλις φτάσει εκεί, το μόριο διασπάται και χρησιμοποιείται για τη δημιουργία νέων μορίων όπως η γλουταμίνη, το γλουταμικό και το GABA, που το καθένα τους παίζει σημαντικό ρόλο να επηρεάζοντας την ενεργοποίηση των νευρώνων στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. «Η γλυκόζη που διασπάται και στη συνέχεια οι άνθρακές της ενσωματώνονται σε νευροδιαβιβαστές. Βλέπουμε αυτούς τους επισημασμένους άνθρακες να εμφανίζονται σε αυτά τα μόρια -γλουταμινικό, γλουταμίνη και GABA», εξήγησαν οι ερευνητές.
Διαπιστώθηκε όμως ότι η γλυκόζη χρειαζόταν περισσότερο χρόνο για να εισέλθει στον επικλινή πυρήνα των επιρρεπών στην παχυσαρκία ζώων. Επιπλέον, κατά τη μέτρηση της συγκέντρωσης του γλουταμικού, της γλουταμίνης και του GABA, βρέθηκαν υπερβολικά επίπεδα γλουταμικού, ενός διεγερτικού νευροδιαβιβαστή. Αυτό, είπαν οι ερευνητές, υποδηλώνει ένα ελάττωμα σε μια διαδικασία ανακύκλωσης νευροδιαβιβαστών, που συνήθως διατηρείται στο νευρικό σύστημα από κύτταρα σε σχήμα αστεριού, τα αστροκύτταρα. Κανονικά, τα αστροκύτταρα τραβούν το γλουταμικό από τον χώρο μεταξύ των νευρώνων, που ονομάζονται συνάψεις, το μετατρέπουν σε γλουταμίνη και στη συνέχεια το μεταφέρουν πίσω στα κύτταρα που παράγουν GABA ή γλουταμινικό. Αυτή η ακολουθία είναι κρίσιμη για την απενεργοποίηση και ενεργοποίηση των νευρώνων.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι στα ποντίκια με τάση παχυσαρκίας τα αστροκύτταρα παίρνουν πολύ γλουταμικό και δεν αφαιρείται από τις συνάψεις. Η Ferrario πρόσθεσε: «Η ισορροπία μεταξύ γλουταμικού και GABA (ο κύριος ανασταλτικός πομπός) είναι πραγματικά σημαντική για τη λειτουργία του εγκεφάλου και επηρεάzει τη δραστηριότητα των νευρώνων στον επικλινή πυρήνα». Αυτή η ισορροπία, και επομένως η εγκεφαλική δραστηριότητα, είναι διαφορετική στους επιρρεπείς σε παχυσαρκία έναντι των ανθεκτικών στην παχυσαρκία αρουραίων.
Η ερευνητική ομάδα ελπίζει να μελετήσει στη συνέχεια τον ρόλο της φλεγμονής στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας και το πώς οι διαφορές στη λειτουργία του εγκεφάλου συμβάλλουν στην ευαισθησία και την αντίσταση στην παχυσαρκία.
