Μελέτη ερευνητών από την New Cleveland Clinic, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Medicine, δείχνει ότι η ερυθριτόλη (erythritol), ένα δημοφιλές τεχνητό γλυκαντικό, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού. Πρόκειται για μια στατιστική σχέση που δεν αποδεικνύει σχέση αιτίας-αποτελέσματος.
Οι ερευνητές εξέτασαν πάνω από 4.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν υψηλότερα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα τους διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό. Εξέτασαν επίσης τα αποτελέσματα της προσθήκης ερυθριτόλης είτε σε πλήρες αίμα είτε σε απομονωμένα αιμοπετάλια τα οποία είναι θραύσματα κυττάρων που συγκεντρώνονται μεταξύ τους για να σταματήσουν την αιμορραγία. Η ερυθριτόλη βρέθηκε πως κάνει τα αιμοπετάλια πιο εύκολο να ενεργοποιηθούν και να σχηματίσουν θρόμβο. Οι προκλινικές μελέτες επιβεβαίωσαν ότι η κατάποση της ερυθριτόλης αύξησε τον σχηματισμό θρόμβων.
«Τα γλυκαντικά όπως η ερυθριτόλη έχουν αυξηθεί σε δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια, αλλά χρειάζεται να γίνουν εις βάθος έρευνες για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους», δήλωσε ο Stanley Hazen, πρόεδρος του Τμήματος Καρδιαγγειακών & Metabolic Sciences στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Lerner και επικεφαλής του τμήματος Προληπτικής Καρδιολογίας στην Cleveland Clinic. «Οι καρδιαγγειακές παθήσεις δημιουργούνται με την πάροδο του χρόνου και είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τα τρόφιμα που τρώμε δεν περιέχουν κρυφούς παράγοντες κινδύνου».
Τα τεχνητά γλυκαντικά, όπως η ερυθριτόλη, είναι υποκατάστατα της επιτραπέζιας ζάχαρης σε προϊόντα χωρίς ζάχαρη ή χαμηλών θερμίδων. Τα προϊόντα αυτά συνιστώνται συχνά σε άτομα που έχουν διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο ή αναζητούν τρόπους να χάσουν κιλά. Τα άτομα με αυτές τις παθήσεις διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για ανεπιθύμητα καρδιαγγειακά συμβάντα όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό.
Η ερυθριτόλη ανήκει σε μια κατηγορία ενώσεων που ονομάζονται αλκοόλες σακχάρου -σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν η ξυλιτόλη, η σορβιτόλη και η μαλτιτόλη. Η ερυθριτόλη είναι αρκετά διαφορετική από τις άλλες αλκοόλες σακχάρου. Σε μεγάλης κλίμακας παραγωγή, δημιουργείται όταν ένας τύπος μαγιάς ζυμώνει τη γλυκόζη από άμυλο καλαμποκιού ή σίτου. Το τελικό προϊόν μοιάζει με λευκούς κρυστάλλους σε σκόνη. Αποδίδει 0,24 θερμίδες ανά γραμμάριο ενώ η ζάχαρη περίπου 4 θερμίδες. Παρέχοντας μόνο το 6% των θερμίδων της ζάχαρης, δίνει το 70% της γλυκύτητας της ζάχαρης. Το ανθρώπινο σώμα παράγει χαμηλές ποσότητες ερυθριτόλης εκ φύσεως. Δεν ανεβάζει τη γλυκόζη του αίματος ή την ινσουλίνη.
Το θέμα με την ερυθριτόλη είναι ότι μπορεί να προκαλέσει πεπτικά προβλήματα σε μεγάλη κατανάλωση. Μετά την κατάποση μεταβολίζεται ελάχιστα από τον οργανισμό καθώς ο άνθρωπος δεν διαθέτει κάποιο ένζυμο που να διασπά την ερυθριτόλη. Εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και εξέρχεται από το σώμα κατά 90% μέσω των ούρων. Στην ουσία ανήκει σε μια κατηγορία φυτικών ινών που αποκαλούνται FODMAPs, ωστόσο μόνο το 10% καταλήγει στο παχύ έντερο. Σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες αλκοόλες ζάχαρης, φαίνεται να είναι ανθεκτική στη ζύμωση από τα βακτήρια του παχέος εντέρου.
Η μέτρηση των τεχνητών γλυκαντικών είναι δύσκολη και οι απαιτήσεις επισήμανσης στην ετικέτα των προϊόντων είναι ελάχιστες -συχνά δεν αναφέρονται μεμονωμένες ενώσεις. Η ερυθριτόλη ανήκει στην κατηγορία “Γενικά Αναγνωρισμένη ως Ασφαλής (GRAS)” από τον FDA, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει απαίτηση για μακροπρόθεσμες μελέτες ασφάλειας.
Οι συγγραφείς σημειώνουν τη σημασία των μελετών παρακολούθησης για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους στον γενικό πληθυσμό. Η μελέτη είχε αρκετούς περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένου του ότι οι μελέτες κλινικής παρατήρησης καταδεικνύουν συσχέτιση και όχι αιτιότητα.
«Η μελέτη μας δείχνει πως όταν οι συμμετέχοντες κατανάλωναν ένα ρόφημα με μια ποσότητα ερυθριτόλης που βρίσκεται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, παρατηρούνται αξιοσημείωτα αυξημένα επίπεδα στο αίμα για μέρες -επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που παρατηρούνται για την ενίσχυση των κινδύνων πήξης», είπε ο Hazen. «Είναι σημαντικό να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες ασφάλειας για να εξεταστούν οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις των τεχνητών γλυκαντικών γενικά, και της ερυθριτόλης ειδικά, στους κινδύνους για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό, ιδιαίτερα σε άτομα με υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο».
Περισσότερες πληροφορίες: The artificial sweetener erythritol and cardiovascular event risk, Nature Medicine (2023). DOI: 10.1038/s41591-023-02223-9. www.nature.com/articles/s41591-023-02223-9.
