Περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από εμβοές, μια κατάσταση που κάνει κάποιον να ακούει έναν ήχο (όπως κουδούνισμα ή βουητό) χωρίς εξωτερική πηγή. Συχνά σχετίζεται με απώλεια ακοής. Όχι μόνο η πάθηση μπορεί να είναι ενοχλητική για τους πάσχοντες, αλλά μπορεί επίσης να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, προκαλώντας άγχος ή κατάθλιψη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για ασθενείς που υποφέρουν από εμβοές για μήνες ή χρόνια.
Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για τις εμβοές. Έτσι, η εύρεση ενός τρόπου καλύτερης διαχείρισης ή αντιμετώπισής τους θα μπορούσε να βοηθήσει πολλά εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Ένας τομέας έρευνας που μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των εμβοών είναι ο ύπνος. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Πρώτον, οι εμβοές είναι μια φανταστική αντίληψη. Αυτό συμβαίνει όταν η εγκεφαλική δραστηριότητα μας κάνει να βλέπουμε, να ακούμε ή να μυρίζουμε πράγματα που δεν υπάρχουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν φανταστικές αντιλήψεις μόνο όταν κοιμούνται, αλλά τα άτομα με εμβοές ακούν φανταστικούς ήχους ενώ είναι ξύπνια.
Ο δεύτερος λόγος είναι επειδή οι εμβοές μεταβάλλουν την εγκεφαλική δραστηριότητα, με ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου (όπως αυτές που εμπλέκονται στην ακοή) να είναι δυνητικά πιο ενεργές από όσο θα έπρεπε. Αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει πώς συμβαίνει μια αίσθηση-φάντασμα. Όταν κοιμόμαστε, η δραστηριότητα σε αυτές τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου αλλάζει επίσης.
Μια ερευνητική ανασκόπηση εντόπισε μερικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου που αποτελούν τη βάση τόσο των εμβοών όσο και του ύπνου. Η καλύτερη κατανόηση αυτών των μηχανισμών -και του τρόπου με τον οποίο συνδέονται- θα μπορούσε κάποια μέρα να βοηθήσει να βρεθούν τρόποι διαχείρισης και θεραπείας των εμβοών.
Ύπνος και εμβοές
Όταν κοιμόμαστε, το σώμα μας βιώνει πολλαπλά στάδια ύπνου. Ένα από τα πιο σημαντικά στάδια είναι ο ύπνος αργών κυμάτων (γνωστός και ως βαθύς ύπνος), ο οποίος θεωρείται ότι μας ξεκουράζει περισσότερο από τα άλλα στάδια. Κατά τη διάρκεια του ύπνου βραδέων κυμάτων, η εγκεφαλική δραστηριότητα κινείται με διακριτά «κύματα» στις διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, ενεργοποιώντας μεγάλες περιοχές μαζί (όπως αυτές που εμπλέκονται με τη μνήμη και την επεξεργασία των ήχων). Θεωρείται ότι ο ύπνος αργών κυμάτων επιτρέπει στους νευρώνες του εγκεφάλου να ανακάμψουν από την καθημερινή φθορά. Ο βαθύς ύπνος εεωρείται επίσης σημαντικός για τη μνήμη μας.
Δεν βιώνει κάθε περιοχή του εγκεφάλου την ίδια ποσότητα δραστηριότητας αργών κυμάτων. Είναι πιο έντονη σε περιοχές που χρησιμοποιούμε περισσότερο όταν είμαστε ξύπνιοι, όπως εκείνες που είναι σημαντικές για την κινητική λειτουργία και την όραση. Αλλά μερικές φορές, ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου μπορεί να είναι υπερδραστήριες κατά τη διάρκεια του ύπνου βραδέων κυμάτων. Αυτό συμβαίνει σε διαταραχές ύπνου όπως η υπνοβασία.
Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί σε άτομα με εμβοές. Ίσως οι υπερκινητικές περιοχές του εγκεφάλου να μένουν ξύπνιες στον κατά τα άλλα κοιμισμένο εγκέφαλο. Αυτό θα εξηγούσε γιατί πολλοί άνθρωποι με εμβοές βιώνουν διαταραγμένο ύπνο και νυχτερινούς τρόμους πιο συχνά από τους ανθρώπους που δεν έχουν εμβοές.
Οι ασθενείς με εμβοές περνούν επίσης περισσότερο χρόνο σε ελαφρύ ύπνο. Ίσως οι εμβοές εμποδίζουν τον εγκέφαλο να παράγει τη δραστηριότητα αργών κυμάτων που απαιτείται για έναν βαθύ ύπνο, με αποτέλεσμα να έχουν ελαφρύ και διακοπτόμενο ύπνο.
Ωστόσο, παρόλο που οι ασθενείς με εμβοές έχουν λιγότερο βαθύ ύπνο, κατά μέσο όρο από τους ανθρώπους χωρίς εμβοές, η ανασκόπηση δείχνει ότι ο βαθύς ύπνος δεν επηρεάζεται σχεδόν καθόλου από τις εμβοές. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα που συμβαίνει όταν ο ύπνος είναι βαθύς πραγματικά τις εμβοές.
Υπάρχουν μερικοί τρόποι που ο εγκέφαλος μπορεί να καταστείλει τις εμβοές στον βαθύ ύπνο. Ένας έχει να κάνει με τους νευρώνες του εγκεφάλου. Μετά από μια μακρά περίοδο εγρήγορσης, οι νευρώνες στον εγκέφαλο πιστεύεται ότι μεταβαίνουν σε λειτουργία δραστηριότητας αργού κύματος για να ανακάμψουν. Όσο περισσότεροι νευρώνες σε αυτή τη λειτουργία μαζί, τόσο ισχυρότερη είναι η ώθηση για την ένωση του υπόλοιπου εγκεφάλου.
Γνωρίζουμε ότι η ορμή για ύπνο μπορεί να γίνει αρκετά ισχυρή ώστε οι νευρώνες στον εγκέφαλο να περάσουν τελικά σε λειτουργία δραστηριότητας αργού κύματος. Και δεδομένου ότι αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπερδραστήριες κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης, ίσως οι εμβοές να μπορούν να κατασταλούν, ως αποτέλεσμα.
Η δραστηριότητα των αργών κυμάτων έχει επίσης αποδειχθεί ότι παρεμβαίνει στην επικοινωνία μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου. Στον βαθύ ύπνο, όταν η δραστηριότητα των αργών κυμάτων είναι πιο έντονη, αυτό μπορεί να εμποδίσει τις υπερκινητικές περιοχές να διαταράξουν άλλες και άρα να μην διακόψουν τον ύπνο. Αυτό θα εξηγούσε γιατί τα άτομα με εμβοές μπορούν να κοιμηθούν βαθιά και γιατί οι εμβοές μπορεί να καταστέλλονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ο ύπνος είναι επίσης σημαντικός για την ενίσχυση της μνήμης μας, βοηθώντας στην πρόκληση αλλαγών στις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων στον εγκέφαλο. Οι αλλαγές στη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορούν να συμβάλλουν ώστε οι εμβοές να διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά από μια αρχική ενεργοποίηση.
Αντιμετώπιση εμβοών
Η ένταση των εμβοών μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια μιας δεδομένης ημέρας. Η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο αλλάζει η εμβοή στη διάρκεια του ύπνου θα μπορούσε να δώσει μια άμεση λαβή για το τι κάνει ο εγκέφαλος προκαλώντας διακυμάνσεις στην ένταση των εμβοών.
Σημαίνει επίσης ότι μπορεί μέσω του χειρισμού του ύπνου να μπορεί να βελτιωθεί η ευημερία των ασθενών -και πιθανώς να αναπτυχθούν νέες θεραπείες για τις εμβοές. Για παράδειγμα, οι διαταραχές ύπνου μπορούν να μειωθούν και η δραστηριότητα αργών κυμάτων μπορεί να ενισχυθεί μέσω παραδειγμάτων περιορισμού του ύπνου, όπου οι ασθενείς καλούνται να πάνε για ύπνο μόνο όταν είναι πραγματικά κουρασμένοι. Η ενίσχυση της έντασης του ύπνου θα μπορούσε να βοηθήσει να βρεθεί η επίδραση που έχει ο ύπνος στις εμβοές.
Ενώ υπάρχει η υποψία ότι ο βαθύς ύπνος είναι πιο πιθανό να επηρεάσει τις εμβοές, υπάρχουν πολλά άλλα στάδια του ύπνου που συμβαίνουν (όπως η γρήγορη κίνηση των ματιών ή ύπνος REM), το καθένα με μοναδικά πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας. Σε μελλοντική έρευνα, τόσο το στάδιο του ύπνου όσο και η δραστηριότητα των εμβοών στον εγκέφαλο θα μπορούσαν να παρακολουθούνται ταυτόχρονα με την καταγραφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να γίνουν περισσότερα γνωστά σχετικά με τη σχέση μεταξύ εμβοών και ύπνου και να κατανοηθεί το πώς οι εμβοές μπορεί να ανακουφιστούν από τη φυσική δραστηριότητα του εγκεφάλου.
