Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελείται από ένα περίπλοκο δίκτυο κυττάρων, ιστών και μορίων. Αυτά ελέγχουν τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της εξάλειψης των καρκινικών ή των μολυσμένων κυττάρων και της μη βλάβης του σώματος σ’ αυτή τη διαδικασία. Είναι αναμφισβήτητα το πιο περίπλοκο σύστημα στο ανθρώπινο σώμα, αλλά οι επιστήμονες έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο στην κατανόηση της λειτουργίας του.
Ένα ανεπαρκές ανοσοποιητικό μπορεί να προκαλέσει ποικίλα προβλήματα υγείας. Θα μπορούσε να οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις. Ανάλογα με τη φύση της ανοσολογικής ανεπάρκειας, οι λοιμώξεις μπορεί να κυμαίνονται από ιογενείς (όπως κρυολογήματα, γρίπη, έρπητα ζωστήρα και φουσκάλες) έως βακτηριακές (όπως η φυματίωση) ή μυκητιασικές. Η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού μπορεί επίσης να παρουσιαστεί ως υπερβολική φλεγμονή ή ακόμη και ως αυτοανοσία. Στην τελευταία περίπτωση το σώμα αρχίζει να βλέπει τους δικούς του ιστούς ως ξένους και τους επιτίθεται. Μερικά παραδείγματα αυτών των καταστάσεων είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο λύκος και η ψωρίαση.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό ποικίλλουν από πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε, όπως η γενετική μας σύνθεση και η έκθεσή μας σε παλαιότερα παθογόνα, μέχρι πράγματα που μπορούμε να ελέγξουμε ή να τροποποιήσουμε.
Τι να μην κάνετε
Δεδομένης της τεράστιας πολυπλοκότητας του ανοσοποιητικού συστήματος, οι απλοϊκές λύσεις δεν είναι αποτελεσματικές. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε μερικά από τα πράγματα που πρέπει -και δεν πρέπει- να κάνετε.
Πολλά προϊόντα ισχυρίζονται ότι «ενισχύουν» το ανοσοποιητικό σύστημα. Αλλά δεδομένης της περίπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ των κυττάρων στο σώμα μας, δεν είναι πραγματικά δυνατό να «ενισχύουμε» μόνο ένα μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος. Ακόμα κι αν ήταν δυνατό, η «ενίσχυση» μιας πτυχής του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να προκαλέσει κακές αντιδράσεις διαταράσσοντας την ευαίσθητη ισορροπία που αποτελείται από το σώμα μας. Για παράδειγμα, η «ενίσχυση» της ικανότητας του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμά τις λοιμώξεις θα μπορούσε επίσης να «τονώσει» άλλες πτυχές, όπως η φλεγμονή, που θα μπορούσαν να βλάψουν τον φυσιολογικό ιστό.
Είναι αλήθεια ότι το ανοσοποιητικό βασίζεται σε βιταμίνες και μέταλλα για να εκτελέσει τα καθήκοντά του. Αλλά δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία ότι η λήψη βιταμινών και συμπληρωμάτων μετάλλων θα βελτιώσει τη λειτουργία του. Η εξαίρεση είναι όταν ένα άτομο έχει μια γνωστή ανεπάρκεια, όπως ανεπάρκεια βιταμίνης D. Τα περισσότερα άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν έχουν συμπτώματα ή έχουν μόνο ασαφή, μη ειδικά συμπτώματα, όπως κόπωση ή πόνο στη μέση. Τα άτομα που ζουν με οστεοπόρωση, διαβήτη, νεφρική νόσο, παχυσαρκία ή κατάθλιψη ή όσοι έχουν περιορισμένη έκθεση στον ήλιο, ειδικά οι ηλικιωμένοι, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν ανεπάρκεια βιταμίνης D. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα γιατί μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καταγμάτων, καθώς και μόλυνσης από διάφορα παθογόνα, ειδικά αυτά που επηρεάζουν τους πνεύμονες, όπως η γρίπη και ο κορωνοϊός SARS-CoV-2.
Εάν πιστεύετε ότι έχετε ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών, θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας για μια ακριβή διάγνωση. Μπορεί να καθοριστεί μια στρατηγική διαχείρισης βασισμένη σε στοιχεία για εσάς. Ο λόγος για να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια είναι ότι η αύξηση της δόσης των συμπληρωμάτων μπορεί να σας κάνει κακό.
Πρώτον, ορισμένες βιταμίνες, όπως η βιταμίνη A, D, E και K, είναι λιποδιαλυτές και αποθηκεύονται στο σώμα. Είναι λοιπόν πιθανό να υπάρχουν επίπεδα που είναι πολύ υψηλά, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει τα δικά του προβλήματα. Για παράδειγμα, τα πολύ υψηλά επίπεδα βιταμίνης D μπορούν να προκαλέσουν πέτρες στα νεφρά, δυσκοιλιότητα και υψηλή αρτηριακή πίεση. Η υπερβολική ποσότητα βιταμίνης Α ή σιδήρου μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο συκώτι και σε άλλα όργανα.
Δεύτερον, τα θρεπτικά συστατικά δεν πρέπει να θεωρούνται ανεξάρτητα μεταξύ τους. Μάλλον θα έπρεπε να θεωρούνται ως μέρη ενός συνόλου. Ορισμένα συμπληρώματα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με άλλα ή ακόμη και με φάρμακα. Για παράδειγμα, η βιταμίνη Κ μπορεί να μειώσει την ικανότητα της βαρφαρίνης που αραιώνει το αίμα και αποτρέπει τους θρόμβους αίματος.
Ο συνδυασμός διαφορετικών συμπληρωμάτων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε υπερβολικές ή ανεπαρκείς ποσότητες ορισμένων θρεπτικών συστατικών, με δυνητικά επιζήμια αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η παρατεταμένη λήψη συμπληρωμάτων ψευδαργύρου -ένα θρεπτικό συστατικό που χρειάζεται στο ανοσοποιητικό σύστημα- μπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια χαλκού, η οποία έχει συνδεθεί με αναιμία και μειωμένη λειτουργία του εγκεφάλου.
Τι να κάνετε
Ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσετε ότι το ανοσοποιητικό σας παίρνει αυτό που χρειάζεται είναι μέσω ενός υγιεινού και ισορροπημένου τρόπου ζωής. Η διατροφή είναι κρίσιμη. Τρώτε τρόφιμα που δεν είναι επεξεργασμένα, χωρίς συντηρητικά και πλούσια σε μια ποικιλία βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών. Η διατροφή σας πρέπει να περιλαμβάνει πράσινα και κίτρινα λαχανικά, φρούτα και μούρα, δημητριακά ολικής αλέσεως, σπόρους και ξηρούς καρπούς.
Δεν είναι μόνο τα μεμονωμένα συστατικά των τροφίμων που είναι σημαντικά, η αλληλεπίδραση μεταξύ τους έχει και σημασία και αυτό δεν μπορεί να αναπαραχθεί σε ταμπλέτα. Οι παράγοντες του τρόπου ζωής είναι επίσης βασικοί. Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό και ουσιαστικό μέρος της ζωής, αλλά πρέπει να το απενεργοποιήσετε για να προστατεύσετε το σώμα. Η εύρεση αποτελεσματικών τρόπων ελέγχου του στρες, όπως ασκήσεις αναπνοής, γιόγκα και διαλογισμός, είναι σημαντική. Οι δραστηριότητες που έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την υγεία περιλαμβάνουν την επαρκή ανάπαυση, την τακτική άσκηση, το χρόνο σε εξωτερικούς χώρους και την κοινωνική επαφή. Το κάπνισμα και η υπερβολική χρήση αλκοόλ είναι σαφώς επιβλαβή.
Τέλος, συχνά ξεχνάμε να είμαστε ευγενικοί με τον εαυτό μας. Όταν είστε άρρωστοι, αφιερώστε χρόνο για να αναρρώσετε. Όταν διανύετε μια ιδιαίτερα αγχωτική περίοδο, κάντε μια επιπλέον προσπάθεια για να απαλλαγείτε από το άγχος. Το πιο σημαντικό, μην τα θεωρείτε αυτά έκτακτα μέτρα. Κάντε τα μέρος του τρόπου ζωής σας. Όσο δελεαστικό κι αν είναι, δεν είναι δυνατόν τα συμπληρώματα διατροφής να σας προστατεύσουν από έναν κακό τρόπο ζωής.
