Όλοι μας έχουμε τη δυσάρεστη εμπειρία ενός εξανθήματος στο δέρμα μας -ροζ, κόκκινο ή μωβ, κνησμώδες, φολιδωτό, γεμάτο πύον ή απλά αντιαισθητικό. Αυτή η ποικιλία δεν προκαλεί έκπληξη, επειδή το δέρμα είναι ένα πολύπλοκο όργανο. Κάποιες φορές πρόκειται για έκζεμα, ένας όρος που αναφέρεται σε δερματικές παθήσεις που έχουν κοινά συμπτώματα. Το έκζεμα είναι μια διαταραχή του φραγμού του δέρματος, μια φλεγμονή που προκαλεί συμπτώματα όπως ερυθρότητα, φαγούρα και εξανθήματα. Ο τύπος του εκζέματος που έχετε μπορεί να καθορίσει τον τύπο του εξανθήματος που θα εμφανίσετε.
Ο πιο συχνός τύπος εκζέματος είναι η ατοπική δερματίτιδα (ή ατοπικό έκζεμα). Είναι μια πολύπλοκη χρόνια δερματική πάθηση που χαρακτηρίζεται από υποτροπές και έναν κύκλο έντονης φαγούρας-ξυσίματος που οδηγεί σε ραγισμένο, φολιδωτό και διαρρέον δέρμα. Προσβάλλει περίπου το 12-20% των παιδιών και το 5-10% των ενηλίκων. Συχνά, εμφανίζεται στη βρεφική ηλικία και στο 30% συνεχίζει στην ενήλικη ζωή, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και αργότερα, ακόμη και στην τρίτη ηλικία -τείνει πάντως να βελτιώνεται με την πάροδο της ηλικίας. Η ατοπική δερματίτιδα έχει μεγάλο επιπολασμό επηρεάζοντας 230 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και είναι πιο συχνή σ’ αυτούς που έχουν αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα.
Ατοπικά συμπτώματα και αιτίες
Τα ορατά συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας, τα οποία έρχονται και φεύγουν, είναι ερυθρό και ξηρό ραγισμένο δέρμα, πλάκες με απολέπιση, πάχυνση του δέρματος και φολίδωση, αιμορραγία και ορορροή. Με τον καιρό το δέρμα γίνεται τραχύ από το συχνό ξύσιμο και τρίψιμο. Πέρα από τα αυτά, μπορεί να υπάρχουν και άλλες σημαντικές επιπτώσεις όπως άγχος, κατάθλιψη, ανασφάλεια, διαταραχές ύπνου και έλλειψη συγκέντρωσης προκαλώντας προβλήματα στο σχολείο και στην εργασία.
Η αιτία της ατοπικής δερματίτιδας δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά πυροδοτείται από ένα υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα άτομα που πάσχουν φαίνεται πως έχουν μια γενετική διαταραχή που κάνει το δέρμα τους ευαίσθητο, που ερεθίζεται εύκολα από παράγοντες του περιβάλλοντος. Ο ερεθισμός προκαλεί ξηρότητα διαταράσσοντας τη λειτουργία του εξωτερικού φραγμού του δέρματος, επιτρέποντας στο νερό να διαφεύγει από το δέρμα.
Έχει βρεθεί ότι ορισμένα άτομα με ατοπικό έκζεμα δεν παράγουν επαρκώς μια πρωτεΐνη που ονομάζεται φιλαγκρίνη η οποία βοηθάει το δέρμα να παραμείνει ενυδατωμένο και υγιές. Μεταλλάξεις στο γονίδιο flg, που είναι υπεύθυνο για την φιλαγκρίνη, συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής ατοπικής δερματίτιδας με γρήγορη έναρξη, μεγαλύτερη επιμονή, και λοιμώξεις του δέρματος. Οι μεταλλάξεις μειώνουν την ικανότητα του δέρματος να αντέχει στις περιβαλλοντικές προσβολές και να επανορθώνεται μετά από τραυματισμό.
Η διαταραχή του δερματικού φραγμού επιτρέπει σε διάφορες ουσίες να εισέλθουν στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος και να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι συνήθεις ερεθιστικές ουσίες βρίσκονται σε καθαριστικά και απορρυπαντικά, αρωματικά προϊόντα, καπνό τσιγάρου, αλλεργιογόνα όπως γύρη, μούχλα και ακάρεα σκόνης, συνθετικά υφάσματα και ιδρώτα. Επίσης επηρεάζουν αλλαγές της θερμοκρασίας, το στρες, οι τροφικές αλλεργίες και οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού.
Να σημειωθεί ότι μελέτη που παρουσιάστηκε στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας τον περασμένο Μάρτιο, βρήκε ότι τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο για ορισμένους καρκίνους του δέρματος. Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια χρησιμοποίησαν δεδομένα από 60 εκατομμύρια ενήλικες με ή χωρίς ατοπική δερματίτιδα, που ανέπτυξαν καρκίνους δέρματος. Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα είχαν υψηλότερο κίνδυνο μελανώματος κατά 23%, βασικοκυτταρικού καρκινώματος κατά 28% και ακανθοκυτταρικού καρκινώματος κατά 28%, αφού ελήφθησαν υπόψη άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, η έκθεση στον ήλιο, η υπεριώδης φωτοθεραπεία και η έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία.
Επηρεάζει την ποιότητα ζωής
Τα συμπτώματα μπορούν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, λόγω της αϋπνίας από τη συνεχή φαγούρα και των περιορισμών σε ρούχα, προϊόντων σώματος, κατοικιδίων ή κοινωνικών δραστηριοτήτων. Η παρουσία των συμπτωμάτων σε εμφανή σημεία του σώματος όπως το πρόσωπο και τα χέρια έχει μερικές φορές επίπτωση στην αυτοεκτίμηση.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος «Επιδέρμια», που εκπροσωπεί τους ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα, τονίζει ότι η νόσος επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών, και πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα. «Ως ασθενείς διεκδικούμε την απρόσκοπτη πρόσβασή μας σε όλες τις θεραπευτικές επιλογές και την ισότιμη αντιμετώπιση των Ελλήνων ασθενών με τους αντίστοιχους Ευρωπαίους συνασθενείς μας», αναφέρει ο Ρένος Βαμβακούσης, Πρόεδρος Συλλόγου Ασθενών «Επιδέρμια». Καθώς το 45% των ασθενών αναγκάζεται να περιορίσει τις κοινωνικές του επαφές, η κατάλληλη θεραπεία συνεπάγεται μείωση του αντίκτυπου της νόσου και βελτίωση της ποιότητας της ζωής.
«Δυστυχώς, στη χώρα μας μέχρι και σήμερα δεν έχουμε καταφέρει να δώσουμε τη βαρύνουσα σημασία που αρμόζει σε αυτό το νόσημα, ώστε να μπορέσουν οι ασθενείς να λάβουν τη θεραπεία που θα τους ανακουφίσει από τα δυσμενή συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους», αναφέρει ο Ευστράτιος Βακιρλής, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Δερματολογίας Α.Π.Θ., Α΄ Πανεπιστημιακή Δερματολογική Κλινική Α.Π.Θ., Νοσοκομείο Αφροδισίων & Δερματικών Νόσων Θεσσαλονίκης.
«SKIP AD – Κάνε SKIP το βάρος της Ατοπικής Δερματίτιδας»
Το ήπιο ατοπικό έκζεμα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποφεύγοντας τα ερεθίσματα και διατηρώντας το δέρμα ενυδατωμένο. Ωστόσο, καλύτερα να επισκεφθείτε έναν γιατρό όταν τα συμπτώματα δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμα ή επιδεινώνονται. Είναι καλή ιδέα να κλείσετε ραντεβού με δερματολόγο εάν το έκζεμα δεν ανταποκρίνεται σε θεραπείες χωρίς ιατρική συνταγή, τα συμπτώματα σάς κρατούν ξύπνιους τη νύχτα, καθιστούν δύσκολη την ολοκλήρωση των καθημερινών εργασιών σας, το δέρμα εμφανίζει φουσκάλες ή υγρά, ξεφλουδίζει και γίνεται παχύ ή φολιδωτό. Ο δερματολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε τη σωστή θεραπεία που εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Ίσως φανεί χρήσιμο να συνδυάσετε περισσότερες από μία θεραπείες.
Από τα τέλη Μαρτίου 2023, είναι στον ‘αέρα’ μέσω της ιστοσελίδας www.skipad.gr η εκστρατεία ενεργοποίησης των ατόμων που ζουν με ατοπική δερματίτιδα, «SKIP AD – Κάνε SKIP το βάρος της Ατοπικής Δερματίτιδας». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της βιοφαρμακευτικής εταιρείας AbbVie, που στόχο έχει να ενημερώσει, να ενδυναμώσει και να ενεργοποιήσει τους ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα ώστε να επικοινωνήσουν και να επισκεφθούν τον εξειδικευμένο επαγγελματία Υγείας, τον δερματολόγο, για την έγκαιρη διάγνωση και τον σχεδιασμό μιας εξατομικευμένης θεραπείας που συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Η καμπάνια SKIP AD μπορεί να λειτουργήσει ως ένας αρωγός έγκυρης πληροφόρησης των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα και έρχεται να καλύψει ένα κενό που υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια στον τομέα της ενημέρωσης, ενδυνάμωσης και ορθής διασύνδεσης ασθενών και δερματολόγων. Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα έχουν τη δική τους μοναδική εμπειρία με την ασθένειά τους. Η κατανόηση των συμπτωμάτων μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να επικοινωνήσει σωστά τις δυσκολίες που βιώνει στην καθημερινότητά του και να συναποφασίσει με τον γιατρό του την κατάλληλη διαχείριση της νόσου, από πλευράς τόσο αποτελεσματικότητας όσο και ασφάλειας που παρέχουν τα νεότερα φάρμακα. Το www.skipad.gr είναι διαθέσιμο και αποτελεί έναν θεμέλιο λίθο στην ενεργοποίηση των ασθενών, ενώ τους βοηθάει επιπλέον να βρουν δερματολόγο.
