Του Seif Shaheen, Clinical Professor of Respiratory Epidemiology, Queen Mary University of London, The Conversation.
Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα συχνά διαφημίζονται για τα οφέλη τους σε πολλές σημαντικές πτυχές της υγείας και ειδικά για την καρδιά μας. Μια μελέτη όμως αποκάλυψε ένα άλλο πιθανό όφελος των ωμέγα-3. Βρήκε ότι η μεγαλύτερη διατροφική πρόσληψη ορισμένων τύπων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να αναπτύξει ένα παιδί άσθμα στην εφηβεία.
Το άσθμα είναι η πιο συχνή χρόνια πάθηση στην παιδική ηλικία. Ενώ διαθέτουμε θεραπείες για τον έλεγχο της νόσου στους περισσότερους ασθενείς, δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία για το άσθμα –γι’ αυτό η δυνητική αποτροπή της ανάπτυξής του θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντική για ορισμένα άτομα.
Η ερευνητική ομάδα ήθελε να μάθει εάν η διατροφή στην παιδική ηλικία συνδέεται με το εάν ένα παιδί θα εμφάνιζε άσθμα. Για να το μάθει αυτό, χρησιμοποίησε δεδομένα από περίπου 4.500 παιδιά που είχαν γεννηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Εξετάστηκα η πρόσληψη δύο τύπων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας –γνωστά ως EPA και DHA– που βρίσκονται στα ψάρια, όταν τα παιδιά ήταν σε ηλικία επτά ετών. Υπολογίστηκε η πρόσληψή τους χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο. Στη συνέχεια, παρακολουθήθηκε η συχνότητα εμφάνισης νέων περιπτώσεων άσθματος με διάγνωση γιατρού όταν αυτά τα παιδιά έφτασαν την ηλικία των 11-14 ετών.
EPA και DHA
Το σώμα μας δεν μπορεί να παράγει πολύ EPA και DHA από ένα λιπαρό μόριο που λέγεται άλφα-λινολενικό οξύ και βρίσκεται στα φυτά, έτσι πρέπει να τα λαμβάνουμε από τη διατροφή μας. Αυτά τα λιπαρά οξέα βρίσκονται κυρίως σε λιπαρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες, το σκουμπρί, η ρέγγα και ο σολομός -σε μικρότερες ποσότητες βρίσκονται στα αυγά.
Διαπιστώθηκε στη μελέτη ότι η πρόσληψη EPA και DHA από τα ψάρια δεν συσχετίστηκε με τον κίνδυνο άσθματος σε ολόκληρο το δείγμα. Ωστόσο, περίπου τα μισά παιδιά στη μελέτη έφεραν μια συγκεκριμένη παραλλαγή ενός γονιδίου που ονομάζεται FADS (fatty acid desaturase: δεσατουράση των λιπαρών οξέων) και σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Η δεσατουράση των λιπαρών οξέων είναι ένα ένζυμο που μετατρέπει άλλα ωμέγα-3 σε EPA και DHA. Ορισμένα άτομα, λόγω μιας παραλλαγής του γονιδίου της δεσατουράσης των λιπαρών οξέων έχουν ανεπαρκή παραγωγή EPA και DHA στο σώμα τους.
Όταν περιορίστηκε η ανάλυση στα παιδιά με αυτή τη γενετική παραλλαγή, διαπιστώθηκε μια εντυπωσιακή μείωση του κινδύνου άσθματος στα παιδιά που κατανάλωναν τα περισσότερα ωμέγα-3. Τα παιδιά με αυτήν την παραλλαγή γονιδίου, που κατανάλωναν τουλάχιστον δύο μερίδες ψάρι την εβδομάδα, είχαν το μισό κίνδυνο να αναπτύξουν άσθμα σε σύγκριση με εκείνα που κατανάλωναν σπάνια ψάρια. Ο κίνδυνος ήταν 50% χαμηλότερος, όταν συγκρίθηκαν τα παιδιά που ήταν στο κορυφαίο τεταρτημόριο πρόσληψης των ωμέγα-3, σε σχέση με εκείνα που ήταν στο τελευταίο τεταρτημόριο.
Να σημειωθεί ότι η κύρια ενδογενής πηγή των EPA και DHA είναι μέσω μιας οδού που ρυθμίζεται κυρίως από ένζυμα δεσατουράσης που κωδικοποιούνται από τα γονίδια FADS, τα οποία μετατρέπουν το άλφα-λινολενικό οξύ που βρίσκεται στα φυτά και σε ορισμένα έλαια όπως είναι το λινέλαιο. Αρχικά το άλφα-λινολενικό οξύ μετατρέπεται σε EPA στη μετά σε DHA. Τα άτομα που φέρουν την παραλλαγή rs1535 στο γονίδιο FADS2 έχουν χαμηλότερο ποσοστό μετατροπής του άλφα-λινολενικού σε EPA. Επομένως, τείνουν να έχουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις EPA και DHA στο αίμα τους και εξαρτώνται περισσότερο από διατροφικές πηγές για την πρόσληψη αυτών των δύο λιπαρών. Αυτό είναι πιθανό να εξηγεί γιατί η υψηλότερη διατροφική πρόσληψη EPA και DHA συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο περιστατικού άσθματος σε αυτή τη γενετική υποομάδα.
Οι ερευνητές αναζήτησαν την επίδραση του γονιδίου, επειδή, εάν τα παιδιά με αυτήν την παραλλαγή έχουν χαμηλότερα επίπεδα EPA και DHA, θα πρέπει να ωφεληθούν τα μέγιστα από την υψηλότερη διατροφική πρόσληψη αυτών των δύο λιπαρών. Και αυτό ακριβώς βρέθηκε. Στη συνέχεια, τα ευρήματα επαναλήφθηκαν σε μια ξεχωριστή ομάδα παιδιών από τη Σουηδία.
Αν και δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η κατανάλωση περισσότερων ψαριών θα αποτρέψει ένα επακόλουθο άσθμα στα παιδιά, η μελέτη εντόπισε έναν εύλογο μηχανισμό. Το EPA και το DHA είναι γνωστό ότι έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Δεδομένου ότι το άσθμα είναι μια φλεγμονώδης ασθένεια των αεραγωγών, αυτό σημαίνει ότι η υψηλότερη διατροφική πρόσληψη αυτών των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να αποτρέψει το άσθμα μειώνοντας τη φλεγμονή των αεραγωγών.
Θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση αυτής της επίδρασης. Ένα ερώτημα είναι εάν η υψηλότερη πρόσληψη ωμέγα-3 σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο παροξυσμών στα παιδιά που έχουν ήδη άσθμα.
To 2016, μια δανική μελέτη είχε δείξει ότι η λήψη συμπληρωμάτων ιχθυελαίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης άσθματος και συριγμού στο παιδί, αργότερα. Το όφελος βρέθηκε να είναι υψηλότερο όταν οι μητέρες έχουν χαμηλά επίπεδα EPA και DHA.
Τα παιδιά δεν καταναλώνουν πολλά ψάρια και εάν πράγματι τα ευρήματα αυτής της μελέτης αποδειχτούν αιτιολογικά σε περαιτέρω έρευνα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια στρατηγική εξατομικευμένης πρωτογενούς πρόληψης του άσθματος σε μια μεγάλη ομάδα πληθυσμού, σύμφωνα με τον γονότυπο. Στο μεταξύ, τα μηνύματα δημόσιας υγείας για αύξηση της πρόσληψης ψαριών θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Η σύσταση για τους ενήλικες είναι να καταναλώνουν δύο μερίδες ψαριών την εβδομάδα (που ισοδυναμεί με 280 γραμμάρια εβδομάδα).
