Το 2000, Ολλανδοί επιστήμονες πήγαν σε μια αποστολή εξερεύνησης –όχι για να ανακαλύψουν εδάφη ή πλούτη, αλλά για να εντοπίσουν άγνωστες αιτίες οξειών αναπνευστικών λοιμώξεων. Αυτές οι ασθένειες, από το κοινό κρυολόγημα μέχρι την πνευμονία, υπήρξαν μάστιγα για την ανθρωπότητα σε ολόκληρη την ιστορία. Οι περισσότερες προκαλούνται από ιούς, και οι ασθένειες του αναπνευστικού μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρές από τα απλά κρυολογήματα.
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι η κύρια αιτία θανάτου σε παιδιά κάτω των 5 ετών παγκοσμίως και η κύρια αιτία νοσηλείας παιδιών σε ανεπτυγμένες χώρες. Αποτελούν επίσης κύρια αιτία ασθενειών και θανάτου μεταξύ ατόμων υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσο, όπως τα πρόωρα βρέφη, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με υποκείμενες παθήσεις.
Οι σχολαστικές ερευνητικές μελέτες για δεκαετίες δεν κατάφεραν να εντοπίσουν έναν ιό ή βακτήριο σε κάθε άτομο με οξεία αναπνευστική νόσο. Προέκυψε αυτή η αποτυχία ανίχνευσης μικροβίου από δοκιμές που δεν ήταν αρκετά καλές ή από ιούς που οι γιατροί και οι επιστήμονες δεν γνώριζαν; Η απάντηση είναι, εν μέρει, η πρώτη. Οι σύγχρονες μοριακές εξετάσεις είναι πολύ καλύτερες, επομένως οι γιατροί βρίσκουν περισσότερους γνωστούς ιούς.
Η ολλανδική ομάδα ανακάλυψε έναν νέο ιό, τον ανθρώπινο μεταπνευμονοϊό, με συντομογραφία HMPV ή MPV, που αποδεικνύεται ότι είναι μια βασική αιτία λοιμώξεων του αναπνευστικού. Ο HMPV συχνά προκαλεί, όπως άλλοι κοινοί ιοί του αναπνευστικού, συμπτώματα συμφόρησης, βήχα και πυρετού. Οι ΗΠΑ είχαν μια απότομη αύξηση στις ανιχνεύσεις HMPV κατά τους πρώτους μήνες του 2023. Αυτή η τάση είναι παρόμοια με τα υψηλότερα από τα κανονικά ποσοστά κρουσμάτων αναπνευστικού συγκυτιακού ιού ή RSV και γρίπης το φθινόπωρο του 2022 και το χειμώνα του 2023, που πιθανώς σχετίζονται με μειωμένη ανοσία του πληθυσμού μετά από δύο χρόνια χρήσης μάσκας προσώπου και κοινωνικής απόστασης. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι ακόμη και στην υγειονομική περίθαλψη δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτόν τον ιό.
Η προέλευση του ανθρώπινου μεταπνευμονοϊού
Ο ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός απομονώθηκε από άτομα με οξεία αναπνευστική λοίμωξη και αναλύθηκε η αλληλουχία του το 2001 χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό εξειδικευμένων καλλιεργειών και μοριακών τεχνικών. Σχετίζεται με τον RSV, ο οποίος είναι η κύρια αιτία σοβαρής αναπνευστικής λοίμωξης στα παιδιά και σημαντικό πρόβλημα στους ενήλικες. Και οι δύο ιοί ανήκουν στην ίδια μεγάλη ομάδα με τους ιούς της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της παραγρίπης, οι οποίοι αποτελούν βασικές αιτίες παιδικών ασθενειών.
Ωστόσο, πολλά δεδομένα δείχνουν ότι ο HMPV διαφέρει από το ξαδερφάκι του, τον RSV, με πολλούς τρόπους. Πρώτον, η σειρά των γονιδίων στο γονιδίωμά του είναι αρκετά διαφορετική. Επιπλέον, στον HMPV λείπουν δύο γονίδια που χρησιμοποιεί ο RSV για να ξεπεράσει την ανοσολογική απόκριση που κανονικά θα τον στόχευε -ο HMPV έχει τους δικούς του τρόπους να μπλοκάρει την ανοσία. Τρίτον, η γενετική ανάλυση από πολλές διαφορετικές ομάδες δείχνει ότι ο πλησιέστερος πρόσφατος πρόγονος του HMPV είναι ένας ιός των πτηνών, ο μεταπνευμονοϊός των πτηνών, ένα γεωργικό παθογόνο των κοτόπουλων και των γαλοπούλων. Η εξελικτική και γενετική ανάλυση υποδηλώνει ότι ο ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός απέκλινε από τον ιό των πτηνών πριν από αρκετές εκατοντάδες χρόνια.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα ζωονόσου: ένας ζωικός ιός που μεταπηδά στους ανθρώπους. Έτσι ο HMPV καθιερώθηκε ως μόνιμο παθογόνο των ανθρώπων. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο HMPV έκανε το άλμα με επιτυχία θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόβλεψη του ποιοι άλλοι ζωικοί ιοί θα μπορούσαν να μετασχηματιστούν σε πρωτεύοντα ανθρώπινα παθογόνα. Το πρόσφατο ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών H5N1 –το οποίο έχει μεταδοθεί στον άνθρωπο μόνο σε περιορισμένο βαθμό– καταδεικνύει αυτόν τον κίνδυνο.
HMPV σε παιδιά
Παρά το γεγονός ότι αναγνωρίστηκε μόλις πριν από δύο δεκαετίες, πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι ο HMPV είναι μια βασική αιτία λοίμωξης του αναπνευστικού στους ανθρώπους. Οι αρχικές ερευνητικές ομάδες επικεντρώθηκαν στα παιδιά και γρήγορα ανακάλυψαν ότι ο HMPV προκάλεσε αναπνευστικές λοιμώξεις σε όλο τον κόσμο.
Πράγματι, ο HMPV είναι μια κοινή αιτία οξείας αναπνευστικής νόσου σε παιδιά σε κάθε εξεταζόμενη χώρα και τα περισσότερα παιδιά προσβάλλονται από τη λοίμωξη για πρώτη φορά στην ηλικία των 5 ετών. Μια μελέτη που χρησιμοποίησε δείγματα που συλλέχθηκαν σε διάστημα 25 ετών στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι ο HMPV ήταν η δεύτερη πιο κοινή αιτία πνευμονικής λοίμωξης στα παιδιά μετά τον RSV. Άλλες μελέτες σε πολλά νοσοκομεία παίδων στις ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι ο HMPV ήταν η δεύτερη πιο κοινή αιτία λοιμώξεων του αναπνευστικού, που οδήγησε σε νοσηλεία και πνευμονία.
Παιδιά με υποκείμενους παράγοντες κινδύνου, όπως αυτά που γεννήθηκαν πρόωρα και εκείνα με παθήσεις όπως το άσθμα ή αυτά που έχουν υποβαθμισμένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως οι λήπτες μοσχευμάτων οργάνων ή τα παιδιά που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από τον HMPV. Τα περισσότερα παιδιά που νοσηλεύονται με HMPV είναι κατά τα άλλα υγιή πριν τον αποκτήσουν, ωστόσο πολλά χρειάζονται εντατική φροντίδα από την ασθένεια.
HMPV και ενήλικες
Ο HMPV είναι επίσης μια κοινή αιτία σοβαρών πνευμονικών λοιμώξεων μεταξύ των ενηλίκων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ενήλικες άνω των 65 ετών ή σε αυτούς με υποκείμενες παθήσεις. Μια μελέτη της Νέας Υόρκης σε τέσσερις χειμώνες διαπίστωσε ότι ο HMPV ήταν εξίσου συχνός σε νοσηλευόμενους ηλικιωμένους όπως ο RSV ή η γρίπη, με παρόμοια ποσοστά φροντίδας στη ΜΕΘ και θανάτου. Μελέτες τριών χειμώνων στο Νάσβιλ σε ενήλικες άνω των 50 ετών εντόπισαν ποσοστά νοσηλείας λόγω HMPV και επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών που ήταν παρόμοια με αυτά που προκαλεί ο RSV και η γρίπη. Ο HMPV και ο RSV ήταν πιο συχνοί από τη γρίπη σε άτομα 65 ετών και άνω, πιθανώς επειδή πολλοί εμβολιάστηκαν κατά της γρίπης.
Μια άλλη μελέτη ενηλίκων που νοσηλεύτηκαν για πνευμονία στις ΗΠΑ έδειξε ότι ο HMPV ήταν τόσο συχνός όσο ο RSV και σχεδόν τόσο συχνός όσο η γρίπη. Όπως και στα παιδιά, ο HMPV είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα για ενήλικες με χρόνιες παθήσεις π.χ. άσθμα, καρκίνο ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Παρόμοια με τις τρομερές επιπτώσεις της γρίπης και της COVID-19 σε οίκους ευγηρίας, ο HMPV έχει προκαλέσει πολυάριθμα ξεσπάσματα μεταξύ ευάλωτων ηλικιωμένων σε εγκαταστάσεις μακροχρόνιας φροντίδας.
Γιατί ο HMPV είναι άγνωστος
Παρά το γεγονός ότι είναι μια κοινή αιτία σοβαρής αναπνευστικής νόσου, ο HMPV παραμένει υποδιαγνωσμένος από τους κλινικούς γιατρούς και ελάχιστα αναγνωρισμένος από τον γενικό πληθυσμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι με οξεία αναπνευστική νόσο δεν υποβάλλονται σε καμία εξέταση, και αν το κάνουν, μόνο σύνθετες μοριακές δοκιμές μπορούν να ανιχνεύσουν τον HMPV. Αυτή η δοκιμή γίνεται συνήθως μόνο για νοσηλευόμενους ασθενείς υπό επιλεγμένες συνθήκες.
Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν αυτό που βλέπουν και επομένως ακόμη και οι επαγγελματίες υγείας γνωρίζουν καλύτερα τις ασθένειες τις οποίες τεστάρουν συχνά. Αλλά ο HMPV κυκλοφορεί προβλέψιμα κάθε χρόνο, και στη Βόρεια Αμερική η αιχμή είναι συνήθως από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο. Έτσι, εάν είχατε κρυολόγημα πρόσφατα αυτόν τον χειμώνα ή την άνοιξη, ο HMPV ήταν ένας πιθανός ύποπτος. Τα νοσοκομεία παίδων σημειώνουν αυξημένο αριθμό κρουσμάτων, συμπεριλαμβανομένων πολλών σε ΜΕΘ. Με βάση προηγούμενες έρευνες, αυτό συμβαίνει σχεδόν σίγουρα και σε ενήλικες –απλώς μόνο οι ασθενείς με σοβαρή ασθένεια ελέγχονται για HMPV.
Έλλειψη θεραπειών
Αυτήν τη στιγμή, δεν υπάρχουν ειδικά αντιιικά φάρμακα για τη θεραπεία του HMPV, όπως υπάρχουν για τη γρίπη και την COVID-19. Όπως και με πολλούς άλλους ιούς του αναπνευστικού που προκαλούν κρυολόγημα, οι περισσότεροι μολυσμένοι άνθρωποι θα τα καταφέρουν μια χαρά με την ανάπαυση και καταναλώνοντας περισσότερα υγρά.
Αλλά μερικοί μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολία στην αναπνοή και να χρειαστεί να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Παιδιά ή ενήλικες με σοβαρές υποκείμενες παθήσεις θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, και όπως και με την COVID-19, η χρήση απολυμαντικού χεριών και το πλύσιμο των χεριών μπορεί να μειώσει τη μετάδοση.
Προληπτικά εμβόλια και αντισώματα για τον HMPV βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά είμαστε ακόμα μακριά. Γι’ αυτό, προς το παρόν, φορέστε μάσκα εάν είστε άρρωστοι και αποφύγετε τους άλλους που είναι άρρωστοι. Μπορεί να αποφύγετε μια επαναλαμβανόμενη νόσηση από αυτόν τον ιό που μάλλον δεν είχατε ξανακούσει.
