Μπορεί να έχετε παρατηρήσει ότι ορισμένες εταιρείες καλλυντικών λένε ότι τα προϊόντα τους προστατεύουν από το μπλε φως. Iστορικά, το ορατό φως θεωρήθηκε ασήμαντο ως αιτιολογικός παράγοντας για αρνητικές επιδράσεις στο δέρμα ή τα μάτια, αλλά τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει με την έρευνα να εστιάζει στο ιώδες-μπλε φως -γιατί οι οθόνες τις οποίες χρησιμοποιούμε συνεχώς εκπέμπουν μπλε φως. Θεωρητικά, το μπλε φως μπορεί να έχει βιολογικά αποτελέσματα συγκρίσιμα με την υπεριώδη ακτινοβολία Α (UVA) γιατί έχει μήκος κύματος κοντά σ’ αυτήν -για την ώρα πάντως δεν ενοχοποιείται για πρόκληση καρκίνων του δέρματος.
Οι ορατές ακτινοβολίες έχουν μήκος κύματος από 400 nm έως 700 nm. Κοντά στα 400 nm βλέπουμε την ακτινοβολία ως ιώδες-μπλε χρώμα και κοντά στα 700 nm την βλέπουμε ως κόκκινο χρώμα. Τα μάτια μας δεν μπορούν να δουν ακτίνες με μήκος κύματος κάτω από τα 400 nm -αυτή είναι η υπεριώδης ακτινοβολία (UltraViolet)- ούτε μπορούν να δουν ακτίνες που έχουν μήκος κύματος πάνω από τα 700 nm -αυτή είναι η υπέρυθρη ακτινοβολία (InfraRed). Το γεγονός ότι κάποια μήκη κύματος του φωτός δεν δημιουργούν εικόνες στα μάτια μας δεν σημαίνει ότι δεν επηρεάζουν με άλλο τρόπο, π.χ. η υπέρυθρη ακτινοβολία μας κάνει να ζεσταινόμαστε.
To μπλε φως χαρακτηρίζεται ως υψηλής ενέργειας ορατό φως.
Το ορατό φως αντιπροσωπεύει το 50% του φάσματος του ηλιακού φωτός και η μπλε ζώνη του ορατού φάσματος έχει υψηλό επίπεδο ενέργειας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 15% του συνόλου της ηλιακής ακτινοβολίας. Όσο μικρότερο είναι το μήκος κύματος, τόσο μεγαλύτερη ενέργεια έχουν οι ακτίνες. Υπάρχει η υποψία ότι το ιώδες και μπλε φως, που είναι πιο κοντά στο μήκος κύματος της UVA, έχει τη δυνατότητα να βλάψει το δέρμα προκαλώντας οξειδωτικό στρες όπως κάνει και η UVA. Το μπλε φως, το οποίο έχει μήκος κύματος από 400 έως 500 nm διαπερνά το χόριο και ένα μέρος του φτάνει στον υποδόριο λιπώδη ιστό που βρίσκεται κάτω από το χόριο. Το μπλε φως διαχωρίζεται σε μπλε-ιώδες (από 400 έως 450 nm) που είναι πιθανά επιβλαβές και σε μπλε-τιρκουάζ (450 έως 500 nm) που ενδεχομένως είναι αθώο (από 450 έως 500 nm).
Δυστυχώς, η έρευνα για τις επιπτώσεις του μπλε φωτός στο δέρμα και μάτια είναι μέχρι στιγμής περιορισμένη. Το 2010, μια μελέτη εξέτασε την κλινική και ιστολογική (σε μικροσκόπιο) επίδραση του μπλε φωτός σε οκτώ εθελοντές που εξέθεσαν μέρος του δέρματος για πέντε ημέρες. Αφού ελήφθησαν βιοψίες, δεν διαπιστώθηκε ότι το μπλε φως προκάλεσε βλάβη στο DNA, ούτε βρέθηκαν ιστολογικά σημάδια φωτογήρανσης. Ωστόσο, μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 στο International Journal of Ophthalmology βρήκε ότι το μπλε φως με μήκος κύματος μεταξύ 415 και 455 νανόμετρα διέρχεται μέσω του κερατοειδούς και του αμφιβληστροειδούς και μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία, καταρράκτη και ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Η έρευνα έχει έδειξε ότι το μπλε φως μπορεί να προκαλέσει μαύρισμα -δεν μαυρίζουμε μόνο από την υπεριώδη ακτινοβολία όπως πιστεύαμε αλλά και από το ορατό φως. Αυτό σημαίνει ότι ενδεχομένως έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει ζημιές. Το μαύρισμα του δέρματος από το ορατό φως έχει πιο σκούρα μελάγχρωση και κρατάει περισσότερο σε σύγκριση με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Οι μελέτες έδειξαν επίσης ότι το μπλε φως μπορεί να ενεργοποιήσει γονίδια που σχετίζονται με τη φλεγμονή και τη φωτογήρανση. Είναι ενδιαφέρον ότι το 2022 μια μελέτη σε φρουτόμυγες βρήκε ότι το μπλε φως έβλαψε κύτταρα του αμφιβληστροειδούς και τους εγκεφαλικούς νευρώνες τους μειώνοντας τη διάρκεια ζωής τους.
Το μπλε φως περνάει στο χόριο (κάτω από την επιδερμίδα) και ένα μέρος του φτάσει στα λιποκύτταρα.
Χρειάζεστε αντηλιακό για το μπλε φως;
Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του μπλε φωτός δεν έχουν μελετηθεί. Ενώ το μπλε φως είναι λιγότερο ισχυρό από την υπεριώδη ακτινοβολία, είναι τρεις φορές περισσότερο: 15% έναντι 5%. Τα τυπικά αντηλιακά που χρησιμοποιούν μόνο χημικά φίλτρα δεν εμποδίζουν τις πιθανές βλάβες του μπλε φωτός ή και γενικότερα του ορατού φωτός διότι μπλοκάρουν μόνο την υπεριώδη ακτινοβολία. Υπάρχουν ανησυχίες για το μπλε φως των οθονών. Αλλά η ποσότητα αυτής της ακτινοβολίας είναι πολύ χαμηλή -από 100 έως 1.000 φορές χαμηλότερη του ήλιου- και μάλλον οι οθόνες δεν επηρεάζουν ουσιαστικά το δέρμα μακροχρόνια. Ωστόσο έχει βρεθεί ότι η έκθεση στο μπλε φωτός τη νύχτα λόγω των οθονών που χρησιμοποιούμε μπορεί να δυσκολέψει τον ύπνο μας επειδή μειώνει τα επίπεδα της μελατονίνης -μια μελέτη βρήκε ότι αυξάνει ακόμη και την πείνα.
Από την άλλη μεριά, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι κάποια έκθεση στο μπλε φως τις ώρες της ημέρας είναι απαραίτητη για την καλή υγεία. Αυξάνει την εγρήγορση, βοηθά τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία ενώ βελτιώνει τη διάθεση. Ορισμένα κύτταρα στον αμφιβληστροειδή που ενεργοποιούνται από το μπλε φως επικοινωνούν απευθείας με τον φλοιό του εγκεφάλου και συγχρονίζουν τον κιρκάδιο ρυθμό ανάλογα με το φως της ημέρας. Φαίνεται επίσης πως έχει σημασία το πότε εκτίθεται κανείς στο μπλε φως, την ημέρα ή το βράδυ. Μια μελέτη βρήκε ότι η έκθεση στον ήλιο την ημέρα συρρικνώνει τα λιποκύτταρα και άρα βοηθάει στο αδυνάτισμα ενώ μια άλλη μελέτη βρήκε ότι η έκθεση το βράδυ ίσως συμβάλει στην παχυσαρκία.
Αν το μπλε φως βλάπτει το δέρμα, χρειάζεστε ένα αντηλιακό για να σας προστατεύει; Η βιομηχανία καλλυντικών έχει αρχίσει να αναπτύσσει προϊόντα για τα οποία λέει ότι αποτρέπουν τις ζημιές από το μπλε φως, αλλά δεν υπάρχει ρυθμισμένη ή τυποποιημένη δοκιμή για την αξιολόγηση αυτών των προϊόντων. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από τους κανονισμούς σχετικά με τα αντηλιακά που περιέχουν παράγοντες αντηλιακής προστασίας καθώς όλα τα προϊόντα με SPF υποβάλλονται σε πανομοιότυπο καθεστώς δοκιμών.
Η έλλειψη ρύθμισης για τεστ σχετικά με το μπλε φως καθιστά αδύνατο για τους καταναλωτές να κάνουν ενημερωμένες επιλογές σχετικά με το επίπεδο προστασίας που προσφέρεται και τις διαφορές μεταξύ των προϊόντων. Σημειώστε, ωστόσο, ότι τα μέταλλα που περιέχονται στα αντηλιακά όπως το οξείδιο ψευδαργύρου ή το διοξείδιο του τιτανίου παρεμποδίζουν το μπλε φως -αυτά τα δύο κοινά συστατικά είναι τα μόνα που αναγνωρίζονται γενικά ως ασφαλή και αποτελεσματικά (GRAS: generally recognized as safe and effective) όταν χρησιμοποιούνται στα αντηλιακά από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ.
