Νέα έρευνα έχει αποδώσει αυξημένη σημασία στην αιτιώδη σχέση μεταξύ της υπεριώδους ακτινοβολίας Α (UVA) και της ανοσοκαταστολής και της καρκινογένεσης. Στις ΗΠΑ, τα αντηλιακά δηλώνουν μόνο τον παράγοντα αντηλιακής προστασίας (SPF) και τον ανακριβή όρο «προστασία ευρέος φάσματος». Η αξιολόγηση ενός αντηλιακού βασίζεται κυρίως στην προστασία που προσφέρει από το κοκκίνισμα του δέρματος, κάτι που υποδηλώνεται από την τιμή του SPF.
Μια μελέτη του Environmental Working Group επεδίωξε να αξιολογήσει την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) που προσφέρουν τα κοινά αντηλιακά προϊόντα στην αγορά των ΗΠΑ χρησιμοποιώντας εργαστηριακές δοκιμές απορρόφησης της υπεριώδους ακτινοβολίας και τις τιμές του SPF που αναφέρονται στην ετικέτα. Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ του επισημασμένου SPF και της μετρούμενης προστασίας UVA, ενός παράγοντα που αγνοείται από τους υπάρχοντες κανονισμούς στις ΗΠΑ.
Το Environmental Working Group (EWG) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παρέχει πληροφορίες για πιο υγιεινή ζωή σε ένα καλύτερο περιβάλλον. Ο οδηγός για τα αντηλιακά του EWG είναι ένα από τα εργαλεία τους για να βοηθήσει τους καταναλωτές να βρουν επαρκώς προστατευτικά προϊόντα χωρίς συστατικά που προκαλούν ανησυχίες για την υγεία.
Τα αντηλιακά ελέγχθηκαν στο εργαστήριο και όχι σε ανθρώπους. Η μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2021 στο περιοδικό Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine, χρησιμοποίησε εργαστηριακές δοκιμές και μοντελοποίηση υπολογιστή για την αξιολόγηση της απορρόφησης των ακτίνων UV. Οι επιστήμονες του EWG διαπίστωσαν ότι τα αντηλιακά συχνά υπολείπονταν των ισχυρισμών της προστασίας από τις ακτίνες UVA που προκαλούν γήρανση, βλάβες στο ανοσοποιητικό και καρκίνους. Επίσης, τα περισσότερα αντηλιακά που εξετάστηκαν απέτυχαν στην προστασία που ισχυρίζονται με τις ακτίνες UVB, οι οποίες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα ηλιακά εγκαύματα και το μελάνωμα.
Εξετάστηκαν 51 αντηλιακά με SPF μεταξύ 15 και 110. Όλα τα προϊόντα αξιολογήθηκαν με τη μέθοδο ISO 24443:2012 για την αποτελεσματικότητά τους. Σύμφωνα με αυτή την εργαστηριακή μελέτη, τα περισσότερα αντηλιακά παρείχαν το 42-59% του σημασμένου SPF και άρα οι καταναλωτές έχουν μειωμένη προστασία από την UVB σε σχέση με αυτό που θα νόμιζαν. Επίσης, πολλά αντηλιακά προσφέρουν προστασία από την UVA που είναι το 24%, κατά μέσο όρο, της δηλωμένης προστασίας SPF στην ετικέτα. Αυτό είναι χαμηλότερο από τα αντηλιακά που πωλούνται στην Ευρώπη όπου η απαίτηση είναι η προστασία από την UVA να ανέρχεται τουλάχιστον στο 30% του αναγραφόμενου SPF -αυτά τα ευρωπαϊκά αντηλιακά έχουν ένα σήμα στην ετικέτα με τη λέξη UVA μέσα σε κύκλο.
«Τα περισσότερα από τα προϊόντα που δοκιμάσαμε προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία μόνο κατά το ήμισυ από ό,τι θα περίμενε κανείς με βάση τον SPF της ετικέτας», δήλωσε ο David Andrews, ανώτερος επιστήμονας στο EWG και επικεφαλής της μελέτης. «Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι η έλλειψη επαρκούς προστασίας ευρέος φάσματος, και αυτό είναι ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας», πρόσθεσε. «Τα αντηλιακά ευρέος φάσματος παρέχουν προστασία και από τις ακτίνες UVA που σχετίζονται με τον καρκίνο του δέρματος, τη δημιουργία ελεύθερων ριζών και τη βλάβη του ανοσοποιητικού. Η βιομηχανία αντηλιακών έχει επικεντρωθεί εδώ και πολύ καιρό στη διαφήμιση των υψηλότερων τιμών SPF και άρα των ακτίνων UVB, όχι στην παροχή προϊόντων με ισχυρότερη προστασία UVA».
«Τα περισσότερα αντηλιακά προϊόντα που πωλούνται στις ΗΠΑ δεν προσφέρουν επαρκή προστασία τόσο από τις ακτίνες UVA όσο και από τις ακτίνες UVB», δήλωσε η Carla Burns, ανώτερη διευθύντρια καλλυντικών στο EWG και μία από τις συν-συγγραφείς της μελέτης. «Επί χρόνια, το EWG προειδοποιεί τους καταναλωτές για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των αντηλιακών. Τα ράφια των καταστημάτων έχουν προϊόντα που υπερεκτιμούν τους ισχυρισμούς τους για αντηλιακή προστασία με βάση τη μείωση της UVB ή ηλιακού εγκαύματος, χωρίς να παρέχουν παρόμοια προστασία από τις ακτίνες UVA», είπε η Burns. «Η ισορροπημένη προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία είναι σημαντική λόγω των μακροπρόθεσμων προβλημάτων υγείας που συνδέονται με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία και ιδιαίτερα τις επιβλαβείς ακτίνες UVA, οι οποίες συνδέονται με την ανοσοτοξικότητα και τους καρκίνους του δέρματος», πρόσθεσε.
Τα ευρήματα αυτά απηχούν μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων το 2020, σύμφωνα με την οποία τα τρέχοντα πρότυπα αντηλιακής προστασίας είναι ανεπαρκή. Από τα 32 αντηλιακά που εξετάστηκαν σε αυτή τη μελέτη, τα έξι απέτυχαν να ικανοποιήσουν τον ισχυρισμό του ευρέος φάσματος. Οι επιστήμονες είπαν ότι η αλλαγή σε αντηλιακά με υψηλότερη προστασία UVA αντί για υψηλότερους SPF μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.
Μειωμένη προστασία
Οι περισσότερες αξιολογήσεις της αποτελεσματικότητας ενός αντηλιακού εστιάζουν κυρίως στην ερυθρότητα του δέρματος ή στο ηλιακό έγκαυμα, που προκαλείται από τις ακτίνες UVB. Ενώ αρχικά είχε θεωρηθεί ότι η UVA ευθύνεται αποκλειστικά για το κοκκίνισμα του δέρματος και τους καρκίνους όπως είναι το μελάνωμα, και ότι η ακτινοβολία UVA είναι σχετικά αθώα, η νεότερη έρευνα δείχνει ότι η UVA συμβάλλει κατά 10% στον κίνδυνο κοκκινίσματος όταν ο ήλιος είναι απευθείας επάνω μας και συνδέεται επίσης με μελάνωμα και με άλλους καρκίνους. Η UVA προκαλεί τη δημιουργία αντιδραστικών ειδών οξυγόνου πολύ περισσότερων από την UVB, ανοσοκαταστολή και φωτογήρανση. Ενώ τα αντηλιακά που διατίθενται στις ΗΠΑ μπορούν να συγκριθούν με βάση τον δείκτης προστασίας SPF, διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά την προστασία που προσφέρουν από την UVA. Σε αντίθεση με την Ευρώπη, οι κανονισμοί στις ΗΠΑ αγνοούν τη σχέση μεταξύ του επισημασμένου SPF και της μετρούμενης προστασίας UVA.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, το ποσοστό νέων περιπτώσεων μελανώματος στις ΗΠΑ στους ενήλικες έχουν τριπλασιαστεί από 7,9 ανά 100.000 άτομα το 1975 σε 22,4 ανά 100.000 το 2018. Αν και οι λόγοι είναι ασαφείς, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν οικογενειακό ιστορικό, μαύρισμα σε εσωτερικούς χώρους, ανοιχτόχρωμο δέρμα, φακίδες, ακτινοβολία και κρεατοελιές και σοβαρά ηλιακά εγκαύματα.
Ο καρκίνος του δέρματος είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους τύπους καρκίνου παγκοσμίως και ο πιο διαγνωσμένος καρκίνος στις ΗΠΑ. Οι τρεις πιο κοινές μορφές καρκίνου του δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, με 2,3 εκατομμύρια περιπτώσεις στις ΗΠΑ ετησίως, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, με 1,1 εκατομμύρια περιπτώσεις ετησίως και το μελάνωμα, με περίπου 106.000 περιπτώσεις ετησίως -το μελάνωμα είναι η πιο θανατηφόρα μορφή καρκίνου του δέρματος, γι’ αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Όλο και περισσότερα στοιχεία συνδέουν την έκθεση στην UVA με τον καρκίνο του δέρματος.
«Τα αντηλιακά πρέπει να είναι αποτελεσματικά και τα συστατικά τους δεν πρέπει να βλάπτουν την υγεία. Η μελέτη μας δείχνει ότι τα αντηλιακά δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικά, ειδικά στη μείωση της ακτινοβολίας UVA, και τα συστατικά που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα προϊόντα δεν έχουν ελεγχθεί πλήρως ως προς την ασφάλεια», δήλωσε ο Andrews. «Η αναθεώρηση των αντηλιακών προϊόντων και του τρόπου ρύθμισής τους έχει καθυστερήσει πολύ. Αλλά τα αντηλιακά εξακολουθούν να είναι σημαντικά εργαλεία για τη μείωση της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία -απλώς ορισμένα είναι καλύτερα από άλλα», πρόσθεσε.
Η FDA ζητά στοιχεία από τους κατασκευαστές
Τον Σεπτέμβριο του 2021, ο FDA δημοσίευσε λεπτομερώς τις ανησυχίες του σχετικά με τα αντηλιακά. Λόγω των αβεβαιοτήτων σχετικά με την ασφάλεια ορισμένων ενεργών συστατικών τους, συμπεριλαμβανομένης της οξυβενζόνης, ο FDA ανανέωσε μια πρόσκληση για προσκόμιση στοιχείων από τους κατασκευαστές. Η οξυβενζόνη είναι μια χημική ουσία που διαταράσσει τις ορμόνες και απορροφάται εύκολα από το σώμα.
Οι κατασκευαστές αντηλιακών δεν είχαν απαντήσει στην έκκληση του FDA το 2019 για διεξαγωγή μελετών σχετικά με τις επιπτώσεις των αντηλιακών στην υγεία, συμπεριλαμβανομένου του βαθμού που οι χημικές ουσίες στα προϊόντα μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Ο FDA είπε ότι δύο νέες μελέτες σχετικά με την απορρόφηση χημικών αντηλιακών ενισχύουν την ανάγκη για τα δεδομένα που αναζητούσε επί δύο και πλέον χρόνια. «Τα αντηλιακά χημικά όπως η οξυβενζόνη δημιουργούν σημαντικές ανησυχίες για την υγεία, αλλά η βιομηχανία αντηλιακών συνεχίζει να κρύβει το κεφάλι της στην άμμο», δήλωσε ο Scott Faber, αντιπρόεδρος της EWG για κυβερνητικές υποθέσεις. «Είμαστε ευγνώμονες που ο FDA συνεχίζει να απαιτεί βασικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις αυτών των χημικών ουσιών στην υγεία».
Τον Μάιο του 2021, ερευνητές της EWG αξιολόγησαν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα περισσότερων από 1.800 προϊόντων που διαφημίζουν την αντηλιακή προστασία. Διαπίστωσαν ότι μόνο το ένα τέταρτο των προϊόντων που εξετάστηκαν προσφέρουν επαρκή προστασία και δεν περιέχουν ανησυχητικά συστατικά όπως η οξυβενζόνη. «Η αγορά των αντηλιακών είναι πλημμυρισμένη από προϊόντα που παρέχουν κακή προστασία από τις ακτίνες UVA», δήλωσε ο Faber. «Οι πωλήσεις αντηλιακών έχουν αυξηθεί δραματικά, επομένως οι εταιρείες μπορούν σίγουρα να αντέξουν οικονομικά τη διεξαγωγή των μελετών που απαιτούνται για να διασφαλίσουν ότι οι πελάτες τους δεν κινδυνεύουν».
Πηγές:
- D. Andrews, Ph.D., et al., Laboratory testing of sunscreens on the US market finds lower in vitro SPF values than on labels and even less UVA protection. Photodermatology Photoimmunology and Photomedicine, 2021. https://doi.org/10.1111/phpp.12738 .
- S. Coleho et al., Suboptimal UVA attenuation by broad spectrum sunscreens under outdoor solar conditions contributes to lifetime UVA burden. Photodermatology Photoimmunology & Photomedicine, 2020, 36:42-52.
