Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Metabolism από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Aberdeen έδειξε ότι η ποσότητα ενέργειας που ξοδεύουμε ενώ ξεκουραζόμαστε -του βασικού μεταβολισμού- έχει μειωθεί.
Η παχυσαρκία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας, ιδιαίτερα στη Δύση, και προκαλείται από μια ανισορροπία μεταξύ των θερμίδων που καταναλώνουμε και των θερμίδων που ξοδεύουμε. Υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση των επιπέδων παχυσαρκίας είναι επειδή αυξήσαμε την κατανάλωση τροφής ή μειώσαμε την δαπάνη της ενέργειας.
Ο καθηγητής John Speakman, ο οποίος ηγήθηκε μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων γι’ αυτή τη μελέτη, είπε: «Οι μελέτες για την προμήθεια τροφίμων υποδηλώνουν ότι καταναλώνουμε περισσότερο φαγητό, αλλά είναι δύσκολο να καταλάβουμε πόσο ακριβώς πιο πολύ διότι οι άνθρωποι δεν είναι πολύ καλοί στο να αναφέρουν τι τρώνε. Μπορούμε να δούμε τα στοιχεία της προσφοράς, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα ποσοτικοποίησης και σπατάλης των τροφίμων. Έχουμε κάποιες ενδείξεις ότι οι άνθρωποι γίνονται πιο καθιστικοί, ειδικά με τη μετάβαση από τα χειρωνακτική εργασία στην εργασία γραφείου αλλά αυτό είναι μόνο ένα έμμεσο μέτρο του τρόπου της ενέργειας που ξοδεύουμε».
Υπάρχει, ωστόσο, μια μέθοδος για την μέτρηση της ενεργειακής μας δαπάνης, η τεχνική της διπλής επισήμανσης νερού (doubly-labeled water), η οποία είναι μια εξέταση ούρων που περιλαμβάνει το νερό που πίνει ένα άτομο, στο οποίο το υδρογόνο και το οξυγόνο στα μόρια του νερού έχουν αντικατασταθεί με τις εκ φύσεως τις “βαριές” μορφές τους -αλλά όχι ραδιενεργές- όπως είναι το δευτέριο και το οξυγόνο-18. Με βάση το πόσο γρήγορα φεύγουν από τον οργανισμό αυτά τα στοιχεία υπολογίζεται ο μεταβολικός ρυθμός.
Πτώση του βασικού μεταβολισμού
Η ερευνητική ομάδα δημιούργησε μια βάση δεδομένων αυτής της μεθόδου που περιλάμβανε δεδομένα από περισσότερες από 100 μελέτες και περισσότερες από 6.000 μετρήσεις. Χρησιμοποιώντας αυτή τη βάση δεδομένων, που φιλοξενήθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερες από 4.000 μετρήσεις ενηλίκων που ζουν στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Έδειξαν πως όταν τα δεδομένα προσαρμόστηκαν για την ηλικία και τη σύσταση του σώματος, η συνολική ενεργειακή δαπάνη μειώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 κατά 7,7% στους άνδρες και 5,4% στις γυναίκες.
Ο καθηγητής Speakman είπε: «Περιμέναμε ότι μπορεί να υπάρξει πτώση, αλλά ο λόγος της πτώσης μπορεί να είναι μια έκπληξη». Το γιατί μειώθηκαν οι δαπάνες ανάπαυσης -δηλαδή ο βασικός μεταβολισμός- παραμένει άγνωστο. «Ένας πιθανός παράγοντας είναι οι αλλαγές στη διατροφή. Καταφέραμε να δούμε σε ποντίκια ότι η σύνθεση του λίπους που κατανάλωναν επηρέαζε τον μεταβολισμό τους, αλλά αν τα ίδια αποτελέσματα συμβαίνουν στους ανθρώπους απαιτεί επαλήθευση. Αυτή είναι δυνητικά μια πολύ συναρπαστική έρευνα, καθώς αν συμβαίνουν τα ίδια αποτελέσματα στους ανθρώπους, αυξάνεται η πιθανότητα να μπορέσουμε να αντιστρέψουμε την πτώση του βασικού μεταβολισμού αλλάζοντας αυτό που τρώμε».
Περισσότερες πληροφορίες: John R. Speakman et al, Total daily energy expenditure has declined over the past three decades due to declining basal expenditure, not reduced activity expenditure, Nature Metabolism (2023). DOI: 10.1038/s42255-023-00782-2. Human basal metabolic rate has declined over the past 30 years, Nature Metabolism (2023). DOI: 10.1038/s42255-023-00790-2
