Υπάρχουν πάνω από ένα δισεκατομμύριο καπνιστές σε όλο τον κόσμο -μια συνήθεια που προκαλεί περισσότερους από 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι το κάπνισμα σκοτώνει, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για να πείσει έναν καπνιστή να το κόψει ούτε να αποτρέψει κάποιον να καπνίζει εξαρχής. Αν αυτό δεν εμποδίζει το κάπνισμα, τότε τί μπορεί να το εμποδίσει;
Όσο και αν φαίνεται δύσκολο, ποτέ δεν είναι αργά για να κόψετε το κάπνισμα. Η διακοπή του βελτιώνει κατά πολύ την υγεία και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, πνευμονικών παθήσεων, καρκίνων και άλλων ασθενειών. Αν και το καλύτερο είναι να κόψετε τελείως το κάπνισμα σε μια προκαθορισμένη ημερομηνία, μπορεί να μην είστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο. Σε μερικούς ανθρώπους δουλεύει καλύτερα να το περιορίσουν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου, μειώνοντας τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζουν, και ύστερα να το κόψουν.
Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα για να ελαττώσουν το κάπνισμα με την ελπίδα ότι μπορεί κάποια στιγμή να το σταματήσουν εντελώς. Διαθέσιμα από το 2006, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα σχεδιάστηκαν για να βοηθήσουν στη διακοπή το καπνίσματος. Περιέχουν την νικοτίνη, την εθιστική ουσία των τσιγάρων, αλλά χωρίς πολλές από τις επιβλαβείς ουσίες τους. Το άτμισμα με νικοτίνη είναι πολύ λιγότερο επιβλαβές -αυτό αναφέρει το Βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας- συνεπώς η αντικατάσταση του καπνίσματος με το άτμισμα παρέχει οφέλη. Αλλά είναι αποτελεσματικό ως εργαλείο για τη διακοπή του καπνίσματος;
Η χρήση λιγότερο επιβλαβών τρόπων παροχής νικοτίνης για να βοηθήσει τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα είναι μια παραδοσιακή μέθοδος. Προϊόντα όπως επιθέματα νικοτίνης, τσίχλες και παστίλιες έχουν χρησιμοποιηθεί από τη δεκαετία του 1980 με κάποια επιτυχία. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα διαφέρουν από αυτά τα προϊόντα δίνοντας μια παρόμοια αίσθηση με το κάπνισμα. Οι χρήστες μπορούν να εισπνεύσουν ατμό κάνοντας τη γνωστή κίνηση του να βάζουν το προϊόν στο στόμα τους, όπως θα έκαναν με ένα τσιγάρο.
Για να διαπιστωθεί εάν το άτμισμα βοηθά, πρέπει να εξεταστούν οι διαφορές στα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος μεταξύ των καπνιστών που ατμίζουν και των καπνιστών που δεν ατμίζουν. Πράγματι, οι μελέτες δείχνουν ότι οι καπνιστές που προσπαθούν να σταματήσουν το κάπνισμα χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι πιο πιθανό να έχουν επιτυχία. To 2019, μια μελέτη που διερεύνησε αυτό το θέμα χώρισε τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες που είτε χρησιμοποιούσαν προϊόντα υποκατάστασης νικοτίνης της επιλογής τους είτε ηλεκτρονικό τσιγάρο. Το τελευταίο ήταν πιο αποτελεσματικό από τις θεραπείες υποκατάστασης νικοτίνης. Σχεδόν διπλάσιοι συμμετέχοντες δεν κάπνιζαν ένα χρόνο μετά τη διακοπή του καπνίσματος εάν είχαν χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικό τσιγάρο, σε σύγκριση με τη χρήση θεραπειών υποκατάστασης νικοτίνης.
Η πιο πρόσφατη ανασκόπηση τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2022 περιλαμβάνοντας συνολικά 22.000 άτομα και συνέκρινε το άτμισμα με τη θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης (φάρμακα, τσίχλες και επιθέματα). Το 82% των ανθρώπων που άτμιζαν εξακολουθούσαν να καπνίζουν έξι ή περισσότερους μήνες αργότερα. Αυτό το ποσοστό δεν ήταν μια τεράστια επιτυχία αλλά ήταν καλύτερο από εκείνους που χρησιμοποιούσαν θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης -το 90% εξακολουθούσε να καπνίζει σ’ αυτή την ομάδα. Ωστόσο, οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικές των καπνιστών που θέλουν να κόψουν το τσιγάρο, καθώς έχει βρεθεί ότι τα δύο τρίτα των καπνιστών με εξάρτηση από τη νικοτίνη αποκλείονται από τις κλινικές δοκιμές.
Το συμπέρασμα είναι ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να βοηθήσει κάποιους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα. Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι πιστεύουν ότι η προβολή αυτού του τρόπου διακοπής του καπνίσματος δεν είναι συνετή. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο πρέπει να αντιμετωπίζεται όπως το κάπνισμα, διαφορετικά μπορεί έχει κοινωνικές παρενέργειες. Ο φόβος είναι ότι οι νέοι μπορεί να το ξεκινήσουν να ατμίζουν ως μόδα και αυτό να τους οδηγήσει στο κάπνισμα. Πράγματι, το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει αποδειχθεί δημοφιλές, με 2,9 εκατομμύρια χρήστες στο Ηνωμένο Βασίλειο και 10,8 εκατομμύρια στις ΗΠΑ. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο στις ΗΠΑ, ανέφερε ότι 2,5 εκατομμύρια μαθητές γυμνασίου και λυκείου το είχαν χρησιμοποιήσει το 2022 -τουλάχιστον μία φορά τις τελευταίες 30 ημέρες- εκ των οποίων το 14% ήταν μαθητές λυκείου και το 3% των μαθητές γυμνασίου. Μια άλλη μελέτη έχει δείξει ότι οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό τσιγάρο έχουν 3,6 φορές περισσότερες πιθανότητες να καπνίσουν αργότερα στη ζωή τους σε σύγκριση με εκείνους που δεν το έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ.
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό τσιγάρο για διάφορους λόγους, όχι μόνο για να κόψουν το κάπνισμα, π.χ. για να μην μυρίζουν ή για να πάρουν τη νικοτίνη σε μέρη που δεν μπορούν να καπνίσουν. Επίσης το χρησιμοποιούν ως μια λιγότερο επιβλαβή εναλλακτική λύση για το κάπνισμα. Φυσικά, το άτμισμα δεν είναι ακίνδυνο. Ο ατμός μπορεί να περιέχει χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο όπως ακεταλδεΰδη ή φορμαλδεΰδη, εξαιρετικά λεπτά σωματίδια που μπορούν να εισπνευστούν βαθιά στους πνεύμονες και βαρέα μέταλλα όπως νικέλιο, κασσίτερο και μόλυβδο. Το άτμισμα προκαλεί βλάβες στην πνευμονική λειτουργία, επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και κάνει πιο δύσκολη την επούλωση των πληγών. Παρ’ όλα αυτά μπορεί να βοηθήσει κάποιους να μειώσουν ή να απαλλαγούν οριστικά από το κάπνισμα το οποίο είναι πολύ πιο επιβλαβές.
