Υπήρξε τελευταία μια αύξηση θανάτων των παιδιών με λοίμωξη από στρεπτόκοκκο Α στην Ελλάδα και το ίδιο έχει επίσης παρατηρηθεί σε άλλες χώρες αρχής γενομένης από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Τα παιδιά πέθαναν ως αποτέλεσμα των επιπλοκών αυτής της βακτηριακής λοίμωξης.
Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α, γνωστός και ως πυογόνος στρεπτόκοκκος ή GAS (Group A Streptococcus) είναι ένα βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει διάφορες λοιμώξεις στον άνθρωπο, συνήθως ήπιες. Αποτελεί ένα από τα πιο συχνά αίτια φαρυγγοαμυγδαλίτιδας στα παιδιά σχολικής ηλικίας. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρές λοιμώξεις, ακόμη και θανατηφόρες αν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα.
Σε ένα μικρό ποσοστό, στο 1-5% των ανθρώπων, το βακτήριο εντοπίζεται στον φάρυγγα ή το δέρμα ή και σε άλλα σημεία, χωρίς να νοσούν, αποτελούν δηλαδή αυτά τα άτομα υγιείς φορείς του βακτηρίου. Πιο συχνά το βακτήριο υπάρχει στα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες. Μπορεί να εξαπλωθεί μεταξύ των ανθρώπων μέσω της στενής επαφής ή του βήχα και του φτερνίσματος, αλλά επίσης από μολυσμένες επιφάνειες. Μεταδίδεται πολύ πιο εύκολα από άτομα που νοσούν, παρά από υγιείς φορείς.
Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α συνήθως προκαλεί λοιμώξεις όπως φαρυγγοαμυγδαλίτιδα (strep throat), πυρετό και δερματικό εξάνθημα γνωστό ως οστρακιά (scarlet fever), δερματικές λοιμώξεις όπως μολυσματικό κηρίο (impetigo) και κυτταρίτιδα (cellulitis), δηλαδή φλεγμονή της επιδερμίδας και του υποδόριου λίπους. Τα παιδιά με οστρακιά έχουν ένα εξάνθημα σαν γυαλόχαρτο στο σώμα τους, συχνά με πυρετό και πονόλαιμο και μια «γλώσσα φράουλας» -όπου η γλώσσα είναι κόκκινη με λευκό κάλυμμα. Θα πρέπει να παραμένουν στο σπίτι μέχρι τουλάχιστον 24 ώρες μετά την έναρξη των αντιβιοτικών για να αποφευχθεί η μετάδοση της λοίμωξης.
Ενώ τα περισσότερα εξανθήματα και ο πονόλαιμος στα παιδιά προκαλούνται από ιούς και επομένως δεν βοηθούνται από αντιβιοτικά, οι ήπιες βακτηριακές λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο Α μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικά. Η λήψη αντιβιοτικών για τον στρεπτόκοκκο Α βοηθά στην πρόληψη τυχόν επιπλοκών ή εξάπλωσης στις επαφές του νοικοκυριού και του σχολείου.
H διεισδυτική λοίμωξη από τον στρεπτόκοκκο ομάδας Α
Πολύ σπάνια, ο στρεπτόκοκκος Α διαφεύγει από το δέρμα ή το λαιμό και προκαλεί μια κατάσταση που είναι γνωστή ως διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσο της ομάδας Α (iGAS-invasive Group A Streptococcus). Αυτό οδηγεί σε σοβαρές ασθένειες ή ακόμα και σήψη, συμπεριλαμβανομένων των λοιμώξεων της κυκλοφορίας του αίματος, των αρθρώσεων, των οστών, των μυών, των πνευμόνων, του εγκεφάλου ή των βαθιών στρωμάτων του δέρματος.
Μορφές της διεισδυτικής νόσου του βακτηρίου αποτελούν η νεκρωτική περιτονίτιδα (necrotizing fasciitis) και το στρεπτοκοκκικό σύνδρομο τοξικής καταπληξίας (Streptococcal Toxic Shock Syndrome). Τα παιδιά με αυτή την κατάσταση πρέπει να αντιμετωπίζονται στο νοσοκομείο με ενδοφλέβια αντιβιοτικά.
Υπήρξε επίσης αύξηση των συνηθισμένων αναπνευστικών ιών του χειμώνα, με ιδιαίτερα πρώιμη και απότομη αύξηση των περιπτώσεων αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), μιας κοινής παιδικής λοίμωξης. Η αύξηση των ιών του αναπνευστικού αυτό το χειμώνα μπορεί να είναι μέρος της αιτίας πίσω από την αύξηση των κρουσμάτων της διεισδυτικής νόσου του στρεπτόκοκκου ομάδας Α. Η επένδυση της μύτης και του λαιμού γίνεται φλεγμονώδης κατά τη διάρκεια ιογενών ασθενειών και αυτό μπορεί να επιτρέψει στα βακτήρια του στρεπτόκοκκου Α να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος ή στους πνεύμονες.
Η διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσος της ομάδας Α είναι πιο συχνή σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και σε άτομα με δερματικές πληγές ή ανεμοβλογιά. Όλα αυτά βοηθούν τα βακτήρια να εισέλθουν σε βαθύτερα μέρη του σώματος, μετατρέποντας μια ήπια λοίμωξη σε σοβαρή.
Η αύξηση των λοιμώξεων από στρεπτόκοκκο Α μπορεί να οφείλεται σε αυξημένη κοινωνική ανάμειξη και υψηλές ποσότητες κυκλοφορούντων βακτηρίων. Τα περισσότερα άτομα με στρεπτόκοκκο Α δεν θα αναπτύξουν επεμβατική λοίμωξη ακόμα κι αν έχουν δερματικές πληγές ή ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού. Αν και τα κρούσματα αυξάνονται σε πολλές χώρες, οι πιθανότητες μεμονωμένης περίπτωσης στρεπτόκοκκου να εξελιχθεί σε επεμβατική νόσο είναι χαμηλές. Παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 700 εκατομμύρια περιπτώσεις ήπιων λοιμώξεων κάθε χρόνο.
Ο λόγος για το πρόσφατο άλμα στους αριθμούς των περιπτώσεων διεισδυτικής νόσου είναι ασαφής. Ένα νέο στέλεχος μπορεί να ευθύνεται, αλλά αυτό χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν εκατοντάδες στελέχη στρεπτόκοκκου Α. Οι ειδικοί της δημόσιας υγείας και της μικροβιολογίας αναλύουν συνεχώς τα κυκλοφορούντα στελέχη του στρεπτόκοκκου Α.
Συμπτώματα και πρόληψη
Τα συμπτώματα που πρέπει να προσέχετε είναι τα ίδια όπως και για άλλες σοβαρές ασθένειες στα παιδιά:
- υψηλός πυρετός που δεν πέφτει σε ένα παιδί που φαίνεται να μην είναι καλά
- έντονοι μυϊκοί πόνοι
- πόνος σε μια περιοχή του σώματος
- εξαπλωμένη ερυθρότητα στο δέρμα (που μπορεί να είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί σε πιο σκούρο δέρμα)
- δυσκολία αναπνοής
- υπερβολική υπνηλία ή ευερεθιστότητα.
Οποιοσδήποτε μπορεί να νοσήσει από στρεπτοκοκκική λοίμωξη, ωστόσο πιο ευάλωτοι στο βακτήριο είναι τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι ανοσοκατεσταλμένοι, οι άνθρωποι με χρόνια νοσήματα και όσοι διαβιούν σε κακές συνθήκες υγιεινής και σε συνθήκες συγχρωτισμού. Οι γονείς και οι φροντιστές είναι λογικό να αισθάνονται πολύ ανήσυχοι για τις λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο Α αυτή τη στιγμή, αλλά ο κίνδυνος για ένα παιδί παραμένει πολύ μικρός. Δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο ομάδας Α.
Τα μέτρα πρόληψης της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο περιλαμβάνουν:
- Σωστή εφαρμογή των κανόνων υγιεινής και της υγιεινής των χεριών
- Εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας
- Αποφυγή του συγχρωτισμού και σωστό αερισμό των χώρων
- Σωστή καθαριότητα και απολύμανση των επιφανειών και των συχνά χρησιμοποιούμενων αντικειμένων, σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών
- Περιορισμός των ατόμων που νοσούν σε κατ’ οίκον νοσηλεία, τουλάχιστον για ένα εικοσιτετράωρο μετά την έναρξη της αντιβιοτικής τους αγωγής
