Ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου επιβραδύνοντας τον ρυθμό με τον οποίο ο εγκέφαλoς συρρικνώνεται καθώς γερνάμε, προτείνει μια νέα μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το University College London και το University of the Republic στην Ουρουγουάη.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Sleep Health, ανέλυσε δεδομένα από άτομα ηλικίας 40 έως 69 ετών και βρήκε μια αιτιολογική σχέση μεταξύ του μεσημεριανού υπνάκου και του μεγαλύτερου συνολικού όγκου του εγκεφάλου -ένας δείκτης καλής εγκεφαλικής υγείας που συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας και άλλων ασθενειών.
Η ανώτερη συγγραφέας Δρ. Victoria Garfield είπε: «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι, για μερικούς ανθρώπους, ο σύντομος ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να είναι μέρος του παζλ που θα μπορούσε να βοηθήσει στη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου καθώς γερνάμε».
Προηγούμενη έρευνα υποδεικνύει ότι ο μεσημεριανός ύπνος έχει γνωστικά οφέλη, με τα άτομα που έχουν έναν σύντομο ύπνο να έχουν καλύτερες επιδόσεις στα γνωστικά τεστ τις επόμενες ώρες από άλλα άτομα που δεν κοιμήθηκαν.
Η νέα μελέτη είχε στόχο να καθορίσει εάν υπήρχε αιτιώδης σχέση μεταξύ του ημερήσιου ύπνου και της υγείας του εγκεφάλου.
Χρησιμοποιώντας μια τεχνική που ονομάζεται Μεντελιανή τυχαιοποίηση, εξετάστηκαν 97 κομμάτια DNA που πιστεύεται ότι προσδιορίζουν την πιθανότητα των ανθρώπων να κοιμούνται το μεσημέρι. Συνέκριναν μετρήσεις για την υγεία του εγκεφάλου και τη γνωστική ικανότητα των ανθρώπων που είναι πιο γενετικά «προγραμματισμένοι» να κοιμηθούν με άτομα που δεν είχαν αυτές τις γενετικές παραλλαγές, χρησιμοποιώντας δεδομένα από 378.932 συμμετέχοντες από τη μελέτη UK Biobank, και διαπίστωσαν ότι, οι άνθρωποι που είχαν προδιάθεση να κοιμηθούν το μεσημέρι είχαν μεγαλύτερο συνολικό όγκο εγκεφάλου.
Η ερευνητική ομάδα εκτίμησε ότι η μέση διαφορά στον όγκο του εγκεφάλου μεταξύ των ατόμων που είχαν προδιάθεση για μεσημεριανό ύπνο και εκείνων που δεν είχαν ήταν ισοδύναμη με 2,6 έως 6,5 χρόνια γήρανσης.
Ωστόσο, οι ερευνητές δεν βρήκαν διαφορά στο πόσο καλά απέδωσαν εκείνοι που είχαν προδιάθεση για μεσημεριανό ύπνο σε τρεις άλλες μετρήσεις της υγείας του εγκεφάλου και της γνωστικής λειτουργίας -τον όγκο του ιππόκαμπου, τον χρόνο αντίδρασης και την οπτική επεξεργασία.
Η επικεφαλής συγγραφέας και υποψήφια Ph.D. Valentina Paz είπε: «Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που επιχειρεί να ξεμπερδέψει την αιτιώδη σχέση μεταξύ του μεσημεριανού ύπνου και των γνωστικών και δομικών αποτελεσμάτων του εγκεφάλου. Εξετάζοντας τα γονίδια που ορίζονται κατά τη γέννηση, η Μεντελιανή τυχαιοποίηση αποφεύγει τους συγχυτικούς παράγοντες που συμβαίνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής και μπορούν να επηρεάσουν τις συσχετίσεις μεταξύ του ύπνου και των αποτελεσμάτων υγείας. Η μελέτη μας επισημαίνει μια αιτιώδη σχέση μεταξύ του μεσημεριανού ύπνου και του μεγαλύτερου συνολικού όγκου του εγκεφάλου».
Η Garfield πρόσθεσε: «Ελπίζω ότι μελέτες όπως αυτή που δείχνουν τα οφέλη για την υγεία των σύντομων μεσημεριανών ύπνων να βοηθήσουν στη μείωση του στίγματος που εξακολουθεί να υπάρχει γύρω από τον μεσημεριανό ύπνο».
Οι γενετικές παραλλαγές που επηρεάζουν την πιθανότητα να κοιμηθούμε το μεσημέρι είχαν εντοπιστεί σε μια προηγούμενη μελέτη που εξέταζε δεδομένα από 452.633 συμμετέχοντες στη Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου. Η μελέτη, με επικεφαλής τον Hassan Dashti (Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης), επίσης συγγραφέα της νέας μελέτης, προσδιόρισε τις γονιδιακές παραλλαγές και αυτό υποστηρίχθηκε από αντικειμενικές μετρήσεις σωματικής δραστηριότητας που καταγράφηκαν από ένα επιταχυνσιόμετρο που φοριέται στον καρπό.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν τα αποτελέσματα υγείας και γνωστικής λειτουργίας για άτομα με αυτές τις γενετικές παραλλαγές καθώς και πολλά διαφορετικά υποσύνολα αυτών των παραλλαγών, αποφεύγοντας παραλλαγές που συνδέονται με την υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου (MRI) και γενετικά δεδομένα ήταν διαθέσιμα για 35.080 άτομα της UK Biobank.
Όσον αφορά τους περιορισμούς της μελέτης, οι συγγραφείς σημείωσαν ότι όλοι οι συμμετέχοντες ήταν λευκής, ευρωπαϊκής καταγωγής, επομένως τα ευρήματα ενδέχεται να μην μπορούν να γενικευτούν άμεσα για άλλες εθνότητες.
Αν και οι ερευνητές δεν είχαν πληροφορίες για τη διάρκεια του ύπνου, προηγούμενες μελέτες υποδεικνύουν ότι ο μεσημεριανός ύπνος 30 λεπτών ή λιγότερο παρέχει τα καλύτερα βραχυπρόθεσμα γνωστικά οφέλη και ότι αυτός ο μεσημεριανός ύπνος είναι λιγότερο πιθανό να διαταράξει τον νυχτερινό ύπνο.
Περισσότερες πληροφορίες: Valentina Paz et al, Is there an association between daytime napping, cognitive function, and brain volume? A Mendelian randomization study in the UK Biobank, Sleep Health (2023). DOI: 10.1016/j.sleh.2023.05.002.
