Τα στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν ότι σε ορισμένες χώρες οι διαγνώσεις γονόρροιας και σύφιλης βρίσκονται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα στη Βρετανία τα ποσοστά γονόρροιας είναι τα υψηλότερα από τότε που ξεκίνησαν τα αρχεία το 1918 ενώ στα άτομα ηλικίας 15-24 ετών, τα ποσοστά σχεδόν διπλασιάστηκαν το 2021 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Οι διαγνώσεις γονόρροιας αυξήθηκαν σε 82.592 το 2022, μια αύξηση κατά 50% σε σύγκριση με το 2021 και 16% σε σύγκριση με το 2019 (πριν από την πανδημία COVID-19).
Η γονόρροια είναι η τρίτη πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος μετά τα χλαμύδια ενώ μακράν η πρώτη είναι τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων που προκαλεί ο ιός HPV. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με στοιχεία που είναι διαθέσιμα στον Άτλαντα Επιτήρησης Λοιμωδών Νοσημάτων, το 2021, καταγράφηκαν 46.728 περιπτώσεις γονόρροιας στα 27 κράτη μέλη, με αναλογία ανδρών προς γυναίκες περίπου 5 προς 1. Από τις περιπτώσεις με διαθέσιμα πληροφορίες σχετικά με τη μετάδοση, το 62% ήταν ομοφυλόφιλοι άνδρες, το 20% ετεροφυλόφιλοι άνδρες και το 17% γυναίκες. Τα υψηλότερα εθνικά ποσοστά, με πάνω από 30 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού, παρατηρήθηκαν στο Λουξεμβούργο (65), στη Δανία (48), στη Μάλτα (47). Σε απόλυτους αριθμούς η Ισπανία ήταν πρώτη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης -αλλά πολύ πίσω από το Ηνωμένο Βασίλειο- αναφέροντας 12.825 περιπτώσεις γονόρροιας το 2021 ενώ το ίδιο έτος η Ελλάδα ανέφερε 248 περιπτώσεις.
H γονόρροια
Η γονόρροια ή βλεννόρροια προκαλείται από ένα μικρό στρογγυλό βακτήριο που ονομάζεται γονόκοκκος που μολύνει στους άνδρες την ουρήθρα, τους όρχεις, τον προστάτη και τον πρωκτό ενώ στις γυναίκες μολύνει τον κόλπο, τον τράχηλο, τη μήτρα και τον πρωκτό. Μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο κατά τη διάρκεια του σεξ χωρίς προστασία. Χωρίς θεραπεία, προκαλεί πύον ή «στάγδην» από το πέος και έντονο πόνο κατά την ούρηση. Στις γυναίκες τα συμπτώματα μπορεί να είναι λιγότερο εμφανή, αλλά περιλαμβάνουν υδαρή, πράσινη, κίτρινη ή μερικές φορές αιματοβαμμένη κολπική έκκριση και πόνο κατά την ούρηση.
Εάν η μόλυνση εξαπλωθεί στη μήτρα και τις ωοθήκες, αυτό προκαλεί φλεγμονώδη νόσο της πυέλου. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό και κοιλιακό άλγος. Η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου είναι ιάσιμη, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες επιπλοκές ακόμη και μετά την υποχώρηση της λοίμωξης -συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων γονιμότητας και μεγαλύτερης πιθανότητας έκτοπης εγκυμοσύνης.
Η γονόρροια αντιμετωπιζόταν εύκολα με αντιβιοτικά, όμως, τα τελευταία δέκα χρόνια, έχουν εντοπιστεί πολλά εξαιρετικά ανθεκτικά στελέχη παγκοσμίως, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη θεραπεία ορισμένων λοιμώξεων. Τα ανθεκτικά στα φάρμακα στελέχη μπορεί να εμφανιστούν όταν μια λοίμωξη αντιμετωπίζεται εν μέρει με λάθος αντιβιοτικό ή εάν ένα άτομο σταματήσει τη θεραπεία πριν η λοίμωξη εξαφανιστεί εντελώς. Υπάρχει ένας τρομακτικός κίνδυνος η γονόρροια να γίνει ξανά μη θεραπεύσιμη, όπως ήταν τον 19ο αιώνα. Για αυτόν τον λόγο, είναι απαραίτητο να λάβετε διάγνωση και θεραπεία εάν έχετε συμπτώματα. Η τρέχουσα θεραπεία περιλαμβάνει μια ένεση ενός μόνο αντιβιοτικού παράλληλα με στενή παρακολούθηση για να εξασφαλιστεί η εξάλειψη της λοίμωξης.
H σύφιλη
Η σύφιλη είναι πολύ λιγότερο συχνή από τη γονόρροια, αλλά μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη βλάβη. Η μόλυνση προκαλείται από ένα μικρό σπειροειδές βακτήριο που ονομάζεται Treponema pallidum. Το T. pallidum αναπτύσσεται πολύ αργά και δεν μπορεί να καλλιεργηθεί ούτε να φανεί σε τυπικό μικροσκόπιο φωτός. Χωρίς θεραπεία, αυτό το βακτήριο παραμένει στο σώμα και μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές που μπορεί να συμβούν ακόμα και 20 χρόνια μετά τη μόλυνση. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από τη μητέρα στο μωρό που είναι στη μήτρα και μπορεί να προκαλέσει θνησιγένεια ή συγγενή σύφιλη που σημαίνει ότι το παιδί γεννιέται μολυσμένο και μπορεί να αναπτύξει τις δυσάρεστες επιπλοκές της λοίμωξης στην παιδική ηλικία.
Η σύφιλη προκαλεί τρία στάδια της νόσου. Το πρώτο στάδιο είναι ένα ανώδυνο εξόγκωμα ή έλκος στα γεννητικά όργανα ή στη μολυσμένη περιοχή. Αυτό συνήθως υποχωρεί σε λίγες εβδομάδες. Το δεύτερο στάδιο είναι ένα εξάνθημα σε ολόκληρο το σώμα, μερικές φορές με πονόλαιμο και πρησμένους λεμφαδένες. Αυτά τα συμπτώματα μπορούν επίσης να υποχωρήσουν χωρίς θεραπεία, αν και το άτομο παραμένει μολυσμένο και μολυσματικό. Στο τρίτο στάδιο, η ασθένεια εισέρχεται σε μια λανθάνουσα φάση όπου παραμένει στο σώμα χωρίς να παρουσιάζει συμπτώματα. Μπορεί όμως να μεταδοθεί σε σεξουαλικούς συντρόφους ή από έγκυες γυναίκες στα μωρά τους.
Στο 30% των μολυσμένων ατόμων που δεν λαμβάνουν θεραπεία, η ασθένεια μπορεί να επανέλθει μετά από μερικά χρόνια ως τρίτο στάδιο. Αυτό προκαλεί μια σειρά συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των παραμορφώσεων δέρματος και των οστών, νευρικούς πόνους, καρδιακά προβλήματα, κώφωση, τύφλωση, άνοια και άλλα νευρολογικά συμπτώματα όπως δυσκολία στο περπάτημα και ακράτεια. Ευτυχώς, η σύφιλη εξακολουθεί να είναι πολύ θεραπεύσιμη χρησιμοποιώντας πενικιλίνη ή παρόμοια αντιβιοτικά. Όπως θα περίμενε κανείς, μόλις διαγνωστεί ένα κρούσμα, καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες όχι μόνο για τη θεραπεία του προσβεβλημένου ατόμου, αλλά και για τον εντοπισμό και τον έλεγχο των σεξουαλικών συντρόφων -πηγαίνοντας πολλά χρόνια πίσω, αν χρειαστεί.
Η σύφιλη επηρεάζει το 12% των ομοφυλόφιλων ανδρών παγκοσμίως. Η σύφιλη, η οποία στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν σχεδόν ανύπαρκτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχει αυξηθεί σε 8.692 διαγνώσεις το 2022. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφηκαν από 25.000 κρούσματα το 2021. Η Γερμανία ανέφερε τον υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων με πάνω από 6.700 χιλιάδες, ακολουθούμενη από την Ισπανία με 5.300 χιλιάδες περιπτώσεις.
Γιατί αυξήθηκαν τα ποσοστά;
Οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις έχουν αυξηθεί σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων αναφέρουν 2,5 εκατομμύρια νέα κρούσματα σύφιλης, χλαμυδίων και γονόρροιας το 2021. Οι μολύνσεις από σύφιλη αυξήθηκαν κατά 28%, φτάνοντας στις 171.000 περιπτώσεις φέρνοντας το σύνολο των κρουσμάτων σε επίπεδα που έχουν να παρατηρηθούν από τη δεκαετία του 1950. Η γονόρροια αναφέρεται επίσης με το υψηλότερο ποσοστό που έχει παρατηρηθεί στις ΗΠΑ από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, με 696.764 περιπτώσεις το 2021.
Δεν είναι απολύτως σαφές γιατί τα ποσοστά σύφιλης και γονόρροιας έχουν αυξηθεί τόσο γρήγορα σε ορισμένες χώρες τα τελευταία χρόνια. Εν μέρει μπορεί να οφείλεται στην «ανάκαμψη» από τους περιορισμούς των ετών της πανδημίας και στο γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν ήταν σε θέση να έχουν εύκολη πρόσβαση στη διάγνωση και τη θεραπεία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι νέοι μπορεί επίσης να έχουν χάσει τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας και μπορεί να μην ξέρουν πώς να προστατευτούν σωστά από τις σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι υπάρχει πραγματικά έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με το εύρος αυτού του προβλήματος. Οι ασθενείς δεν ζητούν να υποβληθούν σε εξετάσεις και οι γιατροί δεν κάνουν αρκετά τεστ ως μέρος της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Ο καλύτερος τρόπος για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους συντρόφους σας από τη γονόρροια ή τη σύφιλη είναι να κάνετε εξετάσεις πριν ξεκινήσετε μια νέα σχέση και να χρησιμοποιήσετε προφυλακτικά με νέους ή περιστασιακούς σεξουαλικούς συντρόφους. Εάν έχετε κάποιο σύμπτωμα για το οποίο ανησυχείτε, ελέγξτε το. Συσκευές αυτοελέγχου για γονόρροια και σύφιλη είναι διαθέσιμες μέσω ίντερνετ. Είμαστε τυχεροί που τόσο η σύφιλη όσο και η γονόρροια εξακολουθούν να θεραπεύονται, αλλά είναι σημαντικό να υποβληθείτε σε εξετάσεις και να έχετε μια έγκαιρη αντιμετώπιση.
