Στον σημερινό κόσμο, υπάρχουν πολλά τρόφιμα και ποτά με υψηλές ποσότητες προστιθέμενης ζάχαρης. Αυτή η αλλαγή στις διατροφικές τάσεις, συνοδευόμενη από τον καθιστικό τρόπο ζωής, ευθύνεται για την αύξηση μεταβολικών διαταραχών όπως ο διαβήτης, η λιπώδης νόσος του ήπατος και οι καρδιακές παθήσεις. Γιατί η πρόσθετη ζάχαρη είναι τόσο κακή;
Η επιτραπέζια ζάχαρη (ή σακχαρόζη) αποτελείται από δύο απλές μορφές σακχάρων που ονομάζονται γλυκόζη και φρουκτόζη. Αν και αυτά τα απλά σάκχαρα είναι δομικά παρόμοια μεταξύ τους, μεταβολίζονται μέσω διαφορετικών οδών στο σώμα. Και ενώ η υπερβολική πρόσληψη φρουκτόζης έχει αποδειχθεί ότι είναι επιβλαβή, οι υποκείμενοι μηχανισμοί πίσω από το μεταβολισμό της και ο πιθανός ρόλος τους στις μεταβολικές διαταραχές δεν έχουν γίνει πλήρως κατανοητοί μέχρι τώρα.
Ερευνητές από την Κίνα, προσπάθησαν να κατανοήσουν την τύχη της διαιτητικής φρουκτόζης στο σώμα και τις οδούς που ρυθμίζουν το μεταβολισμό της, σε μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Chinese Medical Journal.
Ο καθηγητής Weiping J. Zhang, συγγραφέας της μελέτης, λέει: «Η ανασκόπηση μας παρέχει μια ολοκληρωμένη ενημέρωση για την πρόοδο στις μοριακές και κυτταρικές πτυχές του μεταβολισμού της φρουκτόζης και το ρόλο τους στην ανάπτυξη μεταβολικών ασθενειών Αυτά τα ευρήματα μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων διαγνωστικών, προληπτικών και θεραπευτικών στρατηγικών για μεταβολικές ασθένειες».
Οι ερευνητές εξηγούν ότι το μεγαλύτερο μέρος της φρουκτόζης που προσλαμβάνουμε απορροφάται από τα κύτταρα που επικαλύπτουν το έντερο. Οι μεταφορείς πρωτεϊνών που ονομάζονται GLUT5 και GLUT2, που εκφράζονται από τα εντερικά κύτταρα, διευκολύνουν αυτή την απορρόφηση, με το GLUT5 να δείχνει την υψηλότερη σχέση με τη φρουκτόζη. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτοί οι υποδοχείς ρυθμίζονται ως απόκριση στα επίπεδα φρουκτόζης. Η ανεπάρκεια GLUT5 μπορεί να οδηγήσει σε δυσαπορρόφηση φρουκτόζης και εντερική δυσλειτουργία. Στην πραγματικότητα, μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι η διαγραφή του GLUT5 μπορεί να προκαλέσει εντερικά προβλήματα όπως αέρια και συσσώρευση υγρών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο υποδοχέας GLUT5 είναι ένας πιθανός υποψήφιος στόχος για φάρμακα για ορισμένες ασθένειες που προκαλούνται από τη φρουκτόζη.
Όταν η φρουκτόζη εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος, τα επίπεδα της (αν και πολύ χαμηλότερα από τη γλυκόζη) συγκρατούνται από τα νεφρά και το συκώτι, τα δύο κρίσιμα μεταβολικά σημεία στο σώμα μας. Σε αυτά τα όργανα, η φρουκτόζη ανακατευθύνεται για παραγωγή γλυκόζης, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται “γλυκονεογένεση”. Ωστόσο, αυτή η αντίδραση απαιτεί τη διάσπαση ενός μορίου που ονομάζεται ATP (η κύρια πηγή ενέργειας που έχουμε). Έτσι, η υπερβολική πρόσληψη φρουκτόζης μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση του ATP στα κύτταρα, κάτι που ενεργοποιεί μια άλλη οδό που εμπλέκεται στο μεταβολισμό του ουρικού οξέος -οδηγώντας σε συσσώρευση ουρικού οξέος στο αίμα και στις αρθρώσεις και αυξάνοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης ουρικής αρθρίτιδας (μια πάθηση που προκαλεί έντονο πόνο στις αρθρώσεις).
Οι ερευνητές εξηγούν περαιτέρω ότι η κατανάλωση φρουκτόζης μπορεί επίσης να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης και του κοιλιακού λίπους, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών διαταραχών.
Στη συνέχεια, η ανασκόπηση μιλά για αλλαγές σε επίπεδο γονιδίων που ρυθμίζουν το μεταβολισμό της φρουκτόζης. Μια πρωτεΐνη που ονομάζεται ChREBP είναι ένας κρίσιμος ρυθμιστής γονιδίων που εμπλέκονται στην απορρόφηση, μεταφορά και αποικοδόμηση σακχάρων. Μελέτες σε ποντίκια δείχνουν ότι η ChREBP είναι απαραίτητη για την απορρόφηση και την εκκαθάριση της φρουκτόζης. Ωστόσο, οι μοριακοί μηχανισμοί που ρυθμίζουν την ενεργοποίηση της ChREBP ως απάντηση στη διέγερση της φρουκτόζης παραμένουν λιγότερο κατανοητοί.
Ο καθηγητής Zhang εξηγεί: «Η καλύτερη κατανόηση του βιοχημικού ρυθμιστικού μηχανισμού της οδού ChREBP μπορεί σίγουρα να δώσει νέα στοιχεία στη ρύθμιση του μεταβολισμού της φρουκτόζης και των μεταβολικών επιπτώσεων. Οι μελλοντικές πρόοδοι σε αυτόν τον τομέα θα ωφελήσουν τις προσπάθειές μας για την επίτευξη καλύτερης καρδιομεταβολικής υγείας και ενημέρωσης με κλινικές συστάσεις για τη διατροφική πρόσληψη ζάχαρης».
Συνολικά, αυτά τα ευρήματα ρίχνουν φως στο πώς η αύξηση της κατανάλωσης φρουκτόζης μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπία σε διάφορες μεταβολικές οδούς στο σώμα και στη συνέχεια να προκαλέσει διάφορες ασθένειες. Φαίνεται για άλλη μια φορά ότι αυτό που τρώμε παίζει τεράστιο ρόλο στην υγεία μας.
