Των Michael Clark, Postdoctoral Researcher, Oxford Martin Programme on the Future of Food, University of Oxford και Keren Papier, Senior Nutritional Epidemiologist, University of Oxford.
Η εκτροφή ζώων είναι η κύρια πηγή των εκπομπών των τροφίμων και η τρίτη υψηλότερη παγκόσμια πηγή εκπομπών με 14,5%, μετά την ενέργεια (35%) και τις μεταφορές (23%). Το βοδινό κρέας, για παράδειγμα, εκπέμπει 192 φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά γραμμάριο πρωτεΐνης από τους ξηρούς καρπούς. Αλλά ποιο ακριβώς είναι το αντίκτυπο που έχει η διατροφή μας στα περιβαλλοντικά αποτελέσματα; Και ποια διαφορά θα είχε αν ακολουθούσαμε μια βίγκαν διατροφή σε σύγκριση με μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε κρέας;
Μια ανάλυση εξέτασε τα διατροφικά δεδομένα 55.000 ανθρώπων και συνέδεσε το τι έτρωγαν ή έπιναν με πέντε βασικά μέτρα: εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, χρήση γης, χρήση νερού, ρύπανση νερού και απώλεια βιοποικιλότητας. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν περιοδικό στο Nature Food. Διαπιστώθηκε ότι η βίγκαν διατροφή έχει μόλις το 30% των διατροφικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας δίαιτας υψηλής περιεκτικότητας σε κρέας.
Τα διατροφικά δεδομένα προήλθαν από μια μεγάλη μελέτη για τον καρκίνο και τη διατροφή που παρακολουθεί τους ίδιους ανθρώπους -περίπου 57.000 άτομα από το Ηνωμένο Βασίλειο- για πάνω από δύο δεκαετίες και ονομάζεται EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition). Όσοι συμμετείχαν στη μελέτη ανέφεραν τι έτρωγαν και έπιναν σε διάστημα 12 μηνών και στη συνέχεια ταξινομήθηκαν σε έξι διαφορετικές ομάδες: βίγκαν, χορτοφάγοι, ψαροφάγοι και χαμηλής, μεσαίας και μεγάλης κατανάλωσης κρέατος με βάση αυτά που ανέφεραν οι ίδιοι.
Βίγκαν εναντίον σαρκοφαγίας
Οι ερευνητές συνέδεσαν τις διατροφικές αναφορές με ένα σύνολο δεδομένων που περιέχει πληροφορίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις 57.000 τροφίμων. Είναι σημαντικό να συνυπολογίζεται ο τρόπος που παράγεται ένα τρόφιμο -τα καρότα που καλλιεργούνται σε θερμοκήπιο στην Ισπανία έχουν διαφορετικό αντίκτυπο από αυτά που καλλιεργούνται σε ένα χωράφι στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα. Οι περισσότερες μελέτες μέχρι τώρα τείνουν να υποθέτουν ότι όλα τα είδη ψωμιού ή όλες οι μπριζόλες ή όλα τα λαζάνια έχουν τον ίδιο περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Ενσωματώνοντας περισσότερες λεπτομέρειες, η μελέτη αυτή μπόρεσε να δείξει με μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι οι διαφορετικές δίαιτες έχουν διαφορετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Βρέθηκε ότι ακόμη και η λιγότερο βιώσιμη βίγκαν διατροφή ήταν πιο φιλική προς το περιβάλλον από την πιο βιώσιμη κρεατοφαγική διατροφή.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι δίαιτες που περιείχαν περισσότερα τρόφιμα ζωικής προέλευσης είχαν υψηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ανά μονάδα τροφής που καταναλώνεται, το κρέας και τα γαλακτοκομικά έχουν πολύ περισσότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Αυτό μπορεί να σημαίνει τεράστιες διαφορές μεταξύ των δύο άκρων, των βίγκαν και των ακραίων κρεατοφάγων.
Οι βίγκαν στη μελέτη είχαν μόλις το 25% της διατροφικής επίδρασης των ανθρώπων που τρώνε πολύ κρέας όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό συμβαίνει επειδή το κρέας χρησιμοποιεί περισσότερη γη, άρα περισσότερη αποψίλωση δασών και λιγότερο άνθρακα που αποθηκεύεται στα δέντρα. Χρησιμοποιεί πολλά λιπάσματα (συνήθως παράγονται από ορυκτά καύσιμα) για να ταΐσει τα φυτά που τρέφουν τα ζώα. Επίσης, οι αγελάδες και άλλα ζώα εκπέμπουν απευθείας αέρια.
Αλλά δεν είναι μόνο εκπομπές αερίων. Σε σύγκριση με τους ακραίους κρεατοφάγους, οι βίγκαν είχαν το 25% των διατροφικών επιπτώσεων για τη χρήση γης, το 46% για τη χρήση νερού, το 27% για τη ρύπανση του νερού και το 34% για τη βιοποικιλότητα. Ακόμη και οι δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε κρέας είχαν το 70% περίπου του αντίκτυπου της ακραίας κρεατοφαγίας. Αυτό είναι σημαντικό γιατί σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να είστε βίγκαν ή χορτοφάγοι για να κάνετε μια υπολογίσιμη διαφορά.
Παγκόσμια επίδραση
Τα ευρήματα είναι ζωτικής σημασίας καθώς το σύστημα τροφίμων εκτιμάται ότι είναι υπεύθυνο για περίπου το 30% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, το 70% της παγκόσμιας χρήσης του γλυκού νερού και το 78% της ρύπανσης των γλυκών υδάτων. Περίπου τα τρία τέταρτα της γης χωρίς πάγους στον κόσμο έχουν επηρεαστεί από την ανθρώπινη χρήση, κυρίως για τη γεωργία και την αλλαγή χρήσης γης, όπως η αποψίλωση των δασών που αποτελεί σημαντική πηγή απώλειας βιοποικιλότητας.
Μεταξύ 2008 και 2019, η μέση ποσότητα κρέατος που καταναλώνεται κάθε μέρα ανά άτομο στο Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκε από 103,7 γραμμάρια σε 86,3 γραμμάρια, μια μείωση κατά 17%. Αυτό περιλάμβανε μείωση κατά 13,7 γραμμάρια στην ημερήσια κατανάλωση κόκκινου κρέατος, μείωση κατά 7 γραμμάρια στο επεξεργασμένο κρέας και αύξηση κατά 3,2 γραμμάρια στο λευκό κρέας. Το ποσοστό των χορτοφάγων και των βίγκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξάνεται επίσης σταθερά, με το 5% των ερωτηθέντων στις δημοσκοπήσεις να λένε ότι δεν τρώνε κρέας ή όλα τα ζωικά προϊόντα το 2018-19, από 2% το 2008-09. Περίπου το 40% των ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί επί του παρόντος να μειώσει την πρόσληψη κρέατος, είτε για λόγους υγείας είτε για περιβαλλοντικούς λόγους.
Οι επιλογές που κάνουμε για το τι τρώμε είναι προσωπικές. Είναι πολύ ριζωμένες συνήθειες και μπορεί να είναι δύσκολο να αλλάξουν. Αλλά η μελέτη αυτή, όπως και άλλες, ενισχύουν τα στοιχεία ότι το σύστημα τροφίμων έχει τεράστιο παγκόσμιο αντίκτυπο στο περιβάλλον που θα μπορούσε να μειωθεί με τη μετάβαση σε πιο φυτικές δίαιτες.
