Των Gwo-tzer Ho, Reader and Honorary Consultant Gastroenterologist, The University of Edinburgh και Robert Whelan, PhD Candidate, Centre for Inflammation Research, The University of Edinburgh. Πηγή: The Conversation.
Η νόσος Κρον (Crohn) επηρεάζει 4 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η πάθηση προκαλεί εξουθενωτικά συμπτώματα όπως χρόνια κόπωση, διάρροια, κοιλιακό άλγος, απώλεια βάρους και υποσιτισμό. Μόλις εμφανιστούν τα συμπτώματα, η νόσος Κρον είναι μια δια βίου πάθηση -ενώ υπάρχουν τρόποι διαχείρισης των συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια των εξάρσεων, δεν υπάρχει επί του παρόντος καμία θεραπεία.
Τα ακριβή αίτια της νόσου Κρον είναι άγνωστα και πιθανώς οφείλονται σε μια σειρά σύνθετων και αλληλοεπικαλυπτόμενων παραγόντων -όπως γενετικά, περιβαλλοντικά (π.χ. το κάπνισμα) και ένα ανοσοποιητικό σύστημα που είναι υπερδραστήριο στο έντερο. Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι το μικροβίωμα του εντέρου παίζει καθοριστικό ρόλο στη νόσο.
Το μικροβίωμα του εντέρου είναι μια συλλογή τρισεκατομμυρίων βακτηρίων, ιών και μυκήτων. Αυτά τα μικρόβια υπάρχουν από τη γέννησή μας και παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της λειτουργίας των κυττάρων του εντέρου μας όπως θα έπρεπε. Τα βακτήρια στο έντερο βοηθούν επίσης τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας να λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με νόσο Κρον έχουν μια λιγότερο ποικιλόμορφη κοινότητα βακτηρίων του εντέρου. Έχουν επίσης υψηλότερα επίπεδα ορισμένων τύπων βακτηρίων που μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή του εντέρου.
Αλλά δεν είναι μόνο τα βακτήρια του εντέρου που δείχνουν σημάδια δυσλειτουργίας σε άτομα με νόσο Κρον. Μάλλον απροσδόκητα, η έρευνα δείχνει επίσης ότι τα βακτήρια στο στόμα μπορεί επίσης να είναι σημαντικά για αυτή τη φλεγμονώδη κατάσταση.
Μικροβίωμα στόματος
Όταν βρισκόμαστε στη μήτρα, το έντερό μας είναι αποστειρωμένο. Αλλά το μικροβίωμα του εντέρου μας αρχίζει να αναπτύσσεται τη στιγμή που γεννιόμαστε -πρώτα αφού έρθουμε σε επαφή με κολπικά βακτήρια κατά τη γέννηση, μετά από άλλες μητρικές πηγές όπως το γάλα και το δέρμα, καθώς και το περιβάλλον μας. Μέχρι να γίνουμε ενήλικες, το έντερό μας γίνεται μια ακμάζουσα κοινότητα τρισεκατομμυρίων βακτηρίων που, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, υπερτερούν των κυττάρων μας.
Πολλά από τα βακτήρια που φτάνουν στο έντερό μας πρέπει να ταξιδέψουν πρώτα από το στόμα μας. Ως εκ τούτου, το στόμα μας περιέχει τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό βακτηρίων μετά το έντερο. Και, καταπίνουμε αυτά τα εκατομμύρια βακτήρια καθημερινά με το σάλιο μας. Το μικροβίωμα του στόματος είναι πολύπλοκο. Κάθε μέρος του στόματός μας -είτε είναι η γλώσσα, τα μάγουλα ή το σάλιο μας- αποτελείται από διαφορετικά μικρόβια ανάλογα με παράγοντες όπως το επίπεδο pH και τα επίπεδα οξυγόνου. Αυτές οι κοινότητες μικροβίων μπορούν στη συνέχεια να σχηματίσουν σύνθετες δομές που ονομάζονται βιοφίλμ, όπου τα βακτήρια οργανώνονται στις επιφάνειες του στόματος (ένα παράδειγμα είναι η οδοντική πλάκα). Στη συνέχεια, τα βακτήρια αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού για να δημιουργηθεί μια ισορροπία.
Υπάρχουν μερικοί λόγοι για τους οποίους οι ερευνητές πιστεύουν ότι το μικροβίωμα του στόματος μπορεί να παίζει ρόλο στη νόσο Κρον.
Πρώτον, οι μελέτες υποδεικνύουν ότι τα άτομα με νόσο Κρον έχουν διαφορετικά βακτήρια στο στόμα τους σε σύγκριση με αυτά που δεν έχουν την πάθηση. Αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι ορισμένα είδη βακτηρίων που υπάρχουν στο στόμα μπορεί να παίζουν ρόλο στη νόσο.
Δεύτερον, μερικά είδη βακτηρίων που βρίσκονται συνήθως σε μεγαλύτερη αφθονία στο έντερο των ατόμων με νόσο Κρον σε σύγκριση με υγιή άτομα είναι επίσης παρόντα στο στόμα. Αυτό ίσως δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η οδός εισόδου των βακτηρίων στο κατώτερο έντερο είναι γενικά μέσω του στόματος. Στην πραγματικότητα, δεν είναι ασυνήθιστο για άτομα με νόσο Κρον να εμφανίζουν έλκη στο στόμα, μαζί με αυτά που εμφανίζονται συνήθως στο έντερο.
Η έρευνα σε ανθρώπους δείχνει επίσης ότι ένα στοματικό βακτήριο που ονομάζεται Veillonella parvula, είναι άφθονο στα έντερα των ατόμων με νόσο Κρον. Αυτό το βακτήριο σχετίζεται με ασθένειες όπως η περιοδοντίτιδα, ακόμη και η μηνιγγίτιδα. Βρίσκεται συνήθως στο στοματικό μικροβίωμα και μια αξιοσημείωτη μελέτη έδειξε ότι έχει αναπτύξει έναν τρόπο να ζει στο κατώτερο έντερο.
Εάν άλλοι βακτηριακοί ένοχοι της νόσου Κρον που βρίσκονται στο έντερο βρίσκονται επίσης στο στόμα, αυτό μπορεί να επιτρέψει στους ερευνητές να αναπτύξουν καλύτερα τεστ που χρειάζονται μόνο δείγμα σάλιου για τη διάγνωση της νόσου. Αυτό θα ήταν πολύ πιο εύκολο από το να χρειάζεται οι ασθενείς να παρέχουν ένα δείγμα κοπράνων ή ιστού εντέρου.
Οι ερευνητές θα πρέπει επίσης να διερευνήσουν εάν το μικροβίωμα του στόματος μπορεί να προκαλέσει νόσο Κρον. Έρευνα σε ποντίκια δείχνει ότι η φλεγμονή (η οποία συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται από ένα παθογόνο) διευκολύνει την ανάπτυξη ορισμένων τύπων βακτηρίων, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερη φλεγμονή και υπερενεργοποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Εάν το ίδιο ισχύει για τα στοματικά βακτήρια που συνδέονται με τη νόσο Κρον, θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι η βακτηριακή υπερανάπτυξη και η φλεγμονή στο στόμα είναι μια πιθανή βασική αιτία της νόσου.
Άλλες ασθένειες
Η Κρον δεν είναι η μόνη ασθένεια στην οποία εμπλέκονται ορισμένα βακτήρια του στόματος. Για παράδειγμα, οι ερευνητές έχουν δείξει ότι δύο τοξικές χημικές ουσίες που παράγονται από το στοματικό βακτήριο Porphyromonas gingivalis (το οποίο εμπλέκεται στη νόσο των ούλων) βρέθηκαν σε περισσότερο από το 96% των συμμετεχόντων σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη. Είναι σημαντικό ότι αυτές οι τοξικές χημικές ουσίες τρέφονται με ανθρώπινα κύτταρα.
Στον καρκίνο του μαστού, το στοματικό βακτήριο Fusobacterium nucleatum έχει συνδεθεί με την επιταχυνόμενη ανάπτυξη του όγκου και την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων. Πολλές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι το ίδιο βακτήριο βρίσκεται συχνά σε ιστούς καρκίνου του παχέος εντέρου.
Επιπλέον, υπήρξε μια μακροχρόνια ιδέα ότι τα στοματικά βακτήρια μπορεί να έχουν ουσιαστική επίδραση στην καρδιαγγειακή νόσο, όπου τα μικρόβια μπορεί να διαρρεύσουν στην κυκλοφορία του αίματος και να εγκατασταθούν στις πλάκες της καρδιάς, οδηγώντας σε φλεγμονή -και επομένως μεγαλύτερη πιθανότητα ρήξης ή αιμοφόρου αγγείου έμφραξη.
Αν και το μικροβίωμα του στόματος έχει συσχετιστεί με την ανάπτυξη και την εξέλιξη της νόσου Κρον, η έρευνα δεν έχει βρει πλήρως τον ακριβή τρόπο με τον οποίο τα βακτήρια μπορούν να μετακινηθούν από το στόμα σε μέρη του εντέρου. Και παρόλο που υπάρχουν πολλά δεδομένα από μελέτες σε ποντίκια, χρειάζεται περισσότερη έρευνα που δείχνει αυτή τη σύνδεση στους ανθρώπους.
Η καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο εμπλέκονται τα στοματικά βακτήρια στη νόσο Κρον -και ποια είδη μπορεί να εμπλέκονται- θα βοηθήσει στην ανάπτυξη διαγνωστικών και θεραπειών, όχι μόνο για τη νόσο Κρον αλλά και για πολλές άλλες καταστάσεις.
