Οι ηλικιωμένοι που λαμβάνουν χαμηλή δόση ασπιρίνης σε καθημερινή βάση (75-100 mg) μπορεί να είναι επιρρεπείς σε αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικής αιμορραγίας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη1. Ενώ η ασπιρίνη φάνηκε να μειώνει την εμφάνιση ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, αυτό το αποτέλεσμα δεν ήταν στατιστικά σημαντικό. Οι ειδικοί συνιστούν σε όσους λαμβάνουν ασπιρίνη για την πρόληψη εγκεφαλικού ή καρδιακής προσβολής να λαμβάνουν πρώτα τη συμβουλή του γιατρού τους.
Η μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από την Aspirin in Reducing Events in the Elderly (ASPREE), τη μεγαλύτερη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή χαμηλής δόσης ασπιρίνης και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Network Open. Σκοπός της ήταν να εξακριβωθεί ο κίνδυνος ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου και εγκεφαλικής αιμορραγίας σε υγιείς ηλικιωμένους 70 ετών και άνω που λαμβάνουν καθημερινά χαμηλή δόση ασπιρίνης. Η ένταξη στη μελέτη πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2010 και 2014 και οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για μια διάμεση περίοδο 4,7 ετών. Λάμβαναν μια φορα την ημέρα 100 mg ασπιρίνη ή εικονικό φάρμακο. Μεταξύ των 19.114 ηλικιωμένων από την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, (10.782 γυναίκες και με διάμεση ηλικία τα 74 έτη), 9.525 λάμβαναν ασπιρίνη και 9.589 άτομα ένα εικονικό φάρμακο. Δεν είχαν ιστορικό εγκεφαλικού ή καρδιακού επεισοδίου.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι 312 συμμετέχοντες είχαν το πρώτο τους ισχαιμικό εγκεφαλικό κατά τη διάρκεια της μελέτης και από αυτούς, 24 πέθαναν λόγω του εγκεφαλικού. Επίσης, 187 άτομα είχαν αιμορραγία στο εσωτερικό του κρανίου τους, κάτι που περιελάμβανε και τα άτομα που είχαν αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η ασπιρίνη μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 11% αλλά αυτό δεν ήταν στατιστικά σημαντικό. Μεταξύ των συμμετεχόντων που λάμβαναν ασπιρίνη, 146 άτομα (1,5%) υπέστησαν ισχαιμικό εγκεφαλικό, σε σύγκριση με 166 άτομα (1,7%) που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Αυτό το όφελος δεν ήταν στατιστικά σημαντικό που σημαίνει ότι υπήρχαν αυξημένες πιθανότητες να είναι ένα τυχαίο εύρημα.
Από την άλλη μεριά, παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική αύξηση στα περιστατικά εγκεφαλικής αιμορραγίας μεταξύ αυτών που λάμβαναν ασπιρίνη (108 άτομα [1,1%]) σε σύγκριση με εκείνους που λάμβαναν εικονικό φάρμακο (79 άτομα [0,8%]). Αυτό προέκυψε από αύξηση στο συνδυασμό υποσκληρίδιας, επισκληρίδιας και υπαραχνοειδούς αιμορραγίας με την ασπιρίνη σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (59 άτομα [0,6%] έναντι 41 ατόμων [0,4%]). Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο καταγράφηκε σε 49 άτομα (0,5%) που λάμβαναν ασπιρίνη σε σύγκριση με 37 άτομα (0,4%) που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Συνολικά, για τα άτομα που λάμβαναν ασπιρίνη, η μελέτη βρήκε αύξηση κατά 38% στην ενδοκρανιακή αιμορραγία.
Συνεπώς, η μελέτη ανέδειξε μια στατιστικά σημαντική αύξηση στην εμφάνιση ενδοκρανιακής αιμορραγίας με τη λήψη ημερήσιας χαμηλής δόσης ασπιρίνης αλλά όχι στατιστικά σημαντική μείωση του ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Μεταξύ 1.000 ατόμων που λάμβαναν 100 mg την ημέρα για πέντε χρόνια, υπήρχαν 2,5 λιγότερα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια αλλά 3,5 περιπτώσεις ενδοκρανιακής αιμορραγίας. Συνολικά, αυτό το εύρημα δεν ήταν στατιστικά σημαντικό που σημαίνει ότι το όφελος της ασπιρίνης στα εγκεφαλικά ή τη θνησιμότητα λόγω εγκεφαλικού σε άτομα άνω των 70 που δεν έχουν διαγνωσμένη καρδιαγγειακή νόσο θα πρέπει να θεωρείται μηδενικό.
Τα ευρήματα έχουν σημασία ώστε να μην χρησιμοποιείται μια καθημερινή δόση ασπιρίνης σε ηλικιωμένα άτομα που είναι επιρρεπή στην ανάπτυξη εγκεφαλικής αιμορραγίας, όπως για παράδειγμα μετά από πτώση και τραυματισμό στο κεφάλι ή και γενικά για την πρωτογενή πρόληψη αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Η ασπιρίνη δεν είναι η απάντηση
Ενώ στο παρελθόν ήταν συνηθισμένο για τους ηλικιωμένους να συμβουλεύονται να λαμβάνουν χαμηλή δόση ασπιρίνης για λόγους πρόληψης εγκεφαλικού, οι ιατρικές συμβουλές έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Η νέα έρευνα είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη που δείχνει ότι η τακτική χρήση χαμηλής δόσης ασπιρίνης δεν είναι κατάλληλη για ηλικιωμένους χωρίς ιστορικό καρδιακών παθήσεων ή εγκεφαλικών επεισοδίων. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι ηλικιωμένοι που είναι επιρρεπείς σε πτώσεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν εγκεφαλική αιμορραγία, θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στη λήψη ασπιρίνης.
«Μεταξύ των ηλικιωμένων, η χαμηλή δόση ασπιρίνης φαίνεται να οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο ενδοκρανιακής αιμορραγίας διαφόρων τύπων», ανέφερε ο καθηγητής John McNeil, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Monash. «Πρέπει να τονιστεί η ανάγκη αποφυγής της ασπιρίνης ως κύριας προληπτικής παρέμβασης στους ηλικιωμένους», είπε. Να σημειωθεί ότι στους ηλικιωμένους, ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι πολύ συχνότερος από ό,τι στους νεότερους. Τα δεδομένα αυτά υποστηρίζουν τα συμπεράσματα των κατευθυντήριων γραμμών που κυκλοφόρησαν πέρυσι από την Ομάδα Προληπτικής Υγείας των ΗΠΑ (USPSTF) που συμβουλεύουν να μην ξεκινήσει η χορήγηση ασπιρίνης για πρωτογενή πρόληψη σε άτομα άνω των 70 ετών», είπε ο McNeil.
Εκτός από τις αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις της που είναι γνωστές από την αρχαιότητα, η ασπιρίνη αποτρέπει τον σχηματισμό θρόμβων αίματος αναστέλλοντας τη συσσώρευση αιμοπεταλίων στην κυκλοφορία του αίματος. Αν και αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου θρόμβωσης, η παρενέργειεες είναι ένας αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας που δεν σταματά εύκολα2. Οι ηλικιωμένοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αιμορραγία στον εγκέφαλο για διάφορους λόγους, όπως η κακώς ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση, τα εύθραυστα αιμοφόρα αγγεία που είναι επιρρεπή σε ρήξη ή το τραύμα στο κεφάλι λόγω πτώσεων.
Η χαμηλή δόση ασπιρίνης συνιστάται συνήθως σε ενήλικες για την πρόληψη καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων3. «Στη λαϊκή κουλτούρα, μερικές φορές σκεφτόμαστε ότι το να πάρουμε μια ασπιρίνη είναι κάτι καλό και ήπιο, αλλά είναι ένα ισχυρό αραιωτικό του αίματος με ποικίλες φυσιολογικές επιδράσεις», ανέφερε ο Jordan Amadio, νευροχειρουγός στο University of Texas. «Αν η ασπιρίνη είχε εφευρεθεί σήμερα, είναι αμφίβολο ότι θα μπορούσατε να την αγοράσετε χωρίς συνταγή». Τόνισε επίσης ότι η ασπιρίνη πρέπει να χρησιμοποιείται όπως κάθε άλλο φάρμακο -λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους και τα οφέλη.
Ενώ κάποιοι άνθρωποι που έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή λαμβάνουν καθημερινά παιδική ασπιρίνη ως μια αποτελεσματική στρατηγική πρόληψης καρδιακής προσβολής, άλλοι χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου ή καρδιακής προσβολής την παίρνουν επίσης. Μια μελέτη του 2019 υπολόγισε ότι περίπου 29 εκατομμύρια Αμερικανοί που δεν έχουν ιστορικό καρδιακής προσβολής ή καρδιαγγειακής νόσου παίρνουν καθημερινά ασπιρίνη, πιστεύοντας ότι θα αποτρέψει την πρώτη καρδιακή προσβολή.
Αναφορές
- Cloud GC, Williamson JD, Thao LTP, et al. Low-Dose aspirin and the risk of stroke and intracerebral bleeding in healthy older people: Secondary analysis of a randomized clinical trial. JAMA Netw Open. 2023;6(7):e2325803. doi:10.1001/jamanetworkopen.2023.25803 ↩︎
- McNeil JJ, Wolfe R, Woods RL, et al. Effect of aspirin on cardiovascular events and bleeding in the healthy elderly. N Engl J Med. 2018;379(16):1509-1518. doi:10.1056/NEJMoa1805819 ↩︎
- US Preventive Services Task Force. Aspirin for the prevention of cardiovascular disease: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Ann Intern Med. 2009;150(6):396-404. doi:10.7326/0003-4819-150-6-200903170-00008 ↩︎
