Associate professor of Medical Sciences, University of Wollongong. Πηγή: The Conversation.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στους κύκλους ευημερίας, οι άνθρωποι μιλούν πολύ για το πνευμονογαστρικό νεύρο (vagus nerve). Στην πραγματικότητα, έχουμε δύο πνευμονογαστρικά νεύρα -ένα αριστερό και ένα δεξί- και η βέλτιστη λειτουργία τους είναι απαραίτητη για την καλή σωματική και ψυχική υγεία. Πολλές αναρτήσεις περιγράφουν τρόπους επαναφοράς των πνευμονογαστρικών νεύρων για μείωση του άγχους και αύξηση της ηρεμίας μας. Επικεντρώνονται κυρίως στη γιόγκα, τον διαλογισμό, τις βαθιές αναπνοές και τις κρύες βουτιές. Αλλά τα πνευμονογαστρικά νεύρα παίζουν επίσης ρόλο στην κοινωνικοποίηση, το σεξ και τον αθλητισμό, σχετικά με τις θετικές επιπτώσεις τους στην υγεία μας.
Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα παράγει την απόκριση μάχης ή φυγής στις αντιληπτές απειλές. Τα πνευμονογαστρικά νεύρα είναι μέρος του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, το οποίο κάνει το αντίθετο: ξεκουράζει χωνεύει, αποκαθιστά. Το συμπαθητικό αυξάνει τους ρυθμούς της καρδιάς και της αναπνοής, επιβραδύνει την πέψη και μειώνει την ανοσολογική απόκριση. Από την άλλη μεριά, η διέγερση των πνευμονογαστρικών νεύρων μειώνει τον καρδιακό ρυθμό, προάγει την υγιή πέψη και το μεταβολισμό, αυξάνει τη ροή του αίματος στα όργανα και μειώνει τη φλεγμονή. Είναι υγιές να ενεργοποιούμε το συμπαθητικό σύστημα κατά τη διάρκεια της άσκησης και του βραχυπρόθεσμου στρες, αλλά η συνεχής διέγερση δεν είναι υγιής. Το παρασυμπαθητικό σύστημα μέσω των πνευμονογαστρικών νεύρων είναι το αντίβαρο στην απόκρισή μας στο στρες. Μας κάνει πιο ήρεμους, χαλαρούς και κοινωνικούς.
Η αγγειοπνευμονογαστρική αντίδραση είναι μια υπερβολική αντίδραση των πνευμονογαστρικών νεύρων για την εξισορρόπηση του στρες. Αυτό συμβαίνει όταν μια υπερβολική πτώση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού προκαλεί σε ένα άτομο ζάλη ή λιποθυμία.
Το περιπλανώμενο νεύρο
Vagus σημαίνει περιπλάνηση στα λατινικά. Το όνομα αντικατοπτρίζει τη μακρά διαδρομή και την εκτεταμένη διακλάδωση των πνευμονογαστρικών νεύρων μας. Είναι τα δέκατα κρανιακά νεύρα, τα μακρύτερα από τα 12 ζεύγη κρανιακών νεύρων που συνδέουν το εγκεφαλικό στέλεχος με το σώμα. Τα πνευμονογαστρικά νεύρα περνούν κάτω από το λαιμό όπου έχουν διάμετρο περίπου 5 χιλιοστά, ταξιδεύουν στη θωρακική κοιλότητα και στέλνουν τα παρακλάδια τους στην καρδιά και τους πνεύμονες. Στη συνέχεια ταξιδεύουν μέσα από το διάφραγμα για να νευρώσουν σχεδόν όλα τα κοιλιακά όργανα.
Ακούμε κυρίως για τις επιπτώσεις των πνευμονογαστρικών νεύρων στα όργανά μας, όπως η μείωση του καρδιακού παλμού, ωστόσο, περίπου το 80% των ινών του πνευμονογαστρικού νεύρου μεταφέρουν πληροφορίες από τα διάφορα όργανα πίσω στον εγκέφαλό μας. Αυτό αποτελεί μέρος του αμφίδρομου άξονα εντέρου-εγκεφάλου και μπορεί να εξηγήσει τις «πεταλούδες στο στομάχι» όταν είμαστε νευρικοί και γιατί τα γαστρεντερικά προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν άγχος.
Μπορείτε να μετρήσετε την υγεία των πνευμονογαστρικών νεύρων; Δεν είναι δυνατό να μετρηθεί απευθείας ο τόνος του πνευμονογαστρικού (το επίπεδο δραστηριότητας στα νεύρα). Η μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο μέτρο της δραστηριότητας του πνευμονογαστρικού νεύρου. Πρόκειται για τις ελαφρές διαφορές στον καρδιακό ρυθμό που εμφανίζονται φυσικά, και σχετίζονται με την αναπνοή. Όταν εισπνέετε, ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται, όταν εκπνέετε αργά, επιβραδύνεται.
Η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό αλλά αυξάνει τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού. Αυτά είναι και τα δύο υγιή γιατί υποδεικνύουν υψηλότερη παρασυμπαθητική και χαμηλότερη συμπαθητική ενεργοποίηση. Ένας χαμηλότερος καρδιακός ρυθμός υποδηλώνει ότι η καρδιά λειτουργεί αποτελεσματικά. Η υψηλότερη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού υποδηλώνει ότι το σώμα είναι πιο χαλαρό. Πολλές φορητές συσκευές μετρούν τον καρδιακό ρυθμό και τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού και μπορούν να είναι ένας χρήσιμος τρόπος παρακολούθησης του τόνου του πνευμονογαστρικού νεύρου.
Η πρακτική της γιόγκα και η αργή διαφραγματική αναπνοή με μεγάλη εκπνοή διεγείρουν τα πνευμονογαστρικά νεύρα άμεσα ή μέσω χαλάρωσης. Η βύθιση σε κρύο νερό του προσώπου ή και του λαιμό διεγείρει επίσης τα πνευμονογαστρικά νεύρα μέσω ενός αντανακλαστικού των νεύρων του δέρματος. Το τραγούδι (ακόμη και οι ήχοι με κλειστό στόμα) μπορεί να αυξήσουν τον πνευμονογαστρικό τόνο επειδή το νεύρο νευρώνει τον λάρυγγά μας.
Υπάρχουν επίσης ισχυρισμοί ότι οι απλές κινήσεις των ματιών μπορούν να επαναφέρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο. Αυτό δεν έχει ελεγχθεί επιστημονικά. Αλλά υπάρχει ένα οφθαλμοκαρδιακό αντανακλαστικό όπου η ενεργοποίηση των μυών των ματιών διεγείρει τα πνευμονογαστρικά νεύρα. Η πίεση στα μάτια διεγείρει επίσης αυτό το αντανακλαστικό. Αυτός μπορεί να είναι ο λόγος που μια φυσική αντίδραση όταν νιώθουμε άγχος είναι να τρίβουμε τα μάτια μας.
Η κρανιοϊερή θεραπεία, που περιλαμβάνει απαλό άγγιγμα και κινήσεις γύρω από τη βάση του κρανίου και το ιερό οστό. Αυτό έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την κορτιζόλη και αυξάνει την παρασυμπαθητική δραστηριότητα.
Το μασάζ του καρωτιδικού κόλπου μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να αυξήσει την ενεργοποίηση του πνευμονογαστρικού νεύρου και να μειώσει τον υψηλό καρδιακό ρυθμό -οι καρωτίδες είναι δύο αγγεία στην περιοχή του λαιμού που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο και λίγο πριν την είσοδο τους στον εγκέφαλο βρίσκεται ένα συγκεκριμένο σημείο, ο καρωτιδικός κόλπος που ελέγχεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Στον καρωτιδικό κόλπο υπάρχει μια συνάθροιση νευρικών υποδοχέων που είναι ευαίσθητοι στην αυξομείωση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού. Το ελαφρύ μασάζ της καρωτίδας στον λαιμό διεγείρει τους υποδοχείς της αρτηριακής πίεσης, γεγονός που προκαλεί αντανακλαστική ενεργοποίηση των πνευμονογαστρικών νεύρων για τη μείωση του καρδιακού παλμού. Αυτό πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, για 5 έως 10 δευτερόλεπτα και ποτέ ταυτόχρονα στις δύο πλευρές γιατί μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία. Η άμεση ή παρατεταμένη υψηλή πίεση στα σημεία αυτά του λαιμού, εκλαμβάνεται από τον εγκέφαλο ως αύξηση της αρτηριακής πίεσης και δίνει εντολή στη καρδιά να μειώσει τους παλμούς της.
Σύμφωνα με μια θεωρία η θετική κοινωνική επικοινωνία και το αίσθημα ασφάλειας αυξάνει τη δραστηριότητα του πνευμονογαστρικού νεύρου. Αυτό προάγει την υγιή ανάπτυξη και τις δραστηριότητες αποκατάστασης στο σώμα, αυξάνοντας τα θετικά συναισθήματα. Τα πνευμονογαστρικά νεύρα παίζουν ρόλο στην κοινωνική επικοινωνία επειδή συνδέονται με τις εκφράσεις του προσώπου και τη φωνή μας. Το να χαμογελάμε και να μας χαμογελούν μπορεί να διεγείρει τα πνευμονογαστρικά μας νεύρα -ακόμη και μόνο η λήψη ενός χαμόγελου μπορεί να έχει επίδραση στο πνευμονογαστρικό νεύρο.
Αθλητισμός και σεξ
Ο αθλητισμός και το σεξ συνδέονται και τα δύο με υψηλή ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Όταν ο ανταγωνιστικός αθλητισμός ή η οικειότητα συμβαίνουν σε ένα ασφαλές, κοινωνικό και υποστηρικτικό περιβάλλον, διεγείρονται επίσης τα πνευμονογαστρικά νεύρα. Το να έχετε μια βραχυπρόθεσμη απόκριση στο στρες που ακολουθείται από τα αντισταθμιστικά αποτελέσματα ανάκτησης των πνευμονογαστρικών νεύρων είναι υγιές. Η χαλάρωση με άλλους τρόπους, όπως το να ξαπλώνετε δίπλα στον/στην σύντροφό σας και να κοιτάτε τα σύννεφα, διεγείρει επίσης τα πνευμονογαστρικά νεύρα. Αυτός είναι ένας τρόπος για να μειώσουμε τις ενεργειακές μας απαιτήσεις και να ξεκουραστούμε.
Είτε πρόκειται για επίγνωση, ρυθμό αναπνοής, αθλητισμό, σεξ ή απλά ένα χαμόγελο, ο αυξημένος τόνος του πνευμονογαστρικού νεύρου είναι σημαντικός για την καλή υγεία και ευεξία. Υπάρχει μεγάλη διαφημιστική εκστρατεία στο διαδίκτυο και κάποια από αυτά μπορεί να είναι υπερβολικά. Όμως το μειωμένο άγχος και η μεγαλύτερη χαλάρωση έχουν θετικά αποτελέσματα για το σώμα και τον εγκέφαλό μας.
