Μεταξύ των μηχανισμών που εμπλέκονται στη ρύθμιση της μεταβολικής ισορροπίας, αναμφισβήτητα η καλύτερα χαρακτηρισμένη οδός είναι αυτή στην οποία παρεμβαίνει η θυρεοειδική ορμόνη. Οι δύο κύριες ορμόνες που απελευθερώνει ο θυρεοειδής, η θυροξίνη (Τ4) και η τριιωδοθυρονίνη (Τ3), μαζί ονομάζονται “θυρεοειδική ορμόνη”. Η T4 είναι σε μεγάλο βαθμό ανενεργή που σημαίνει ότι δεν επηρεάζει τα κύτταρα, ενώ η T3 είναι ενεργή -όταν ο θυρεοειδής απελευθερώσει την Τ4, το σώμα την μετασχηματίζει σε Τ3.
Ο μεταβολισμός υπολογίζεται με τη μέτρηση της ποσότητας του οξυγόνου που χρησιμοποιείται από τον οργανισμό για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αν η μέτρηση γίνεται σε κατάσταση ηρεμίας, είναι γνωστή ως βασικός μεταβολισμός και αποτελεί το 60% της συνολικής ενεργειακής στους ενήλικες. Ο βασικός μεταβολισμός είναι υψηλότερος όταν ο θυρεοειδής παράγει μεγάλη ποσότητα ορμονών (υπερθυρεοειδισμός) και χαμηλότερος όταν παράγει μικρή ποσότητα (υποθυρεοειδισμός). Οι άνθρωποι που έχουν υποθυρεοειδισμό και λαμβάνουν θυροξίνη μπορούν να αυξήσουν το βασικό τους μεταβολισμό κατά 7-8%, κάτι που μεταφράζεται σε μείωση του σωματικού λίπους κατά 10 γραμμάρια την ημέρα. Θεωρητικά, αν δεν αλλάξει τίποτα άλλο, αυτό σημαίνει απώλεια 3,5 κιλών μέσα σ’ ένα έτος, ωστόσο το επιπλέον βάρος που χάνεται μπορεί να αποτελείται κυρίως από νερό που είχε συσσωρεύσει το σώμα.
Ο θυρεοειδής μπορεί επίσης να εμπλέκεται στην αύξηση του βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Σε μια 10ετή μελέτη, η αύξηση του βάρους λόγω διακοπής του καπνίσματος ήταν κατά μέσο όρο 4-5 κιλά. Όποιος παραπονιέται για αύξηση βάρους μετά από διακοπή του καπνίσματος θα πρέπει να υποβληθεί σε έλεγχο της λειτουργίας του θυρεοειδούς γιατί η αύξηση του βάρους μπορεί να προκαλείται από υποθυρεοειδισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή μετά τη διακοπή του καπνίσματος υπάρχει 6-7 φορές αύξηση στον κίνδυνο ανάπτυξης αυτοάνοσου υποθυρεοειδισμού.
Η παραγωγή και η απελευθέρωση της θυρεοειδικής ορμόνης ελέγχεται από ένα σύστημα που περιλαμβάνει τον υποθάλαμο και την υπόφυση. Ο υποθάλαμος συνδέεται με την υπόφυση μέσω αιμοφόρων αγγείων και νεύρων και της δίνει εντολή να απελευθερώνει ορισμένες ορμόνες. Αρχικά ο υποθάλαμος απελευθερώνει την ορμόνη TRH (thyroid-releasing hormone) η οποία διεγείρει την υπόφυση να παράγει την TSH (θυρεοειδοτρόπο ορμόνη) η οποία με τη σειρά της ενεργοποιεί τον θυρεοειδή να παράγει κατά 80% Τ4 και 20% Τ3 -ο θυρεοειδής χρειάζεται επίσης επαρκή ποσότητα ιωδίου από τη διατροφή για να δημιουργήσει την Τ4 και την Τ3. Εάν υπάρχουν προβλήματα με τον υποθάλαμο, την υπόφυση ή τον θυρεοειδή, αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στη θυρεοειδική ορμόνη.
Η θυρεοειδική ορμόνη παίζει ρόλο σε πολλές μεταβολικές οδούς, συμπεριλαμβανομένων των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και του μεταβολισμού των λιπιδίων και του μεταβολισμού. Προκαλεί τα αποτελέσματα στο σώμα δεσμεύοντας τους υποδοχείς ΤΗ, TRA και TRβ. Η ανεπάρκεια της θυρεοειδικής ορμόνης επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και αυτό μεσολαβείται με την ενεργοποίηση του υποδοχέα TRA. Οι περισσότερες από τις επιδράσεις στο συκώτι (π.χ. μείωση των λιπιδίων) μεσολαβούνται με την ενεργοποίηση του TRβ (β-υποδοχέα της θυρεοειδικής ορμόνης). Η ενεργοποίηση του υποδοχέα TRβ στο συκώτι ρυθμίζει τη λιπογένεση, την οξείδωση του λίπους, τη σύνθεση των χολικών οξέων και το μεταβολισμό.
Αδυνάτισμα με ενεργοποίηση του TRβ
Μέχρι τώρα δεν υπήρχαν χειροπιαστά πειραματικά στοιχεία για το ρόλο του θυρεοειδούς στην απώλεια βάρους, αλλά ερευνητές από το τμήμα της Βιοϊατρικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, στο Άμχερστ, κατάφεραν να δείξουν ότι η επιλεκτική διέγερση του υποδοχέα TRβ είναι μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και των μεταβολικών διαταραχών. Χρησιμοποίησαν νανοτζέλ ως όχημα στοχευμένης μεταφοράς ενός φαρμάκου στο συκώτι των παχύσαρκων ποντικών, προκαλώντας διέγερση του υποδοχέα TRβ. Το αποτέλεσμα; Τα ποντίκια αδυνάτισαν παρότι συνέχιζαν μια διατροφή πλούσια σε θερμίδες.
Αρχικά τα ποντίκια ακολούθησαν επί 10 εβδομάδες μια παχυντική διατροφή με αποτέλεσμα να διπλασιαστεί το βάρος τους. «Τα ποντίκια που έλαβαν το θυερομιμητικό φάρμακο έχασαν όλο το βάρος που είχαν πάρει εξαιτίας της παχυντικής διατροφής χωρίς να εμφανιστούν παρενέργειες», ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτης Thai Thayumanavan, καθηγητής Χημείας και Βιοϊατρικής Μηχανικής.
Ο δρόμος από τα ποντίκια ως τον άνθρωπο είναι μακρύς, αλλά οι ερευνητές ελπίζουν ότι η έρευνα αυτή θα οδηγήσει σε φάρμακα για τον άνθρωπο. «Ακολουθήσαμε μια πολύ απλή προσέγγιση με χρήση των μοναδικών νανοτζέλ που εφηύραμε τα οποία κατευθύνονται σε επιλεγμένους στόχους και ονομάζονται IntelliGels. Ο στόχος ήταν να χορηγηθεί το θυρεομιμητικό φάρμακο μόνο στο κυτταρόπλασμα των ηπατοκυτταρικών κυττάρων. «Συνειδητοποιήσαμε ότι χρειαζόταν να μεταφέρουμε το φάρμακο επιλεκτικά στο συκώτι επειδή αν έφθανε σε άλλα σημεία του οργανισμού θα μπορούσε να προκαλέσει επιπλοκές», είπε ο Thayumanavan.
Καθώς η παχυσαρκία ανεστράφη, τα φάρμακα που μιμούνται τη θυρεοειδική ορμόνη φαίνεται να είναι μια πιθανή οδός αντιμετώπισης της παχυσαρκίας.
Περισσότερες πληροφορίες: Conferring liver selectivity to a thyromimetic using a novel nanoparticle increases therapeutic efficacy in a diet-induced obesity animal model.
