Η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων από επεξεργασμένα δημητριακά, αμυλούχα λαχανικά και ζαχαρούχα ποτά σχετίζεται με μεγαλύτερη αύξηση βάρους κατά τη μέση ηλικία, ενώ η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων από δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα και μη αμυλούχα λαχανικά συνδέεται με μικρότερη αύξηση βάρους, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The BMJ.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους συσχετισμούς ήταν ισχυρότεροι για άτομα με υπερβολικό σωματικό βάρος, υπογραμμίζοντας τη δυνητική σημασία της ποιότητας των υδατανθράκων και της πηγής για τη μακροπρόθεσμη διαχείριση του βάρους, λένε οι ερευνητές.
Ο ρόλος των υδατανθράκων στην αύξηση βάρους και την παχυσαρκία παραμένει αμφιλεγόμενος. Λίγες μελέτες έχουν αξιολογήσει τη σχέση μεταξύ των αλλαγών στην πρόσληψη υδατανθράκων με την πάροδο του χρόνου και των μακροπρόθεσμων αλλαγών στο σωματικό βάρος. Μια ομάδα Αμερικανών ερευνητών ξεκίνησε να εξετάζει αυτές τις συσχετίσεις σε διαστήματα τεσσάρων ετών, σε μια συνολική περίοδο παρακολούθησης 24 ετών. Τα ευρήματά τους βασίζονται σε δεδομένα από 136.432 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 65 ετών και κάτω που εγγράφηκαν στη Μελέτη Νοσηλευτών Υγείας (1986-2010), στη Μελέτη Νοσηλευτών Υγείας II (1991-2015) και στη Μελέτη Παρακολούθησης Επαγγελματιών Υγείας (1986-2014).
Κατά την εγγραφή, οι συμμετέχοντες ήταν ελεύθεροι από παθήσεις όπως διαβήτη, καρκίνο, καρδιαγγειακή νόσο, αναπνευστική νόσο, νευροεκφυλιστικές διαταραχές, γαστρικά προβλήματα και χρόνια νεφρική νόσο. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια σχετικά με τα προσωπικά χαρακτηριστικά, το ιατρικό ιστορικό, τον τρόπο ζωής και άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία στην αρχή της μελέτης και στη συνέχεια κάθε 2-4 χρόνια.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι κατά μέσο όρο, οι συμμετέχοντες έπαιρναν 1,5 κιλό κάθε τέσσερα χρόνια, ήτοι 8,8 κιλά σε 24 χρόνια.
Μεταξύ των ανδρών και των γυναικών, οι αυξήσεις του γλυκαιμικού δείκτη και του γλυκαιμικού φορτίου (μετρήσεις των επιδράσεων διαφορετικών τροφών στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα) συσχετίστηκαν θετικά με την αύξηση του βάρους. Για παράδειγμα, μια αύξηση κατά 100 γραμμάρια την ημέρα σε άμυλο ή πρόσθετη ζάχαρη συσχετίστηκε με 1,5 και 0,9 κιλά μεγαλύτερη αύξηση βάρους σε τέσσερα χρόνια, αντίστοιχα, ενώ μια αύξηση 10 γραμμάρια την ημέρα στις φυτικές ίνες συσχετίστηκε με 0,8 κιλά λιγότερη αύξηση βάρους.
Αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων από δημητριακά ολικής αλέσεως (0,4 κιλά λιγότερη αύξηση βάρους ανά 100 γραμμάρια ημέρα παραπάνω), φρούτα (1,6 κιλά λιγότερη αύξηση βάρους ανά 100 γραμμάρια ημέρα παραπάνω) και μη αμυλούχα λαχανικά όπως το μπρόκολο, τα καρότα και το σπανάκι (3 κιλά μικρότερη αύξηση βάρους ανά 100 γραμμάρια την ημέρα) συσχετίστηκε με μικρότερη αύξηση βάρους.
Αντίθετα, η αυξημένη πρόσληψη από επεξεργασμένα δημητριακά (0,8 κιλά περισσότερη αύξηση βάρους ανά 100 γραμμάρια ημέρα παραπάνω) και αμυλούχα λαχανικά όπως ο αρακάς, το καλαμπόκι και οι πατάτες (2,6 κιλά περισσότερη αύξηση βάρους ανά 100 γραμμάρια ημέρα παραπάνω) συσχετίστηκε με μεγαλύτερο κέρδος βάρους.
Σε περαιτέρω αναλύσεις, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αντικατάσταση των υδατανθράκων από επεξεργασμένα δημητριακά, αμυλούχα λαχανικά και ζαχαρούχα ποτά με ίσες μερίδες υδατανθράκων από δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα και μη αμυλούχα λαχανικά συσχετίστηκε με μικρότερη αύξηση βάρους.
Οι συσχετισμοί ήταν ισχυρότεροι μεταξύ των συμμετεχόντων με υπερβολικό σωματικό βάρος από εκείνους με φυσιολογικό βάρος. Οι περισσότερες από αυτές τις συσχετίσεις ήταν επίσης ισχυρότερες μεταξύ των γυναικών.
Αυτή είναι μια μελέτη παρατήρησης, επομένως δεν μπορεί να εξακριβωθεί η αιτία και οι ερευνητές επισημαίνουν αρκετούς περιορισμούς, όπως η εξάρτηση από τις αυτοαναφερόμενες εκτιμήσεις τόσο της πρόσληψης υδατανθράκων όσο και των αποτελεσμάτων βάρους, καθώς και πιθανά σφάλματα στη διατροφική μέτρηση. Ωστόσο, ήταν μια μεγάλη μελέτη που χρησιμοποιούσε επαναλαμβανόμενες διατροφικές αξιολογήσεις και επικυρωμένα ερωτηματολόγια για μια μακρά περίοδο παρακολούθησης, που καλύπτει τη σημαντική περίοδο αύξησης βάρους στη μέση ηλικία.
Ως εκ τούτου, οι ερευνητές λένε ότι τα ευρήματά τους «τονίζουν τη δυνητική σημασία της ποιότητας και της πηγής υδατανθράκων για τη μακροπρόθεσμη διαχείριση βάρους, ειδικά για άτομα με υπερβολικό σωματικό βάρος».
Περισσότερες πληροφορίες: Association between changes in carbohydrate intake and long term weight changes: prospective cohort study, The BMJ (2023). DOI: 10.1136/bmj-2022-073939.
