Η διαχείριση βάρους απαιτεί την αντίσταση σε άμεσους πειρασμούς στο περιβάλλον ενός ατόμου (αυτοέλεγχος) καθώς και την ικανότητα να επιμένει κανείς προς τους μακροπρόθεσμους στόχους του παρά τις μικρές αναποδιές (αποφασιστικότητα).
Νέα έρευνα υπογραμμίζει ότι τα χαρακτηριστικά του αυτοελέγχου και της αποφασιστικότητας συνδέονται με καλύτερα αποτελέσματα απώλειας βάρους και διατήρησης του μειωμένου βάρους. Η μελέτη επικεντρώθηκε σε ζευγάρια που ήθελαν να αδυνατίσουν.
Η μελέτη με επικεφαλής την Amy Gorin, καθηγήτρια ψυχολογικών επιστημών και την Tricia Leahey, καθηγήτρια συναφών επιστημών υγείας στο College of Agriculture, Health and Natural Resources, δημοσιεύτηκε στο Journal of Behavioral Medicine.
Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι ο αυτοέλεγχος και η ικανότητα επιμονής ως προς τους μακροπρόθεσμους στόχους σχετίζονται με καλύτερα αποτελέσματα διαχείρισης βάρους. Κανείς όμως δεν είχε εξετάσει ποτέ αυτό το φαινόμενο σε ζευγάρια.
«Θέλαμε να δούμε αν υπήρχε κάποιου είδους επίδραση του ζεύγος», λέει η Leahy. «Δηλαδή, οι σύντροφοι έχουν παρόμοια επίπεδα αυτοελέγχου και αποφασιστικότητας; Και αν αυτά αλλάζουν με παρόμοιο τρόπο στα ζευγάρια με την πάροδο του χρόνου όταν βρίσκονται σε πρόγραμμα απώλειας βάρους;»
Η μελέτη διάρκειας 12 μηνών περιελάμβανε μια παρέμβαση έξι μηνών και στη συνέχεια μια παρακολούθηση μετά από άλλους έξι μήνες στα 64 ζευγάρια της μελέτης.
Οι ερευνητές έβαλαν τους συμμετέχοντες να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια για να αξιολογήσουν τα επίπεδα αυτοελέγχου και αποφασιστικότητας στην αρχή και το τέλος της μελέτης. Το ερωτηματολόγιο ζήτησε από τους συμμετέχοντες να υποδείξουν σε ποιο βαθμό ισχύουν γι’ αυτούς δηλώσεις όπως «είμαι καλός στο να αντιστέκομαι στον πειρασμό» ή «οι αναποδιές δεν με αποθαρρύνουν».
Οι ερευνητές συμμετείχαν επίσης σε μια συμπεριφορική παρέμβαση απώλειας βάρους για τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, διδάσκοντάς τους δεξιότητες αλλαγής συμπεριφοράς, όπως ο καθορισμός στόχων και ο έλεγχος των ερεθισμάτων.
Στο τέλος της μελέτης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, παραδόξως, δεν υπήρχε “αποτέλεσμα ζεύγους”. Τα ζευγάρια δεν ξεκίνησαν με παρόμοια επίπεδα αυτοελέγχου και, εάν ένα μέλος ενός ζευγαριού βελτίωνε τον αυτοέλεγχο ή την αποφασιστικότητά του κατά τη διάρκεια της μελέτης, ο/η σύντροφός δεν βίωσε απαραίτητα παρόμοιες αλλαγές.
«Ενώ τα ζευγάρια τείνουν να μοιράζονται συμπεριφορές διαχείρισης βάρους, αυτή η μελέτη διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε καμία επιρροή μεταξύ των ζευγαριών όσον αφορά τον αυτοέλεγχο και την αποφασιστικότητα», λέει η Leahey. «Αντίθετα, αυτά είναι πιο ατομικά χαρακτηριστικά».
Ωστόσο, ακόμη και χωρίς να επικεντρωθούν συγκεκριμένα στην αύξηση του αυτοέλεγχου και της αποφασιστικότητας, οι συμμετέχοντες είδαν γενικά βελτιώσεις σε αυτά τα χαρακτηριστικά κατά την αρχική θεραπεία.
«Αυτό υποδηλώνει ότι και οι δύο κατασκευές είναι εύπλαστες», λέει η Leahey. «Μερικές φορές οι άνθρωποι σκέφτονται τον αυτοέλεγχο και την αποφασιστικότητα ως κάτι που δεν αλλάζει. Αλλά αυτή η μελέτη δείχνει ότι, με ένα συμπεριφορικό πρόγραμμα απώλειας βάρους που διδάσκει στρατηγικές αλλαγής συμπεριφοράς, μπορούμε να βελτιώσουμε τον αυτοέλεγχο των ανθρώπων ή την επιδίωξη στόχων».
Η μελέτη επιβεβαίωσε προηγούμενα ευρήματα ότι ο αυτοέλεγχος και η αποφασιστικότητα συνδέονται με καλύτερα αποτελέσματα διαχείρισης του βάρους. Αυτά τα χαρακτηριστικά συνδέθηκαν με σημαντικές συμπεριφορές όπως η συνήθεια της άσκησης και το αυτοζύγισμα. Η αποφασιστικότητα ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τη διατήρηση της απώλειας βάρους, σύμφωνα με τους ερευνητές.
«Η διατήρηση της απώλειας βάρους είναι μια σημαντική πρόκληση στη θεραπεία της παχυσαρκίας», λέει η Leahey. «Το γεγονός ότι είδαμε ότι η αποφασιστικότητα συσχετίστηκε με τη διατήρηση της απώλειας βάρους, υποδηλώνει ότι μπορεί να βελτιώσει τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα συντήρησης του μειωμένου βάρους».
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα ευρήματα, μελλοντικές μελέτες μπορεί να εξετάσουν τη βελτίωση της ικανότητας ή της επιμονής των ανθρώπων για τη βελτίωση των συνηθειών διαχείρισης βάρους, ίσως εστιάζοντας σε μακροπρόθεσμους στόχους για τους οποίους η διαχείριση βάρους και η άσκηση έχουν σημασία.
«Το περιβάλλον μας τείνει να είναι παχυσαρκικό καθώς υπάρχουν πολλές τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και χαμηλή περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά και σημαντικές ευκαιρίες για καθιστική συμπεριφορά», λέει η Leahey. «Εξαιτίας αυτού, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι έχουμε υψηλά ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας. Τροποποιώντας το περιβάλλον μας, μπορούμε να διευκολύνουμε τους ανθρώπους να ζήσουν πιο υγιεινά και να μην χρειάζεται να ασκούν τόσο πολύ αυτοέλεγχο και αποφασιστικότητα».
Περισσότερες πληροφορίες: Amy A. Gorin et al, Self-control and grit: associations with weight management and healthy habits, Journal of Behavioral Medicine (2023). DOI: 10.1007/s10865-023-00431-9.
