Το παρακάτω κείμενο βασίστηκε σε άρθρο της Alex Johnstone, Personal Chair in Nutrition, The Rowett Institute, University of Aberdeen
Θέλετε να χάσετε βάρος; Η σύσταση είναι να τρώτε λιγότερο και να ασκείστε περισσότερο. Αλλά για το δεύτερο υπάρχει ένα ερωτηματικό σχετικά με το κατά πόσο η άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε αυθόρμητη απώλεια βάρους.
Η άσκηση μπορεί να είναι καλή για την υγεία σας αλλά μην βασίζεστε αποκλειστικά σ’ αυτήν εάν επιδιώκετε να αδυνατίσετε. Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα είναι πολύ πιθανόν να σας κάνει κάνει να πεινάτε περισσότερο και να αναπληρώνετε τις θερμίδες που χάνετε. Αν δεν ήταν έτσι, όσοι πηγαίνουν στο γυμναστήριο θα είχαν χάσει αρκετά κιλά μέσα σε ένα χρόνο αλλά είναι φανερό ότι αυτό δεν συμβαίνει. Κάποια άτομα μπορεί να χάσουν λίγα κιλά με την άσκηση αλλά είναι δύσκολο να χάσετε αυθόρμητα σημαντικό βάρος εάν δεν έχετε στο νου σας το αδυνάτισμα.
Μερικές φορές το να είστε δραστήριοι μπορεί να σε κάνει πιο πεινασμένους, επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να καταλήξεις να πάρετε βάρος αντί να χάσετε. Αυτό βέβαια έχει να κάνει και με το τι τρώτε. Το ότι η άσκηση σας οδηγεί να πάρετε κιλά μπορεί στην πραγματικότητα να φταίει ότι τρώτε πολλά υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, ενώ αν ακολουθούσατε μια άλλη διατροφή μπορεί να μην πεινάγατε τόσο πολύ. Το πώς μεταφράζεται η ενέργεια που ξοδεύουμε στο επίπεδο της όρεξη δεν έχει απαντηθεί, αν και υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις. Υπάρχουν πολλά που δεν καταλαβαίνουμε για την επίδραση της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας στην όρεξή μας. Αρκετοί άνθρωποι πηγαίνουν σε γυμναστήριο αλλά όχι κάθε μέρα. Οι μελέτες δεν βρίσκουν ότι η ποσότητα του φαγητού αλλάζει τις ημέρες που γυμναζόμαστε σε σχέση με τις ημέρες που ξεκουραζόμαστε αλλά δεν είναι εύκολο να πούμε γιατί συμβαίνει αυτό.
Οι περισσότερες έρευνες έχουν επικεντρωθεί σε άτομα που κάνουν αερόβια άσκηση και διαπίστωσαν, ότι ενώ κάποιοι πολύ προπονημένοι τείνουν να τρώνε τη σωστή ποσότητα για να αντισταθμίσουν τις επιπλέον θερμίδες που καίνε, οι υπέρβαροι είναι πιο επιρρεπείς σε υπερβολική κατανάλωση όταν ασκούνται. Τι θα μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτήν τη διαφορά; Μια ιδέα είναι ότι οι φυσιολογικές διεργασίες αλλάζουν με την άσκηση. Μπορεί οι ορμόνες του εντέρου να απελευθερώνονται σε διαφορετικές συγκεντρώσεις όταν τρώμε, επηρεάζοντας την ποσότητα τροφής που επιθυμούμε να καταναλώσουμε.
Μια ερώτηση, που χρονολογείται περίπου 60 χρόνια, αφορά τη σχέση μεταξύ άσκησης και κατανάλωσης τροφής. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2013 από μια ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο Λιντς διαπίστωσε ότι τα υπέρβαρα άτομα ήταν πιο πεινασμένα και κατανάλωναν περισσότερες θερμίδες από τα αδύνατα άτομα. Δεδομένου ότι τα υπέρβαρα άτομα έχουν υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό -ο ρυθμός με τον οποίο το σώμα ξοδεύει θερμίδες σε κατάσταση ανάπαυσης- η ερευνητική ομάδα πρότεινε ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ αυτού του ρυθμού και των καταναλισκόμενων γευμάτων. Το γεγονός ότι οι βασικοί μεταβολικοί ρυθμοί των ανθρώπων είναι σταθεροί, ανεξάρτητα από τις διακυμάνσεις της καθημερινής άσκησης, βοηθάει να καταλάβουμε γιατί τα επίπεδα άσκησης συχνά δεν επηρεάζουν το πόσο τρώμε την ίδια ημέρα.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο βασικός μεταβολικός ρυθμός καθορίζει πραγματικά πόση τροφή τρώμε. Η ερευνητική ομάδα πρότεινε ότι η σύνθεση του σώματος ενός ατόμου, και ειδικά η ποσότητα της μυϊκής μάζας του, διέπει το μεταβολικό ρυθμό του. Εάν είναι έτσι, ο μεταβολικός ρυθμός μπορεί να λειτουργεί ως ένα σήμα -δίνοντας τις πληροφορίες της σύνθεσης του σώματος μέσω υποθαλαμικών δικτύων στον εγκέφαλο- που ελέγχει την όρεξη.
Το ερώτημα είναι τι συμβαίνει με την πρόσληψη θερμίδων τις ημέρες που είμαστε σωματικά δραστήριοι και τις μέρες που ξεκουραζόμαστε. Μια μελέτη εξέτασε 242 άτομα -114 άνδρες και 128 γυναίκες- και βρήκε ότι η σωματική δραστηριότητά επηρέαζε το πόσο έτρωγαν. Αλλά και οι μεταβολικοί ρυθμοί ανάπαυσης επηρέαζαν την όρεξή τους, με άλλα λόγια, τα υπέρβαρα άτομα έτειναν να τρώνε περισσότερο όταν ασκούνταν.
Οι περισσότερες μελέτες τείνουν να επικεντρώνονται σε λευκούς άνδρες ηλικίας 20-30 ετών, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην αντιστάθμιση θερμίδων για την επιπλέον σωματική δραστηριότητα. Ομοίως, διαφορετικά γενετικά χαρακτηριστικά είναι πιθανό να είναι σημαντικά -μερικοί άνθρωποι είναι πιο νευρικοί, για παράδειγμα. Υπάρχουν επίσης διαφορές στην ψυχολογία των ανθρώπων και στο βαθμό που χρησιμοποιούν το φαγητό ως ανταμοιβή.
Το συμπέρασμα είναι ότι πολλοί άνθρωποι τρώνε περισσότερο όταν είναι σωματικά δραστήριοι. Τελικά, μια απλή σωματική μετακίνηση δεν θα σας οδηγήσει σε αυθόρμητη απώλεια βάρους, αυτό πρέπει να το γνωρίζετε. Θα χάσετε βάρος μόνο εάν το έχετε στο μυαλό σας και παραλείπετε συνειδητά ένα μέρος της τροφής σας.
Εάν δεν ήμασταν ατελή όντα, το σώμα μας θα εντόπιζε αμέσως αλλαγές στην ποσότητα ενέργειας που χρησιμοποίησε και στη συνέχεια, μέσω μεταβολών στην όρεξή μας, θα μας ωθούσε να φάμε τη σωστή ποσότητα για να πάρουμε ακριβώς τις θερμίδες που χάσαμε και όχι περισσότερες. Αλλά δεν είμαστε τέλειοι. Μερικές φορές πεινάμε δύο ή τρεις φορές την ημέρα και άλλες φορές περισσότερο. Και όταν δεν τρώμε καλά, το σώμα μας απελευθερώνει πολύ ισχυρότερα σήματα ώστε να προκαλέσει πείνα από όταν κάνουμε μισοδουλειές προσπαθώντας να το κοροϊδέψουμε.
