Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια αυξανόμενη ανησυχία. Σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως έχουν διαβήτη. Αλλά για τους ίδιους λόγους που γίνεται πιο κοινός, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί επίσης να προληφθεί.
Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια στην οποία το πάγκρεας αποτυγχάνει να παράγει αρκετή ποσότητα από μια βασική ορμόνη, την ινσουλίνη, δουλειά της οποίας είναι να διατηρεί σταθερά τα επίπεδα γλυκόζης στο σώμα. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται, προκαλώντας βλάβες σχεδόν σε όλα τα όργανα και κυρίως στην καρδιά, τα νεφρά, τα μάτια, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα.
Στον διαβήτη τύπου 1 το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, που σημαίνει ότι χρειάζονται τακτικές ενέσεις ινσουλίνης για να επιβιώσουν.
Στον διαβήτη κύησης, η φυσική αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης που συνοδεύει την εγκυμοσύνη είναι πέρα από την ικανότητα ορισμένων γυναικών να παράγουν αρκετή ινσουλίνη για να ξεπεράσουν την αντίσταση. Έτσι, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να αυξηθούν επικίνδυνα τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται σήμερα στη μία από τις επτά εγκυμοσύνες παγκοσμίως.
Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μακράν η πιο κοινή μορφή διαβήτη και έχει σχεδόν δεκαπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια, κυρίως λόγω των υπερβολών στη διατροφή και στον τρόπο ζωής μας. Τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, επειδή τρώνε και πίνουν περισσότερο από ό,τι καίνε κατά τη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας και του μεταβολισμού του σώματος. Το συνεχές θετικό ενεργειακό ισοζύγιο και το υπερβολικό λίπος που προκύπτει, φτάνει τελικά σε ένα κρίσιμο σημείο, έτσι ώστε το λίπος να αρχίζει να εναποτίθεται ακατάλληλα μέσα και γύρω από εσωτερικά όργανα όπως στο ήπαρ και το πάγκρεας, παρεμποδίζοντας τις υγιείς λειτουργίες τους.
Η σημασία της περίσσειας λίπους στην πρόκληση του διαβήτη τύπου 2 αποδεικνύεται από τα υψηλά «ποσοστά ύφεσης» (πάνω από 90%) που παρατηρούνται σε πρόσφατα διαγνωσμένους διαβητικούς ασθενείς μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση και τη μεγάλη απώλεια βάρους που σχετίζονται με αυτήν. Ωστόσο, μερικές φορές το πάγκρεας καταστρέφεται τόσο πολύ που ακόμη και η απώλεια μεγάλων ποσοτήτων λίπους είναι ανεπαρκής για να επαναφέρει την παραγωγή ινσουλίνης.
Τρώτε, πίνετε λιγότερες θερμίδες
Εκτός από την τακτική σωματική δραστηριότητα και τη μειωμένη αδράνεια, είναι σαφές ότι ένας από τους πιο πρακτικούς τρόπους για να μειώσουμε τον κίνδυνο διαβήτη είναι να τρώτε και να πίνετε λιγότερο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους, όπως με μέτρηση θερμίδων, δίαιτα, διαλείπουσα νηστεία και αντικατάσταση γευμάτων. Ωστόσο, η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται μόνο όταν επιτευχθεί και διατηρηθεί το αρνητικό ισοζύγιο θερμίδων.
Το είδος των τροφών που τρώμε συμβάλλει επίσης στον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2. Για παράδειγμα, δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες (ή χαμηλές σε εξαιρετικά επεξεργασμένα δημητριακά και λευκό ρύζι) σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο διαβήτη, πιθανώς λόγω της επιβράδυνσης της απορρόφησης των υδατανθράκων, του αυξημένου κορεσμού και των δράσεων στο μικροβίωμα του εντέρου.
Η ποιότητα των υδατανθράκων κάνει επίσης τη διαφορά. Μερικοί υδατάνθρακες αφομοιώνονται και απορροφώνται πιο γρήγορα από άλλους, επιβάλλοντας αυξάνοντας την παραγωγή ινσουλίνης για να διατηρηθεί ο γλυκαιμικός έλεγχος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συχνά συνιστώνται προϊόντα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υποκατάστατα ζάχαρης για την πρόληψη και τη διαχείριση του διαβήτη.
Πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι τα άτομα που τρώνε συγκεκριμένα τρόφιμα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος. Τα άτομα που τρώνε μόλις δύο μερίδες κόκκινου κρέατος την εβδομάδα μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με άτομα που τρώνε λιγότερες μερίδες. O κίνδυνος αυξάνεται με μεγαλύτερη κατανάλωση, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από ερευνητές στο Harvard T.H. Σχολή Δημόσιας Υγείας Chan. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η αντικατάσταση του κόκκινου κρέατος με υγιεινές φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως ξηρούς καρπούς και όσπρια, ή μέτριες ποσότητες γαλακτοκομικών, συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο. Οι συμμετέχοντες που έτρωγαν το περισσότερο κόκκινο κρέας είχαν 62% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με εκείνους που έτρωγαν το λιγότερο. Κάθε επιπλέον ημερήσια μερίδα επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος συσχετίστηκε με 46% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 και κάθε επιπλέον ημερήσια μερίδα μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος σχετιζόταν με 24% μεγαλύτερο κίνδυνο.
Αντίθετα, τα μη λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα, ο καφές (ακόμη και χωρίς καφεΐνη), οι ξηροί καρποί και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Το πώς λειτουργεί αυτό είναι ακόμα ασαφές, αλλά καμία από αυτές τις ενώσεις δεν λειτουργεί εντελώς μεμονωμένα.
Συνολικά, ένα μοτίβο που χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη ελάχιστα επεξεργασμένων φυτικών προϊόντων, το ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λίπους, η μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών και πουλερικών, τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση, αλλά και η αποφυγή της μεγάλης κατανάλωσης κόκκινου κρέατος σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο διαβήτη. Αυτή είναι γνωστή ως μεσογειακή διατροφή και, σε σύγκριση με μια απλή δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, μπορεί να σχετίζεται με 40% χαμηλότερο κίνδυνο διαβήτη.
